Door 2020 ook geen motivatie meer voor het nieuwe jaar? Dat is oké

Besef, het lijkt misschien alsof iedereen om je heen afgelopen jaar volop heeft benut door het ene na het andere succesvolle plan te realiseren, terwijl jij al blij bent als je voor vier uur 's middags hebt gedoucht. Was 2020 voor jou alles behalve een succes? Dat is oké, want dit jaar liep voor veel mensen heel anders dan ze verwacht hadden, waardoor het moeilijk is om productief en gemotiveerd te blijven. Dat geldt ook voor Mayra (20) en Iddo (24). Hoe deal je daarmee? Hoe tackle je onnodige schuldgevoelens? En hoe kan je ondanks alles toch positief blijven en met frisse energie aan het nieuwe jaar beginnen?

Vergelijken

Als je door Instagram scrollt, lijkt het misschien alsof de coronaperiode voor sommige mensen één grote creatieve wellness retreat is. Ze zijn productiever dan ooit, gaan een geweldige persoonlijke ontwikkeling door en krijgen het ondertussen ook nog eens voor elkaar om elke dag te sporten en gezond te eten. "We zien vooral wat er bij anderen allemaal goed gaat, terwijl we ondertussen eigenlijk wel weten dat dat maar een heel klein stukje is", zegt millennial-psycholoog Iris van der Steen. "Je ziet wat iemand heeft behaald, maar niet wat iemand ervoor opgegeven heeft en dat geeft een vertekend beeld. Je weet eigenlijk vrij weinig. Misschien heeft diegene de avond ervoor wel zitten huilen door de stress."

Meer thuis, maar niet meer tijd

Het is natuurlijk hartstikke fijn dat de coronacrisis voor sommigen juist goed uitpakt, maar het is zeker niet vanzelfsprekend om een positieve draai te kunnen geven aan een ingrijpende situatie zoals een wereldwijde pandemie. In een tijd vol chaos en onzekerheid is het best logisch om je verlamd te voelen of je nergens op te kunnen concentreren. Veel tijd thuis doorbrengen vanwege gesloten scholen en kantoren betekent dan ook zeker niet automatisch dat je ook meer tijd over hebt om productief te zijn. "Voor iedereen pakt het anders uit", vertelt Iris. "Als je het leuk vindt om sociale contacten te hebben en gewend bent om in een bepaald ritme te zitten, ervaar je het nu niet alsof je zeeën van tijd hebt."

Geen concentratie

Mayra (20) is een van de vele studenten die worstelt met het thuiszitten. Ze wilde dit jaar eindelijk op kamers gaan in Utrecht en daar verdergaan met haar studie journalistiek, maar in plaats daarvan zit ze vooral thuis, op anderhalf uur afstand van haar school en studiegenoten. "Ik word helemaal gek in m'n kamertje thuis. Ik had gehoopt dat we in het tweede jaar weer naar school konden en weer wat structuur en routine hadden, maar dat is niet zo."

De online lessen zijn voor Mayra een struggle. Ze is minder productief en kan niet altijd genoeg discipline opbrengen. "Ik heb een tijdje terug de diagnose ADHD gekregen. Ik heb altijd moeite gehad met concentreren, maar ik merk nu dat dat extra versterkt wordt. Je denkt makkelijk: ik kijk die PowerPoint-presentatie later wel. Er wordt niet echt gecontroleerd op wat je aan het doen bent."

Onzeker

Waar Mayra aan het begin van de coronaperiode nog gemotiveerd aan de slag ging met to dolijstjes, heeft ze nu het gevoel erg achter te lopen. Daarnaast zijn veel schoolopdrachten aangepast. In plaats van video's en podcasts maken met de apparatuur van school, moeten studenten alles met hun telefoon filmen en thuis editen. Dit soort veranderingen zorgen voor onzekerheden bij Mayra. "Ik vraag me af of ik wel sterk genoeg ben om straks al stage te lopen, want ik heb niet veel meegekregen van school. Ik heb het gevoel dat ik blijf achterlopen en dat het niet beter wordt."

Naast dat het studeren Mayra thuis veel minder goed afgaat, mist ze ook de sociale contacten die normaal gesproken bij het studentenleven horen. "Vooral het binnen zitten is lastig. Ik heb heel erg behoefte om weer dingen te gaan doen en met vrienden samen te zijn. Spontane tripjes maken en iets leuks doen in plaats van alleen maar rondjes lopen." Ze hoopte haar oude horecabaantje weer op te pakken, maar ook dat ging door corona niet door. "Ik gaf huiswerkbegeleiding, maar dat ligt nu plat. Ik heb nu geen werk, dus geen inkomen."

Niet te streng voor jezelf

Al die tegenslagen van afgelopen jaar werken niet bepaald motiverend. "Soms denk ik: alles zit tegen, het leven haat me", zegt Mayra. "Maar ik probeer het ook wel van me af te laten glijden, want je moet in zo'n pandemie niet te veel willen en niet te veel van jezelf verwachten. Je moet niet te hard voor jezelf zijn, maar dat ben ik wel."

