Daan van Rutgers over ophef rondom seksuele voorlichting op basisscholen

Waarom seksuele voorlichting?

Seksuele voorlichting is op basis- en middelbare scholen in Nederland verplicht, maar scholen kunnen zelf kiezen of ze aan de Week van de Lentekriebels meedoen en hoe ze dit invullen. Daarbij kunnen ze input van ouders betrekken.

Nordin vraagt zich af waarom basisschoolkinderen eigenlijk les krijgen over onderwerpen als seksualiteit. "Kinderen maken een seksuele ontwikkeling door en hebben vragen over hun lichaam en de ontwikkeling daarvan", vertelt Daan. "Ze komen ook met seksualiteit in aanraking in de maatschappij en het is belangrijk om daarbij aan te sluiten en om gepaste informatie te geven."

Ouders

Die taak ligt natuurlijk in eerste instantie bij de ouders, vindt ook Daan. "Maar veel ouders vinden het ook heel spannend om over seksualiteit te praten. Ze doen het niet of te laat en daarom vinden we het belangrijk om er op het basisonderwijs al bij stil te staan."

Veel ouders hebben laten weten het niet fijn te vinden hoe deze onderwerpen op school worden besproken en hebben het gevoel dat dat stukje opvoeding van hen wordt afgenomen. Ze laten zich horen op TikTok en Twitter en via petities.

'Aan je geslachtsdeel zitten'

Een voorbeeld uit de lesstof waar kritiek op komt, is dat jonge kinderen te horen zouden krijgen dat het fijn is om aan je geslachtsdeel te zitten. Zo plaatste de vlogfamilie Lakap op TikTok een veel gedeelde video waarin hun kind vertelt over zo'n les.

Pedagoog Belle Barbé reageerde daar gisteren op aan tafel bij Khalid & Sophie, te zien in onderstaand fragment. "Het wordt niet opgelegd. Kinderen doen het al en er wordt besproken dat dat oké is."

Andere kijk

Daan wil benadrukken dat praten over je lichaam en geslachtsdelen niet automatisch hetzelfde is als praten over seks, laat staan het aanmoedigen ervan. Die koppeling wordt gemaakt door volwassenen. "Het is nog wel goed om te noemen dat kinderen zelf niet aan seks denken", legt hij uit. "Wij (volwassenen, red.) hebben daar een hele andere kijk op dan kinderen. Kinderen koppelen het (praten daarover, red.) helemaal niet aan seks. Het gaat gewoon over hun lichaam en grenzen en wat ze fijn vinden en wat niet."

Grenzen aangeven

Naast eerder genoemd voorbeeld gaan er nog meer dingen rond over de lesstof die mensen doen twijfelen aan de aanpak. Zo zouden kinderen in de laagste groepen bijvoorbeeld leren hoe pijpen en vingeren werkt. Vonneke checkt bij Daan hoe dit zit. "Dat is absoluut niet waar. De kinderen leren niet per se over seks, maar meer over relaties en seksualiteit", legt hij uit.

"In groep 1 en 2 gaat dat dan over wat fijne aanrakingen zijn." Het leren aangeven van je wensen en grenzen staat hierbij centraal, om zo bijvoorbeeld seksueel grensoverschrijdend gedrag hopelijk te kunnen voorkomen. "Bijvoorbeeld: vind je het fijn als oma je een kus geeft? Maar ook over de verschillen en overeenkomsten tussen jongens en meisjes."

Praten over seks

Het onderwerp seks wordt in de lesstof van Rutgers pas behandeld bij kinderen van groep 7 en 8. "In groep 7 wordt gevraagd of kinderen vragen hebben over seks en in groep 8 gaan we wat meer stilstaan bij verschillende seksuele handelingen. Dat is pas als ze 11, 12 of 13 jaar oud zijn."

Sommigen vinden die leeftijd alsnog te jong om over seks te praten. Zo vraagt Nordin zich af of dat er niet voor zorgt dat kinderen eerder zelf seks gaan hebben? "Dat denken veel mensen, maar onderzoek wijst uit dat als je jong start met seksuele vorming, kinderen juist later seks gaan hebben, vertelt Daan. "Ze zijn juist ouder wanneer ze het daadwerkelijk gaan doen."

Leerkrachten

Ceylan is leerkracht van groep 4 en 5 en is geen fan van de themaweek. "Ik vind dat er geen apart lesprogramma voor hoeft te zijn", vertelt ze Nordin en Vonneke. "Het is belangrijk om te weten dat er seksuele handelingen nodig zijn om kinderen te krijgen en je moet je lichaam leren kennen, maar enkel voor het voortplanten en liefde." Volgens haar gaat de Week van de Lentekriebels 'te ver'.

Lida is leerkracht van groep 8 en is wel een voorstander van de lessen. "Kinderen ontvangen tegenwoordig van allerlei kanten informatie. Zie dat maar eens een goede plek te geven." Ze vindt het belangrijk dat leerlingen daarom leren over weerbaarheid. "Kleuters leren bijvoorbeeld om 'nee' te zeggen als ze het niet fijn vinden als iemand ze aanraakt. Dat wordt echt op een speelse manier duidelijk gemaakt."

Ze merkt tijdens de lessen dat veel kinderen zelf met vragen komen. "Vragen waarvan je als volwassene niet eens altijd kan bedenken dat ze ermee zitten." Lida kaart daarbij aan dat sommige kinderen, wanneer ze ouder zijn en hier behoefte aan hebben, thuis niet over dit soort onderwerpen kunnen praten. "Als zo'n meisje op een gegeven moment ongesteld wordt en ze weet er niets over, wat moet ze dan doen?"

Misinformatie

Het is goed om kritisch te zijn op lesstof en zorgen van ouders moeten serieus worden genomen. Helaas zit er tussen berichten over dit onderwerp ook misinformatie, aldus Rutgers. Zo wordt er bijvoorbeeld door onder andere Forum voor Democratie meermaals een fragment uit een kinderboekje gebruikt in berichten rondom dit onderwerp, terwijl dit geen onderdeel van het lesmateriaal zou zijn.

Bedreigingen

Bij sommige mensen leidt de discussie rondom de Week van de Lentekriebels tot zoveel woede dat werknemers van Rutgers online zijn uitgescholden en bedreigd. De politie zegt in reactie daarop 'openbare kanalen' in de gaten te houden.