Turks-Nederlandse actrice Özüm: “In Istanbul zie ik soms de angst in anderen hun ogen”

“Ik verlang steeds meer terug naar Nederland.”

Was verhuizen naar Istanbul altijd al een droom van jou?

“Ik wilde eigenlijk altijd naar Amerika vertrekken. Het is zelfs tijdelijk gelukt om daar te wonen en te studeren, maar het is daar moeilijk werken, want de acteerconcurrentie is moordend. Toen zei een collega dat Istanbul net zo dynamisch was als New York. En het rare is dat ik er zelf nog nooit aan heb gedacht. Dat is het lot. Soms duwt het leven je in een bepaalde richting.”

“Mijn doel is nooit geweest om hier te settelen. Ik dacht dat er meer opties waren om te acteren in Turkije door de grote entertainmentindustrie hier. Na een portfolio te hebben opgebouwd zou ik in Nederland verder gaan. Ik denk dat het nu tijd is om terug te gaan. Mede door de aanslagen. De onveiligheid wordt mij teveel. Ik ken veel mensen die erg onzeker zijn over de toekomst. Ik zie soms de gedeelde angst in andermans ogen, vooral in de metro bijvoorbeeld."

“Voor het eerst begreep ik mijn ouders”

Hoe was het om in een vreemd land je draai te vinden?

“Bij aankomst kende ik vrijwel niemand. Ik heb met mijn spaargeld een opleiding gevolgd bij een van de bekendste Turkse theatermakers, Müjdat Gezen. Als ik mijn deur uit ging, wist ik eerst niet eens of ik naar links of rechts moest, maar ik leerde het land kennen. Ik kon alleen steenkolen-Turks. Ik sprak het alleen met mijn ouders en met hen gooi je er een beetje Nederlands doorheen. Voor het eerst begreep ik mijn ouders op dat moment. Je kan jezelf niet uiten. Voor een ontwikkeld mens is dat best wel heftig.”

Wat heeft de verhuizing naar deze grote stad voor jou betekend?

“Toen ik in Istanbul aankwam heb ik mijn broer verloren. Hij was in Nederland, mijn ouders en ik in Turkije. Op dat moment was ik ineens op de juiste plek. Als het was gelukt om in New York te blijven, had ik er niet kunnen zijn voor mijn ouders. Mijn broers naam betekende ‘plezier/geluk’ in het Turks. En ik heb door zijn overlijden geleerd dat dat het belangrijkste is in je leven. Aangezien we toch allemaal dood gaan, moet je maar doen wat in je hart zit. Dus niet leven voor de maatschappij, ook al is het gek wat je wil of accepteren mensen het niet, je moet gewoon doen wat je wil. Dus vandaar dat ik dacht ‘het is mijn leven, dus ik doe het, ik ga voor mijn acteerpassie’.”

“In Nederland heb ik te lang gedaan wat andere mensen van mij verwachten. Ik zat erg vast in mijn eigen ontwikkeling, dus het was ook tijd om mijzelf te leren kennen. En dat heb ik nu gedaan.Ik denk dat ik zelf al veel eerder iets creatiefs was gaan doen als het aan mij had gelegen. Ik leid nu een ‘onverstandig’ leven, maar whatever, ik ben gelukkiger dan ooit. En dáár staat dan weer mijn naam voor; Özüm: dicht naar je kern, je ziel.”

"Ondanks kleine successen, blijft het heel zwaar. Het is hier een hele harde samenleving”

Hoe ziet jouw carrière eruit in Istanbul?

“In mijn ogen heb ik wel veel bereikt. Vooral omdat ik in deze stad haast niemand kende. Vorig jaar heb ik voor het eerst een hele grote klus gehad voor een melkreclame. Het is allemaal snel gegaan, ik ben door de auditie gekomen, er was een fotoshoot. Maar pas op de draaidag zelf hoorde ik dat de reclame overal zou staan, billboards, tv en vrachtwagens. Ik heb er niet heel veel van kunnen genieten of financieel aan overgehouden. Het is heel raar als je op straat loopt en je jezelf overal ziet hangen. Herkend word ik nog niet. Zo werkt reclame, het is heel vluchtig. Mensen hebben wel het idee, van 'hey ik ken jou'. Uiteindelijk heb ik zoveel problemen gehad om betaald te krijgen voor die klus, waardoor de lol er vanaf was.”