Gelukkig lukt het Mayra om de voordelen te blijven zien en met frisse moed het nieuwe jaar in te gaan. "Ik vind het ook wel weer fijn dat ik gewoon m'n bed uit kan rollen en twintig minuten later achter m'n laptop kan kruipen in plaats van anderhalf uur te moeten reizen. Plannen maken voor het nieuwe jaar is nu natuurlijk lastig, maar ik probeer wel positief te blijven."

Verwachtingen

Hoe je met een situatie als de coronacrisis om gaat, heeft te maken met hoe je bent als persoon, maar ook met hoe je vanuit je omgeving of opvoeding hebt geleerd om om te gaan met tegenslagen, vertelt psycholoog Iris. Waar de een automatisch op zoek gaat naar alternatieve mogelijkheden, triggert het bij ander juist doemgedachtes. "Zo van: het heeft eigenlijk allemaal geen zin. Dat werkt heel demotiverend."

Het wordt helemaal lastig als je hoge eisen aan jezelf stelt, maar vervolgens niet aan die verwachtingen kan voldoen. "Stel, je accepteert gewoon dat het best een lastige situatie is die bij jou voor bijvoorbeeld minder 'prestatie' heeft gezorgd, dan voel je er ook minder negativiteit bij. Pas als je van jezelf iets anders verwacht dan dat je aan het doen bent, dan wordt het moeilijk."

Eenzaam aan je scriptie

Daar weet Iddo (24) alles van. Ook hij had ambitieuze plannen voor dit jaar, maar die vielen bijna allemaal in het water, waardoor zijn doorzettingsvermogen erg op de proef werd gesteld. Hij begon in september 2019 aan zijn master Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden en rondde al zijn vakken goed af. Het enige wat nog moest gebeuren, was het schrijven van zijn scriptie. De komst van de coronacrisis maakte dat moeilijker dan verwacht.

"Ik raakte ontzettend gedemotiveerd om ook nog maar iets aan mijn studie te doen", vertelt Iddo, wiens studieleven volledig stil is komen te liggen. "Het schrijven van een scriptie is een eenzaam proces. Daarom zat ik altijd in de universiteitsbibliotheek. Daar kwam ik dan andere studenten tegen, waardoor ik kon blijven socializen. Mijn scriptieproces werd alleen maar eenzamer door de lockdown. De bieb werd gesloten en ik had ineens nog maar weinig contact met de buitenwereld."

'Het leven viel stil'

Ook in het studentenhuis waar Iddo woont, begon de sfeer te veranderen. Iddo merkte dat ook zijn huisgenoten geen zin meer in hun studie hadden. "Dat beïnvloedde mij ook. Ik moest ineens thuisblijven en iedere dag productief blijven met dezelfde muren om me heen. Daar had ik moeite mee, waardoor ik mijn scriptie uitstelde. Het ging gewoon niet meer."

Maar dat was niet alles. Iddo had ook te maken met liefdesverdriet, wat de situatie nog zwaarder maakte. "Het was al een tijdje voor de lockdown uitgegaan met mijn ex-vriendin. Ik was nog steeds heel gek op haar. Het leven viel stil en ik had geen afleidingen. Ik kon bijvoorbeeld niet uitgaan om mijn gedachtes enigszins te verzetten. Daardoor bleef ik steeds weer aan haar en die situatie denken."

Tegenslag na tegenslag

In het najaar probeerde Iddo het leven weer een beetje op te pakken. Zo begon hij aan een tweede master met het idee om veldwerk te gaan doen in Latijns-Amerika. Dat is niets nieuws voor hem: tijdens zijn bachelor ging hij al twee keer voor een half jaar naar Chili. "Ik wil na mijn studie heel graag in het buitenland werken. Daarom wil ik tijdens mijn studie zo veel mogelijk ervaring opdoen in het buitenland. Ik zou op dit moment eigenlijk in Colombia zitten, maar dat kon helaas niet meer doorgaan", vertelt Iddo. Zijn scriptie is hierdoor opnieuw uitgesteld. "Dat is heel naar. Het geeft onzekerheid." Toch blijft hij positief. "Ik blijf hoop houden dat ik komend jaar wel naar Latijns-Amerika kan. Ook al is het onzeker, ik blijf de moed erin houden."

Druk van buitenaf

Tijdens alles wat Iddo meemaakte in het afgelopen jaar voelde hij van buitenaf veel druk om te presteren. "Ik hield de schijn op voor mijn omgeving, zo van: het gaat wel met me. Ik dacht: iedereen heeft ermee te maken, dus stel je niet aan. Maar eigenlijk ging het helemaal niet. Daarnaast voel ik, doordat ik onder het nieuwe leenstelsel val, ook een bepaalde druk om zo snel mogelijk af te studeren."

Gelukkig kon Iddo rekenen op steun van zijn huisgenoten. "Eerst waren we niet zo hecht, maar daar kwam tijdens de lockdown wel verandering in. Een soort geluk bij een ongeluk", vertelt hij. "We zitten in hetzelfde schuitje vol tegenslagen. Daarom probeerden we zoveel mogelijk met elkaar op te trekken om elkaar te steunen." Ook zijn ouders stelden Iddo gerust toen hij het zwaar had: "Mijn moeder leerde me dat het oké is als je soms even een kut moment beleeft. Als het niet gaat, dan gaat het niet. Zo'n tegenslag moet je gewoon accepteren om er juist beter mee om te kunnen gaan."

Deadlines

Die acceptatie is moeilijk, erkent Iris. Zeker als je in je hoofd een bepaalde planning voor jezelf hebt uitgestippeld of deadlines hebt gesteld. "Zo van: als ik zo oud ben, heb ik dit voor elkaar. Maar met of zonder pandemie, we komen allemaal wel een keer dingen tegen waardoor die planning anders loopt. De coronacrisis is ineens iets heel groots. We hebben het idee dat we best wel wat invloed en controle hebben over onze toekomst, dus dat kan best confronterend zijn."

Verspilde tijd?

Wanneer je plannen anders zijn gelopen, zoals bij Mayra en Iddo, en je niet aan je verwachtingen hebt voldaan, is het makkelijk om 2020 meteen te bestempelen als een vervelend of zelfs verspild jaar. Maar is dat wel echt zo? Door te denken in termen als 'tijd verspillen', koppel je er onterecht iets negatiefs aan, vertelt Iris. "Een soort schuldgevoel. Je ziet jezelf als de verantwoordelijke, maar het heeft met veel meer factoren te maken. Je moet die verantwoordelijkheid zien los te laten. Probeer het als feit te zien - 'oké, het was een ander soort jaar' -, zonder het op jezelf te betrekken. Dat biedt misschien ook wat openingen naar het volgende jaar. Het gaat eigenlijk om de vraag of je van jezelf een minder jaar mag hebben."

Change je mindset

Hoe je afgelopen jaar ook wilt noemen, je bent waarschijnlijk blij dat je 2020 eindelijk achter je kan laten. Maar de start van een nieuw jaar betekent natuurlijk niet dat alle problemen ineens op magische wijze verdwijnen. Hoe zorg je ervoor dat je toch met een positieve mindset 2021 in gaat? Er zijn een paar dingen die je kunnen helpen bij het veranderen van je mindset. "Bijvoorbeeld voor jezelf uitschrijven waar je precies teleurgesteld over bent of wat je moeilijk vindt", tipt Iris. Zo ontleed je dat algemene zware gevoel dat alles tegenzit. "Dan wordt het wat concreter en kun je beter bepalen welke dingen je gewoon moet accepteren, omdat je er geen invloed op hebt."

Verder is het goed om de verwachtingen van jezelf wat bij te schaven en je te focussen op vandaag in plaats van alles wat er komend jaar wel of niet gaat gebeuren. "Je aandacht richten op hoe het nu is zonder verwachtingen te koppelen aan hoe het gaat zijn. Want dat weet toch niemand."

Ondertussen kun je proberen om op een andere manier tegen het succes van een ander aan te kijken. In plaats van het op jezelf te betrekken en er gedemotiveerd van te raken, kan je jezelf aanleren om het als inspiratie te zien, zegt Iris. "Het kan heel interessant zijn om te kijken hoe iemand datgene heeft bereikt en te bedenken wat je daarvan kan leren, in plaats van te denken: het zegt iets over mij dat diegene daar al is en ik niet."

Neem je tijd

Ten slotte is het goed om te onthouden dat hoogtepunten en ontwikkelingen in verschillende vormen komen. Je hebt dan misschien niet die droombaan gevonden of je diploma gehaald, maar misschien ben je wel een enorme steun geweest voor vrienden of familieleden. Of misschien heb je geleerd om beter naar je eigen gevoel te luisteren en je eigen grenzen aan te geven. "Er komt aan het einde van het jaar een automatisch moment van reflectie. Het klinkt misschien zweverig, maar juist in een jaar waarin veel is tegengevallen, heb je waarschijnlijk ook veel over jezelf geleerd", vertelt Iris. "Er valt altijd wel iets uit te halen, maar misschien niet datgene wat je van tevoren had gedacht."

Vergeet niet dat 'gewoon' functioneren in tijden van een coronapandemie en een (gedeeltelijke) lockdown al een hele prestatie op zich is. Negatieve gedachten tackelen is makkelijker gezegd dan gedaan en nu al helemaal. Gun jezelf dus wat tijd. "Je moet niet van jezelf verwachten dat je de situatie gelijk kan ombuigen en positief kan inzien", zegt Iris. "Misschien denk je pas over twee jaar, als je terugdenkt aan deze tijd: ik heb er toch wat aan gehad..."

- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -