Nieuwe Revu: het positieve geluid van FunX

Geen domme spelletjes. Geen dj’s die zichzelf graag horen praten. Geen platte hits. Geen wonder dus dat FunX binnen twee jaar uitgroeide tot de populairste radiozender in de grote steden.

Masta. Darine. Rohff. K-Liber. Als deze namen van artiesten en bands u niets zeggen, luistert u waarschijnlijk nooit naar FunX. Dat is niet erg als u een 45-jarige aannemer in het oosten des lands bent, want voor u maakt FunX ook geen radio. Doelgroep van de pas twee jaar oude zender zijn jongeren tussen de 15-25 jaar, in de vier grote steden. FunX draait voornamelijk muziek, met nadruk op hiphop, R&B en ragga, omlijst door Turkse pop, moderne salsa, soca en raï. Maar laat ook jongeren aan het woord over wat zij denken en voelen over relaties, uiterlijk en maatschappelijke onderwerpen. Concluderen dat FunX een “allochtonenzender” is, doet zichtbaar pijn bij directeur Willem Stegeman.

Ook Mezen Dannawi, programmaleider van de Rotterdamse editie, begint dan ongeduldig op zijn stoel te schuiven en eindredacteur Cherylla Ganpatsingh rolt met haar mooie donkere ogen. “Ten eerste luisteren ook veel blanke Nederlanders naar de zender”, begint Stegeman, voormalig radionieuwslezer. “Ten tweede doet die term de zender geen eer aan. Wat wij doen, is de interesse voor verschillende culturen aanwakkeren. Onze opdracht is niet om bepaalde etnische groepen te bedienen. Wij zijn niet Imam FM.” Dannawi: “FunX maakt radio voor stadsjongeren. Ga maar eens langs op scholen, loop maar eens door de binnenstad van Rotterdam, Utrecht, Den Haag of Amsterdam en kijk eens hoe divers die jongeren daar zijn. Toen voormalig mediastaatssecretaris Rick van der Ploeg in 2000 zei dat hij ruimte op de ether wilde voor een jong multicultureel initatief, grepen Stegeman en medestanders de kans met beide handen aan, en richtten FunX op. Vierentwintig uur per dag te beluisteren in de vier grote steden (sinds kort zijn er ook internetuitzendingen), voertaal Nederlands en de muziek een mix van de al eerder genoemde stijlen.

Subsidie (2 miljoen euro) komt uit potjes van het rijk en de vier grote steden. Onderzoeksbureau Interview/NSS ondervroeg eerder dit jaar ruim 2000 jongeren in de vier grote steden in opdracht van FunX, en kwam er deze zomer achter dan liefst 28 procent van de ondervraagden in de leeftijd van 15-25 jaar dagelijks afstemd op de zender. Het dagbereik van Radio 538 zit daar ruim achter, op 17,5 procent, terwijl Sky Radio en Noordzee de 10 procent niet eens halen. Knap voor een zender die niet aan marketing doet, geen grote billboards beplakt of advertentieruimte in tijdschriften koopt. Toch: de Interview/NSS-cijfers steken schril af bij door Intomart uitgevoerd luisteronderzoek, waarin FunX niet eens is opgenomen en Radio 538 in de jongerencategorie liefst 40 procent bereik heeft. Een percentage dat berust op 180 ondervraagde 15-25 jarigen. “Die een radiodagboekje moeten bijhouden,” schampert Stegeman. “Jongeren zijn ondervertegenwoordigd in dat onderzoek, om nog maar te zwijgen over jongeren van allochtone afkomst. Wij hebben onze informatie rechtstreeks van de doelgroep.

Dat contact met de luisteraar is de eerste levensbehoefte van FunX. De fundamenten van de zender rusten op enquetes en ronde-tafelgesprekken met luisteraars of potentiële luisteraars. Uit die gesprekken ontstond de naam (Stegeman: “Mensen hebben hele theorieën over de betekenis ervan, maar het bekt gewoon lekker”), de voertaal en het besef dat het luisterpubliek niet in de maling wil worden genomen, maar “het idee moet hebben dat ze zèlf achter de microfoon had kunnen zitten”, aldus Ganpatsingh. In de studio in Rotterdam, tevens hoofdkantoor, moeten binnenkort grote portretten van willekeurige luisteraars komen te hangen, de slogan van de zender is “Welkom bij jezelf”.

