FunX

Kinga over haar narcistische vader: "Het voelde alsof ik zijn dochter niet was"

foto: Jr Korpa

News
Kinga over haar narcistische vader: "Het voelde alsof ik zijn dochter niet was"

Sommige mensen liegen om te krijgen wat ze willen. Ze geven anderen de schuld van hun problemen en spelen mind games met de mensen die het dichtst bij ze staan. De meeste mensen denken dan aan een narcistische ex, maar ook ouders kunnen dit gedrag vertonen. Kinga (17) heeft te maken gehad met een narcistische vader en heeft daar psychologisch veel last van gehad. Psycholoog en Narcismecoach Lot helpt vrouwen die te maken krijgen (of hebben gehad) met narcistische partners. In de Mental Health Club bespreekt Tannaz met Kinga en Lot hoe je het beste met (de mentale gevolgen van) narcistische ouders om kunt gaan.

Narcistische ouders - FunX Mental Health Club

EXCUSES

Kinga wist niet dat haar vader narcistisch was, tot ze in de gaten kreeg dat hij haar alleenstaande moeder niet hielp. "Het voelde alsof ik niet belangrijk was in zijn leven en alsof ik niet zijn dochter was." Kinga's vader betaalt namelijk al jaren geen alimentatie, omdat hij dat liever uitgeeft aan wiet en aan zijn vriendin. Dat heeft hij letterlijk tegen haar gezegd. Door veel met haar moeder te praten, begon Kinga in te zien wat er aan de hand was. "Hoe ouder ik werd, hoe meer ik zag dat bepaalde dingen niet oké waren." Toen Kinga haar vader erop wees dat hij financieel moest helpen, verzon hij steeds een nieuw excuus. "En toen wist ik het. Hij wilde het geld gewoon niet geven, want hij vindt andere dingen belangrijker. En dat is niet oké."

Wat is narcisme?

De term 'narcisme' komt van de Griekse mythe over Narcissus, een man die zo vervuld was van eigenliefde dat hij wegkwijnde voor zijn spiegelbeeld tot de dood erop volgde. Eigenlijk heeft iedereen wel lichte narcistische trekjes en dat is niet per se negatief. Je moet ten slotte voor jezelf zorgen, dus dan is een gezonde dosis zelfliefde best prima. Maar er is een grens tussen 'gezond narcisme' en wanneer grootheidswaan en egoïsme zó aanwezig zijn in je karakter dat het andere mensen kan schaden. Dan wordt er gesproken van een narcistische persoonlijkheidsstoornis.

Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vinden zichzelf belangrijker dan anderen. Ze vinden dat ze recht hebben op een speciale behandeling en vinden dat de regels niet voor hen gelden. Ze kunnen zich niet zo goed in een ander inleven en gebruiken andere mensen vooral voor hun eigen doelen.

Vaak voelt iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zich vanbinnen eenzaam en kwetsbaar, al zijn ze zich er meestal niet van bewust. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis staan vaak niet open voor kritiek en vinden het lastig om hulp te zoeken. Wanneer ze wel hulp zoeken, kan psychotherapie helpen om ermee om te gaan.

ANDEREN WILLEN FIXEN

Psycholoog en Narcismecoach Lot zegt dat het leven met narcistische ouders veel mentale gevolgen kan hebben. "De meeste mensen die te maken hebben gehad met een narcistische ouder hebben last van perfectionisme en zijn vooral bezig met de buitenwereld." Omdat ze opgroeien met een ouder die alles om zichzelf laat draaien, kunnen ze vaak goed aanvoelen wat andere mensen willen of nodig hebben. "Als je een vriend tegenkomt en je voelt aan dat hij verdrietig is, dan ga je dat meteen proberen te fixen. Dat noem ik een overgroot gevoel voor verantwoordelijkheid." Omdat je dus vooral bezig bent met de buitenwereld, leer je je 'binnenwereld' niet goed kennen.

