Wanneer geluiden je gek maken: "Als ik iemand hoor eten, wil ik het liefst slaan"

Agressief

Meagan wordt al sinds ze zich kan herinneren gek van eet- en ademgeluiden. "Dat was vroeger best wel moeilijk, want ik kon het niet plaatsen. Ik had zoiets van: waarom ben ik de enige die hier last van heeft?" Het is niet alleen hard gesmak dat haar triggert. "Ook alleen al het geluid van iemand die aan het kauwen is en het speeksel dat daarbij in de mond komt. Of wanneer iemand met z'n tanden over bestek gaat."

Het gevoel dat Meagan krijgt van die geluiden is het beste te omschrijven als woede. "Als ik geen zelfcontrole had, zou ik iemand zo een vuist in z'n gezicht geven. Het maakt niet uit wie je bent. Ik kan je superaardig vinden, maar zodra ik die geluiden hoor, is het enige wat ik zie en hoor je bewegende mond. Ik moet me dan echt concentreren om er niet op te letten en niet agressief te worden."

Etentjes skippen

Situaties waarbij Meagan met iemand anders moet eten, probeert ze zoveel mogelijk te vermijden. "Of we moeten naar een plek gaan waarvan ik weet dat er veel omgevingsgeluid is. Ik word steeds beter in het focussen op andere geluiden, maar soms is het nog te overweldigend." Etentjes heeft ze dan ook al meerdere keren geskipt. "Omdat ik weet dat ik het niet kan uitleggen, maar het ook niet trek om daar te zitten."

Niet alleen de geluiden zelf, maar ook de mogelijkheid dat de triggergeluiden eventueel zouden kunnen voorkomen, zorgt al voor onrust. "Dan ben ik al bezig met: gaat het komen? Hoor ik nou iets? Dan ga ik me heel erg focussen of ik een geluid hoor dat me boos maakt, zodat ik weet waar ik me voor moet afsluiten. Ik ben me heel bewust van m'n omgeving." Meagan zegt wel steeds beter te worden zichzelf afleiden, maar haar misofonie blijft een grote struggle. "Ik weet niet of het ooit weggaat, maar ik hoop het heel erg, want het is echt niet leuk. Ik wil ook gewoon met iemand kunnen eten zonder over van alles na te hoeven denken."

Wanneer is het misofonie?

Wanneer is er sprake van misofonie en wanneer ben je 'gewoon wat geïrriteerd'? Psycholoog Lidewy Hendriks van MIND Korrelatie legt uit dat misofonie structureel terugkeert bij hetzelfde geluid. "Niet dat je het even niet kan hebben dat iemand zit te kuchen, omdat je toevallig al moe of chagrijnig was, terwijl je de volgende dag nergens meer last van hebt." Wanneer je misofonie hebt, ben je bovendien altijd heel gespitst op de geluiden die je irriteren. "Omdat er negatieve emoties aan gekoppeld zijn. Je krijgt telkens weer die felle irritatie, haat of walging en je leert je hersenen aan om er steeds meer mee bezig te zijn, waardoor die irritatie een heel eigen leven gaat leiden", aldus Lidewy. "Ook controle en machteloosheid zijn grote factoren die bij misofonie komen kijken."

Impact

Misschien denk je: last van geluidjes, hoe erg kan het zijn? Maar misofonie kan een grote impact hebben op je leven en zelfs relaties en carrières verpesten. De kans op eventuele blootstelling aan een triggergeluid kan namelijk voor zo veel spanning zorgen, dat diegene bepaald gedrag gaat vertonen om het geluid te vermijden. Denk aan: in een andere kamer eten of slapen, harde muziek opzetten of oordoppen dragen. "De spanning kan ervoor zorgen dat je helemaal niet goed in je vel zit", vertelt Lidewy. "Als je probeert om je er tegen te verzetten en je dat niet op de goede manier doet, kan je je er juist nog ellendiger door gaan voelen en er zelfs depressief van worden."

Niet met het ov reizen

Mensen met misofonie kunnen vaak niet tegen geluiden die gemaakt worden door mensen, maar bij Deveny zit dat anders. Zij raakt getriggerd door andere geluiden, zoals dat van stift op papier, het aanraken van ballonnen en of dat van treinen en trams. Dat laatste is voor haar reden om zo min mogelijk met het openbaar vervoer te reizen. "Ik pak meestal een Uber. Goedkoop is het zeker niet, maar ik heb het ervoor over als ik daardoor prettiger reis."