Fun X zoekt de jonge luisteraar elke dag op via De Poll, onderdeel van het programma FunX Talk. Daarin reageren jongeren op een stelling, die meestal met uiterlijk of relaties te maken heeft. Zoals vandaag op het Pieter Nieuwland College in Amsterdam-Oost. Op de school voor gymnasium, atheneum en havo zitten ruim 750 leerlingen, in een goede mix van allochtoon en autochtoon. One’Sy (24) is verslaggeefster en regisseur bij FunX Amsterdam. Ze staat in de grote aula van de school, waar tafels en stoelen rommelig door elkaar heen staan. Ze heeft haar opnamesetje bij zich, waarmee ze alles opneemt en dat later voor de uitzending monteert. Iedere dag gaat ze de stad in om jongeren een stelling voor te leggen. De opnames worden meestal een paar dagen erna uitgezonden.Om 11.00 uur ’s ochtends stroomt de aula vol; het is pauze. One’Sy (24) heeft een groepje scholieren om zich heen verzameld en vertelt wat de bedoeling is. “Ik doe altijd eerst een voorgesprek,” legt ze uit. “Ik introduceer het onderwerp bij ze en stel ze op hun gemak. Je moet tegen die jongeren altijd eerlijk zijn en op gelijk niveau met ze praten, zodat ze het idee krijgen dat ze je kennen. Dan vertrouwen ze je, en dan vertellen ze je alles. De stelling van vandaag is: Een joint opsteken is net zo normaal als een sigaret opsteken. Tosca (16) en Sanne (16) zitten op de trap en kijken elkaar giechelend aan als One’Sy de microfoon voor hun neus houdt. De meisjes vinden dat blowen inmiddels wel geaccepteerd is. Tosca: “Zeker hier in Amsterdam, maar buiten de randstad denk ik toch minder.” Tosca blowt zelf een keer in de week, maar “vergeleken bij andere mensen vind ik dat niet veel. Het lichte gevoel in je hoofd is wel lekker.” Sanne heeft nog nooit geblowd. “Ik heb er wel eens over gedacht, maar ik wil het zelf niet, dan zou ik een meeloper zijn.” Jamal (18) is helemaal voor. “Ik vind het wel goed dat het gedoogd wordt, maar erg normaal is het niet. Ik blow zelf niet, want mijn ouders vinden het niks en dat respecteer ik. Alcohol is ook veel erger.” Jamal vindt het wel goed dat FunX aandacht besteedt aan dit soort onderwerpen. “Ze tonen interesse in wat de jeugd denkt over bepaalde onderwerpen. Ik luister er zelf ook naar, meestal gewoon op de radio. Ik vind vooral de gesprekken altijd erg leuk, want die hebben vaak te maken met waar ik zelf ook mee bezig ben, namelijk het dagelijkse leven van jongeren in Amsterdam. Het is belangrijk dat er een stem is voor jongeren, want er zijn niet veel plaatsen waar die hun zegje kunnen doen. De scholieren die door One’Sy geinterviewd zijn moeten nog even een formulier invullen, of ze later eventueel nog eens ergens over mee willen praten. Cherylla Ganpatsingh: “Effectief produceren heet dat. Die jongeren hebben een mening waar wij iets aan hebben. Daarom hebben wij ook in iedere stad een poller rondlopen, hier in Amsterdam is dat One’Sy. Voor ons is het ook een manier om een database op te bouwen.” Tosca en Sanne hebben hun formulier ingevuld en kletsen nog wat na. “Ik vind het leuker om te horen hoe andere jongeren ergens over denken dan wat volwassenen ergens van vinden. Ik luister zelf ook wel eens en het is leuk om mee te doen. De muziek is gelukkig een beetje apart en de onderwerpen hoor je volgens mij niet snel ergens anders.” Sanne heeft nog nooit geluisterd, maar wil dat nu wel gaan doen. “Je hoort verschillende jongeren die ook allemaal een andere mening hebben en daardoor hoor je een verhaal van verschillende kanten.” Tosca: “Wat je hoort is vertrouwd, want er zit altijd wel iets tussen dat je herkent.” Sanne: “Het is een zender waar ik me mee kan identificeren en ik denk met mij nog heel veel andere jongeren. Er blijken ook veel taxi-chauffeurs naar FunX te luisteren, als Revu een rondje maakt langs het peloton taxi’s bij het centraal station in Amsterdam. “Ik luister altijd,” vertelt Abdel (22) enthousiast. “Ik heb het nu ook aan staan, luister maar.” en hij springt in zijn auto en schroeft het volume flink omhoog. “De muziek is helemaal mijn stijl en de onderwerpen vind ik interessant, vooral in de avond. Het is een zender die jongeren stimuleert en er zijn geen andere zenders die dat doen.” Ook bij Zakaria (24) is het FunX dat de klok slaat. “Ik sta er soms verbaasd over wat jongeren al mee bezig zijn op. Je hoort wat anderen te zeggen hebben en daar leer je zelf ook weer van. FunX is echt mijn nummer één.

