Niet kunnen vasten tijdens de ramadan vanwege een eetstoornis: "Ik viel flauw"

Eetstoornis

Als moslim deed Ridvan altijd jaarlijks mee aan de ramadan door te vasten. Nadat hij een eetstoornis ontwikkelde, was dat echter niet meer veilig voor zijn gezondheid. Die stoornis ontstond nadat hij vanwege ernstig overgewicht acht jaar geleden een maagverkleining onderging. Hij verloor daardoor veel gewicht, maar besloot daarna alsnog op dieet te gaan. "Ik sloeg er een beetje in door, totdat ik alleen nog maar uit vlees en botten bestond."

Ook in 2016 deed Ridvan mee met het vasten. "Terwijl ik vanwege mijn eetstoornis ondergewicht had en daardoor eigenlijk geen reserves had om me van zoveel voedingsstoffen te onthouden. Toen de maand eenmaal voorbij was, kreeg ik plotseling hoge koorts en viel ik flauw. Ik had mijn lichaam blijkbaar uitgeput, ik was op."

Kantje boord

Toen Ridvan na het flauwvallen wakker werd in het ziekenhuis, zat hij vast aan allerlei slangetjes waarmee hij zondevoeding toegediend kreeg. Dat had hij nodig om in leven te blijven. "Ik was helemaal bleek geworden. De artsen vertelden me dat het kantje boord was en dat ik absoluut niet meer mocht vasten." Ook Ridvans familie maakte zich zorgen en had liever dat hij niet meer mee zou doen. Sinds de ziekenhuisopname besloot Ridvan dan ook om het jaarlijkse vasten over te slaan, in ieder geval tot zijn eetstoornis zou stabiliseren.

'Misbruiken'

Ridvan heeft altijd gevast om religieuze redenen en niet zozeer om af te vallen. Maar volgens hem is iemand met een eetstoornis constant bezig met calorieën tellen, afvallen, controle en dwang. "Je kan de ramadan dus makkelijke 'misbruiken' om af te vallen. Tijdens die maand valt het namelijk niet op wat je aan het doen bent, want er wordt niet van je verwacht dat je overdag eet."

'Onzichtbare' ziektes

Dat je niet hoeft te vasten als je ziek bent, is voor veel moslims duidelijk. Maar soms wordt vergeten dat ziektes niet altijd zichtbaar zijn, zeker wanneer deze psychisch zijn. Volgens eetstoornisdiëtiste Arwa Badran geldt de gezondheidsregel dan ook voor je mentale gesteldheid. "Je kan alleen meedoen aan de ramadan als je gezond bent in je lichaam, maar ook in je geest."

Zo kan vasten tijdens de ramadan ervoor zorgen dat een eetstoornis verergert. Er kunnen namelijk meer mentale conflicten ontstaan rondom eten en je gewicht. "Op die manier ga je totaal voorbij aan het doel van de ramadan." Eetstoornissen kunnen er bij iedereen anders uitzien. Vooral voor personen met ondergewicht is het volgens Arwa belangrijk om niet te vasten. "Zij moeten meestal aankomen voor hun fysieke herstel en dat is lastig als je de hele maand vast. Met twee maaltijden per dag kom je namelijk niet aan je benodigd aantal calorieën."

Taboe

Het niet meedoen aan de ramadan kan lastig zijn als er sprake is van sociale druk binnen je community. Vooral in biculturele gemeenschappen lijkt er nog een taboe te rusten op mentale gezondheidsproblemen. En dat kan het lastig maken om aan mensen uit te leggen waarom jij overdag wél eet tijdens de ramadan.

Zo werd Ridvan in het begin vaak gevraagd waarom hij niet vastte. "Helaas willen sommige mensen uit de moslimgemeenschap oordelen over hoe je de ramadan invult." Volgens hem laat dat zien dat er sprake is van hypocrisie binnen zijn community. "We zijn twaalf maanden lang moslim, maar tijdens die ene maand word ik gevraagd of ik me wel aan de regels houd. Tijdens de overige elf maanden eten diezelfde mensen vervolgens geen varkensvlees, maar gaan er wel talloze flessen drank doorheen. En dan word ik veroordeeld omdat ik deze maand niet vast, terwijl ik wel het hele jaar door bid, de Koran lees en niet drink."

Mentale problemen

Ridvan deed een aantal jaar niet mee met het vasten en ondertussen is zijn eetstoornis gestabiliseerd. Tegelijkertijd kreeg hij echter te maken met depressies en psychoses, waarvoor hij dagelijks medicatie moest slikken. "Door die medicatie ben ik weer aangekomen, waardoor ik in theorie voldoende reserves had om te vasten. Fysiek kon ik het dus aan, maar omdat ik overdag verschillende medicijnen moest nemen, kon ik toch niet vasten tijdens de ramadan."

Het taboe op mental health binnen Ridvans community zorgde ervoor dat mensen hem überhaupt minder snel aanspreken. "Ze denken dat ik bezeten ben, omdat ik psychoses had. Het lijkt ze niet meer te boeien of ik wel of niet vast."

Meer dan een vastenmaand

Tijdens de jaren dat hij niet kon vasten, vulde Ridvan de ramadan op een andere manier in. "Ik kon zelf misschien niet vasten, maar ik kookte voor mijn broertje die wel vast. Ik probeerde er alles aan te doen om ervoor te zorgen dat hij een fijne en plezierige ramadan beleeft."

Verder veranderde er tijdens de heilige maand volgens hem niet zo veel. "Ik lees de Koran sowieso al wekelijks en bidden doe ik ook geregeld. Tijdens de ramadan ben ik gewoon iets strenger voor mezelf. Over het algemeen gedraag ik me gewoon hetzelfde als tijdens de andere maanden: ik oordeel niet, ik steel niet en ik drink niet."

Hersteld

Inmiddels is Ridvan volledig hersteld van zijn eetstoornis en dit jaar doet hij weer mee met het vasten. "Ik wil meegeven dat mensen met een eetstoornis zich moeten laten behandelen. Maar om dat te laten doen, moeten ze er eerst over praten met hun vrienden, familie of andere naasten. Alleen dan kan het worden opgelost."

Dit verhaal verscheen op 14 april 2022 in een artikel op FunX.nl.