“Mijn uiterlijk, lichte ogen en lichte huid, is hier een vorm van schoonheid, omdat het iets minder voorkomt. Daarom wordt het veel gebruikt in reclames. Series en films zijn lastiger, omdat ik een accent heb in het Turks. Ik vind dat ik best ver ben gekomen met de taal, maar zij horen het nog steeds.”

Wat is het moeilijkste dat je hebt moeten leren in je tijd daar?

“Dit is zo’n harde samenleving. Ik heb gemerkt dat er in dit land geen ethiek is. Niemand vraagt zich af ‘nee wat we nu doen is echt slecht, moeten we niet doen’. Het is eerder ‘Het kan? O, dan doen we het’. Ik heb heel veel mensen zien komen en gaan, want het is heel lastig om je hier staande te houden. Waarom? Je wordt zelden uitbetaald. Dan heb ik het vooral over de freelance sector. Als je voor Europese bedrijven werkt, is het anders.”’

“Als je in Istanbul kan overleven, dan kan je dat overal”

“Inmiddels heb ik geleerd dat acteren niet iets is waar je al je inkomsten uit kan halen. Soms heb je een opdracht en dan weer maanden niets. Plus als je overal hangt, dan word je de komende zes maanden niet gecast en daarom moet je vergoeding hoog zijn om dat te compenseren. Maar dat is dus niet zo. Ik woon bij familie, dus ik heb het geluk dat ik geen huur hoef te betalen. Ik geef één keer in de week theaterles aan kinderen. Je geeft ze meer mee dan theater. Je geeft ze hoop, laat ze nadenken over hun toekomst. Het is een hele voedende baan, maar het is niet makkelijk om te werken met kinderen. Ik schreeuw soms wat af, haha.”

Wat zijn je mooiste momenten tot nu toe?

“Ik sprak laatst mijn vader en hij drukt zelden zijn gevoelens uit, maar dit keer zei hij: ‘weet je wat, ik vind het heel knap wat je doet. Je bent geboren en getogen in Nederland en je probeert je staande te houden te houden in Istanbul, wat een hele moeilijke stad is. Dus als je je daar kan overleven, dan kan je dat overal.’ Om dat te horen van je vader is wel heel erg mooi.”

Wat zijn opvallende verschillen tussen Amsterdam en Istanbul?

“De meiden hier zijn superjaloers. Er is continu strijd, alsof mensen constant met elkaar in concurrentie zitten. Het is ook altijd een gevecht in vriendschappen. Nooit zoals in Nederland, waarin je eigenlijk niets van elkaar moet, maar gewoon een leuke tijd wilt hebben. En in Nederland heb je vaak een vriendschap voor het leven. Istanbul is een bikkelharde samenleving. Het is oppervlakkig. Maar dat komt misschien ook door de hardheid van de stad.”

“Daarnaast is de man-vrouwverhouding complexer hier. Als vrouw moet je hier niet gedag zeggen tegen de buschauffeur, want dan denkt hij dat je geïnteresseerd bent. Dat level van vriendelijkheid wordt al gezien als iets seksueels.”

“Het is hier ook heel erg een netwerk-society. Net als in Nederland, maar dan erger. Wie je kent, maakt heel veel uit voor je carrière. Zo doorbreek je plafonds. Dat wil niet zeggen dat je het niet zelf kan creëren, want dat heb ik ook gedaan. Omdat ik van heel erg weinig geld rondkom, ben ik genoodzaakt te genieten van de gratis dingen. Zo mocht ik een zangcursus volgen van de overheid. De docent daarvan had daarna een project lopen. En toen hij iemand zocht voor dat klusje, belde hij mij. Zo heb ik aan een project gewerkt en twee weken door heel Turkije getoerd. Het was een project om de bevolking kennis te laten maken met Turkse musicals. Dat was één van mijn leukste acteerprojecten tot nu toe.”

Gaan jouw dromen verder dan istanbul?

“Het leek mij interessant om in een bekende Turkse serie spelen zoals, Kösem Sultan. Ik heb er laatst auditie voor gedaan, maar het is toch niet gelukt. Maar op dit moment is mijn grote wens om dit uiteindelijk te kunnen doen in Nederland. Daar ben ik geboren en getogen. Turkije is te onzeker. En dan is er natuurlijk nog altijd de grote Amerikaanse droom.”