"Iedereen heeft, naast een buitenwereld, ook een grote binnenwereld. Maar doordat je zo bezig bent met anderen, kijk je niet naar binnen. Daardoor ken je jezelf niet goed. Denk aan je emoties, je wensen, je grenzen, je doelen en dromen. Die komen alleen af en toe naar boven, wanneer je bijvoorbeeld even alleen bent. Maar zeker niet in de buurt van anderen, en al zeer zeker niet in de buurt van dominante mensen."

TEN KOSTE VAN JEZELF

Kinga herkent het gebrek aan contact met haar 'binnenwereld' heel goed. Zij heeft bijvoorbeeld een vriend waar ze heel vaak mee is. "Als ik met hem ben, gaat het meestal meer over hoe hij zich voelt en over of hij het leuk heeft. Pas als ik alleen ben, ga ik weer mijn eigen dingen doen, zoals muziek maken of tekenen." Daarnaast merkt Kinga het snel aan mensen wanneer ze iets nodig hebben of iets willen. "Ik wil meteen iets doen om ze beter te laten voelen, zonder eerst te kijken naar wat ik zelf nodig heb. Daar ben ik nu gelukkig wel iets beter in geworden." Tegenwoordig houdt Kinga goed in de gaten of het helpen van anderen niet ten koste gaat van zichzelf.

KUNSTMATIG RODE VLAGGEN CREËREN

Als je in je kinderjaren gewend bent geraakt aan grensoverschrijdend gedrag, valt het je vaak niet op wanneer je later in je leven mensen tegenkomt die hetzelfde doen. "Bij mensen die uit een ander soort gezin komen, gaan er rode vlaggen op wanneer iemand te dichtbij komt of te vaak dingen van je vraagt en nooit iets terug doet. Terwijl de mensen die een of twee narcistische ouders hebben, die rode vlaggen überhaupt niet hebben", aldus Lot. "Die rode vlaggen zullen kunstmatig gecreëerd moeten worden en daarvoor kun je je inlezen, in therapie gaan of een coach nemen."

Mijn vader kroop vaak in een slachtofferrol door te huilen wanneer hij zelf eigenlijk iets fout had gedaan.
Kinga (17)

SLACHTOFFERROL

Kinga kan het tegenwoordig gelukkig heel snel zien wanneer iemand haar probeert te manipuleren. "Mijn vader kroop vaak in een slachtofferrol door te huilen wanneer hij zelf eigenlijk iets fout had gedaan. Ik had hem bijvoorbeeld twee jaar niet gesproken en in die twee jaar had hij me twee keer niet gefeliciteerd op mijn verjaardag. Maar toen hij zelf jarig was, werd hij boos, omdat ik hem niet feliciteerde." Kinga was het zat en is toen uiteindelijk voor zichzelf opgekomen. "En dat is maar één van de vele dingen die er zijn gebeurd. Het doet me gewoon pijn, want wanneer je jong bent, vraag je je al snel af waarom je vader je niet wil en of het aan jou ligt."

Eigenlijk is het onmogelijk om met zo iemand in gesprek te gaan over wat het gedrag met jou doet.
Narcismecoach Lot

GEEN ZELFINZICHT

Wanneer iemand je verkeerd behandelt, is je eerste reactie waarschijnlijk om er iets van te zeggen. Maar volgens Lot hebben narcisten meestal geen zelfinzicht en wordt kritiek niet toegelaten. "Eigenlijk is het onmogelijk om met zo iemand in gesprek te gaan over wat het gedrag met jou doet. Er zal in een slachtofferrol gekropen worden of een vaag verhaal worden opgehangen dat niets meer met de kern te maken heeft." Het maakt dus niet uit hoe je het brengt, een narcist staat meestal niet open voor (constructieve) feedback.

WIE IS DE OUDER?

Kinga heeft heel lang het gevoel gehad dat ze zelf de ouder moest zijn. "Mijn vader hield zich niet aan de afspraken. Ik moest hem appen om te vragen hoe het met hem ging. Daar kreeg ik vervolgens een kort antwoord op en toen hoorde ik niets meer." Deze manier van communiceren was erg vermoeiend voor haar. "Want ik probeerde een band op te bouwen en daar doe ik mijn best voor, maar hij doet dat niet." Op haar veertiende heeft ze maar besloten hier niet meer aan mee te doen. "Ik ben het kind en hij is de ouder, dus hij mag mij appen. Ik heb liever geen contact dan dat ik de verantwoordelijkheid hiervoor moet dragen."

Omdat ik me veilig voel in deze omgeving, durf ik ook sneller voor mezelf op te komen.
Kinga (17)

SCHAAMTE

Kinga vond het niet altijd makkelijk om erover te praten of hulp te zoeken. Ze zegt vaak tegen mensen dat het haar niet boeit. "Ik heb het weggestopt voor mezelf, zodat ik er niet mee hoef te dealen. Maar eigenlijk zit ik er wel mee." Ze schaamt zich vooral voor haar situatie. "Iedereen wil een leuke vader en een leuke moeder hebben. Ik ben heel blij met mijn moeder, maar een leuke vader heb ik niet. Ik wou dat ik net zoals andere mensen kon zijn."

VRIENDEN

Hoewel Kinga zich niet altijd veilig voelde bij haar vrienden, heeft ze tegenwoordig gelukkig hele fijne vrienden bij wie ze zichzelf durft te zijn. Mede daarom kan ze nu makkelijker praten over haar situatie en voor zichzelf opkomen wanneer dat nodig is. "Omdat ik me veilig voel in deze omgeving, durf ik ook sneller voor mezelf op te komen. Maar dat leidt er ook toe dat ik soms iets te pittig word." Tussen het aangeven van haar grenzen en het iets te pittig zijn, moet Kinga nog wel de balans vinden.

Wat kun je doen als je denkt dat je een narcistische ouder hebt?

Stel, je bent tot de conclusie gekomen dat een van je ouders een narcist is, wat kun je dan doen? Volgens Lot moet je eerst voor jezelf op een rijtje krijgen wat je voelt. "Ga eerst het gesprek met jezelf aan. Zet je gevoelens op papier of neem ze op in een podcast. Dan kan je makkelijk teruglezen of terugluisteren wat je er nu echt van vindt." De volgende tip die Lot geeft is om een of twee betrouwbare mensen uit te kiezen uit je familie of vriendengroep. "Omdat je vertrouwen waarschijnlijk is geschaad door de relatie met je narcistische ouder, zal er wat twijfel en angst bij komen kijken. Maar ik zou die stap toch zetten."

Vervolgens kun je stapsgewijs het gesprek aangaan. Lot zegt dat het verstandig is om het label 'narcist' niet meteen te gebruiken, want veel mensen schrikken van die term. Focus vooral op het gedrag en wat het met je doet. "Begin met een klein verhaaltje. Nu kun je bij de ander testen of die in staat is om te luisteren naar je verhaal. Gaat die persoon er respectvol mee om of vraagt diegene na een tijdje hoe het nu met je gaat? Dan kun je hem, haar of hen waarschijnlijk vertrouwen. Wordt het verhaal tegen je gebruikt? Dan weet je dat dit niet de juiste persoon is om steun bij te zoeken."

*In verband met privacy is haar naam gefingeerd. De echte naam is bekend bij de redactie.

Bij de FunX Mental Health Club snappen we dat het leven niet 24/7 fissa is. Of je nou dealt met een depressie, niet goed weet hoe je hulp moet vragen of te maken hebt een burn-out: je bent niet alleen. In deze wekelijkse podcast bespreekt Tannaz met verschillende gasten hoe zij dealen met hun mental health-struggles en krijg je handige tips van experts. Alle afleveringen terugluisteren kan hier.

Ster advertentie