Woedend aan de eettafel

Aan het einde van haar basisschooltijd merkte Deveny al dat bepaalde geluiden haar erg triggerde. "Ik kon niet tegen het geluid van krijt op het schoolbord. Ik stond er niet bij stil hoe storend het was tot we overgingen naar van die smartboards en ik het verschil merkte." Dat is slechts één voorbeeld, want er waren meer geluiden die Deveny gek maakten. "Het kwam steeds vaker voor dat ik mezelf uit bepaalde situaties moest halen, omdat ik niet tegen specifieke geluiden kon. Zo kon ik thuis niet met m'n gezin eten, omdat het te storend was hoe zij aten, zo met hun bestek op het bord. Dat geluid triggerde mij zo erg, dat ik woedend werd, maar ik kon niet plaatsen waarom dat zo was."

Machteloos

Wanneer Deveny een van haar triggergeluiden hoort, gebeurt er van alles in haar hoofd. "Het is echt een gevoel van woede en frustratie, maar ook machteloosheid. Je weet dat het geluid voor een ander hartstikke normaal is, maar je voelt die woede in je en kan het niet uiten." Bij vrienden en familie kan dat inmiddels gelukkig wel. Zij hebben aan één blik van Deveny genoeg om te weten hoe laat het is. Toch zorgde de misofonie meerdere keren voor discussies en ruzies. "Het is lastig, want je weet dat de ander het niet expres doet, maar toch frustreert het je."

Geen gehoorprobleem, maar misofonie

In eerste instantie dacht Deveny dat er iets mis was met haar gehoor. Ze ging naar de huisarts, die haar doorverwees naar een gehoorspecialist. "Die zei: 'Je kan oordopjes indoen, maar meer kan ik niet echt voor je betekenen.'" Het was pas later dat Deveny zich realiseerde dat het niet ging om problemen met haar oren, maar om misfonie. Daar kwam ze achter toen ze een artikel las over zanger Simon Keizer, die aangaf daar ook last van te hebben. "Ik werd daar echt tientallen keren onder getagd door vrienden en familieleden, zo van: dit is letterlijk wat jij hebt."

Deveny ging met die nieuwe informatie terug naar de huisarts. Dit keer kreeg ze een doorverwijzing naar het Amsterdam Universitair Medisch Centrum (UMC). "Dat was de enige plek waar ze behandelingen aanboden. Daar hebben ze onderzoek gedaan en geconstateerd dat ik misofonie heb." Uiteindelijk is ze niet in behandeling gegaan. "Omdat ze aangaven dat die behandeling alleen van toegevoegde waarde is voor mensen die de standaardvariant van misofonie hebben. Dus mensen die last hebben van eet- en smakgeluiden." Ze heeft haar aandoening maar gewoon geaccepteerd. "Ik heb het gelaten voor wat het is. Om naar het buitenland te gaan, vond ik te ver gaan. Dan ga ik liever bepaalde situaties uit de weg."

Ongemakkelijk

Als het niet hoeft, gaat Deveny gesprekken over haar misofonie liever uit de weg. "Het zorgt voor ongemakkelijkheid, want je wil niet dat mensen denken dat je je aanstelt. Je hebt aandoeningen waar mensen meteen begrip voor hebben, maar misofonie is nog niet zo bekend, waardoor mensen wat minder snel empathie hebben."

Dat is herkenbaar voor Meagan. Als ze met mensen is die van haar misofonie afweten, zoals haar moeder, gaat het redelijk goed. "Dan zet zij bijvoorbeeld de tv heel hard, zodat ik het niet hoor of we zetten muziek op." Moeilijker wordt het wanneer ze met mensen is die ze niet (goed) kent. "Dan zeg ik er niks over, omdat het iets is wat mensen niet zo goed kunnen begrijpen. Ik kan het ook niet zo goed uitleggen. Soms word ik ook al gek van hoe iemand ademhaalt, maar ik kan moeilijk zeggen: 'Stop met ademen'. Dus dan probeer ik zelf maar extra geluid te maken door hard te kauwen of hard te praten. Je wil toch ook het moment niet verpesten.