Jongeren vertrouwen FunX, weten dat ze niet ter meerdere eer en glorie van de disc-jockey de uitzending in worden gehaald, weet Stegeman. Cherylla Ganpatsingh: “We vragen altijd wat vind jij er nou van, hoe treft iets jou. We vragen veel door. Dat is de grote kracht van FunX. Je moet alles heel laagdrempelig houden. We bouwen nu ook een netwerk op van scholen, want daar zitten de jongeren, onze doelgroep. De helft van hun leven speelt zich op school af. Bij bepaalde onderwerpen letten we wel een beetje op de leeftijd. Bij een onderwerp over seks moet je toch de iets oudere scholieren hebben. Op het Pieter Nieuwland College vindt leerlinge Arlette het goed dat FunX dergelijke vragen stelt. “Zo horen jongeren nog eens een andere mening dan die van henzelf en kunnen ze daar eens over nadenken.” Beiden luisteren geregeld naar de zender. “Overal wordt er alleen maar geluisterd naar wat ouderen te zeggen hebben en onze mening vind niemand belangrijk. Maar jongeren hebben juist een hele belangrijke mening en FunX luistert daar tenminste wel naar.” Mariska: “Je doet andere culturen op als je naar FunX luistert, wat onderwerpen betreft maar ook met de muziek die ze draaien. Ze zijn heel breed en ze gaan geen moeilijke onderwerpen uit de weg. FunX ziet jongeren als normale mensen. Ik ben blij dat ze er zijn.

Na de moord op Theo van Gogh stond het internetforum van funx.fm in brand. Anonieme bezoekers spraken hun afschuw, maar ook hun goedkeuring uit over de daad van Mohammed B., om daarna elkaar verbaal in de haren te vliegen. “Drie moderatoren hebben de boel een beetje moeten temperen”, herinnert Stegeman zich. Verslaggevers van de zender waren bij de herdenking op de Dam, verder hielden programmamakers zich opvallend koest. “Dat lijkt maar zo”, zegt Stegeman. “We gaan het hier nog maanden over hebben op de zender, maar impliciet. FunX wil niet het wij-tegen-zij-gevoel uitdragen. Dat er problemen zijn tussen bevolkingsgroepen erkennen we wel, maar we hebben er geen mening over. Dat is niet onze taak. De mix van uiteenlopende muziek wordt zowel op het internetforum als door luisteraars als grootste plus van de zender genoemd. Melvin Toemin is verantwoordelijk voor het muziekbeleid van FunX. “Ik speur zelf naar nieuwe muziek, krijg veel tips van luisteraars en van andere Fun X-dj’s. Wij draaien muziek die je nergens anders hoort, en dat heeft gevolgen gehad. Ali B, Lange Frans en Baas B en K-Liber hebben hits gescoord omdat wij ze als eerste zijn gaan draaien. Maar ook de plaat van de Libanese zangeres Darine is bijvoorbeeld dankzij ons in Nederland uitgebracht. Teddo, zanger van de Antilliaanse groep K-Liber, onderschrijft de claim van Toemin. “Onze muziek was zelden op de radio, en dan nog alleen in speciale programma’s op lokale zenders. Toen FunX ons ging draaien, nam het aantal aanvragen voor optredens toe en stroomden zalen voller. En zeker niet alleen met Antillianen. Mensen willen blijkbaar iets anders horen dan wat de bestaande zenders draaien.

De achilleshiel van FunX is volgens Stegeman “het beeld dat de buitenwacht van de zender heeft. We worden groter gemaakt dan we zijn. Er werken hier slechts 35 mensen, waarmee vier edities draaiend worden gehouden. Er worden fouten gemaakt, uitzendingen lopen niet altijd even lekker. Het informatiegedeelte kan nog beter. Laatst hebben we met een groot deel van de programmamakers, waar een hoop talent tussen zit, op de hei gezeten. Met Felix Meurders erbij, die kwam meedenken over de toekomst. De maatschappelijke rugwind voor FunX is heel gunstig. In de achterhoofden van veel Nederlanders speelt de gedachte: gaat het wel goed komen met de maatschappij, met al die jongeren. Ik kan gerust zeggen dat het goed komt. Laat FunX dat positieve geluid maar brengen.

Bron: Nieuwe Revu
Tekst: Guuz Hoogaerts en Jesse Voorn