Aankaarten

Deveny kaart de misofonie soms toch aan, bijvoorbeeld wanneer het nodig is om te kunnen functioneren. Zo werd er een keer op haar nieuwe werk een training gegeven, waarbij met stift op een papieren presentatiebord werd geschreven. "Toen moest ik aangeven van: 'Ik trek dit niet en ik kan me dan niet focussen'." Als ze op date gaat, licht ze de persoon in kwestie ook van tevoren in. "Anders zit je niet lekker op die date, als hij losgaat met z'n bestek."

'Mijn probleem'

Inmiddels hebben Deveny en Meagan hun eigen manieren gevonden om met de misofonie te dealen. Die bestaan vooral uit triggergeluiden vermijden. "Ik kies er nu voor om mezelf even te excuseren op het moment dat m'n ouders bijvoorbeeld gaan eten", aldus Deveny. "Dat is makkelijker voor ons allemaal." Ze legt de verantwoordelijkheid wat dat betreft bij zichzelf. "Hoe je het ook wendt of keert: ik ben degene met het probleem. Ik verwacht tot zekere hoogte dat ze rekening met me houden, maar als ik kan voorkomen dat er ruzie ontstaat, ga ik het uit de weg."

Hulpmiddelen

Ook zorgen voor extra omgevingsgeluiden, zoals muziek, is voor beide vrouwen een truc die ze toepassen. "Als de misofonie ineens opspeelt wanneer ik niet weg kan uit een situatie, dan doe ik meteen m'n oordopjes in met zo luid mogelijk muziek aan", aldus Deveny. "Maar soms word je verrast. Bijvoorbeeld laatst op een kinderverjaardag, toen zaten mensen aan ballonnen. Dan ga ik gewoon even naar buiten. Er is altijd wel een oplossing." Bovendien is haar leven momenteel zo ingericht dat ze zo min mogelijk 'obstakels' tegenkomt: ze woont alleen, werkt veel thuis en hoeft niet veel met het openbaar vervoer te reizen. "Dus het is echt een kwestie van of ik er zelf op uitga. Je leeft er eigenlijk gewoon een beetje omheen."

Niet vermijden

Hoewel het makkelijker is gezegd dan gedaan, is het volgens Lidewy heel belangrijk om triggergeluiden juist niet te vermijden. "Je raakt er zo minder aan gewend en je leert er minder mee omgaan, waarmee je het erger maakt. Ook kan je jezelf daardoor gaan isoleren, waardoor je leven op andere vlakken beperkt wordt en je in een depressie kunt belanden." Volgens haar is het beter om jezelf bloot te stellen aan de geluiden en te proberen om ze te doorstaan door je aandacht te verleggen naar andere dingen. "Doe dat in kleine stapjes. Je kunt jezelf dwingen en iemand vragen om een geluid te maken, zodat je er toch een beetje controle over hebt, maar ondertussen wel aan het geluid went."

Verder kunnen ontspanningsoefeningen goed helpen als je misofonie hebt. "Want als je gespannen bent, kun je minder hebben." Ook zelfonderzoek is aan te raden. "Probeer om andere gevoelens aan de geluiden te koppelen. En je kunt oorzaken onderzoeken: wanneer is het begonnen en waar zou het mee te maken kunnen hebben?"

Meer bekendheid en begrip

Toen Meagan erachter kwam dat die intolerantie voor bepaalde geluiden een naam heeft, namelijk misofonie, was dat best een opluchting. "Ik dacht: oh mijn god, dit is het. Het ligt niet aan mij." Inmiddels heeft ze een paar Faceboekgroepen gevonden waarin lotgenoten hun ervaringen delen. "Het is heel fijn om te zien dat mensen met hetzelfde struggelen."

Meagan is dan ook blij om te zien dat de aandoening bij steeds meer mensen bekend wordt. "Ook voor mensen die het zelf niet hebben, zodat zij beseffen dat er geen kwade intenties zijn wanneer iemand heftig reageert op een geluid. Er is soms veel gebrek aan begrip voor dit soort problemen, vooral in bepaalde communities. Zo van: wat zeur je nou? Eet gewoon je eten op. Maar het is iets dat buiten onze controle ligt en waar we niets aan kunnen doen."

- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -