Moet de enorme ongelijkheid tussen arm en rijk opgelost worden?

NIET OPGELOST

José denkt niet dat de ongelijkheid kan worden opgelost. "Vanuit mijn perspectief kan het niet worden opgelost", stuurde zij in de app. "In Nederland kun je alleen rijk worden door hard te werken, dus dat moet blijven beloond worden vind ik."

Sven is het daarmee eens: "Ik vind niet dat dat veranderd moet worden, omdat het systeem waar wij in leven nou eenmaal zo werkt. Het klinkt misschien hard maar de een heeft meer pech dan de ander. Ik zou het persoonlijk niet leuk vinden dat mijn geld waar ik hard voor heb verwerkt zodanig verdeeld moet worden dat iedereen hetzelfde heeft. "

DIEFSTAL

Elvira denkt dat de grote verschillen tussen arm en rijk leiden tot muiterij en diefstal. Ze wil dat mensen meer om elkaar gaan geven. Volgens haar scheelt het een heleboel als de rijken normaal belasting gaan betalen, inclusief de koninklijke familie. "Wie meer verdient moet meer afdragen. Lage salarissen moeten minder of helemaal niet belast worden." Ook wil ze dat Nederland alle manieren om geld af te sluizen naar buitenlandse bv's (om de belasting te ontduiken) stopt.

BELASTING

Auteur Anand Giridharadas wil ook dat rijken meer belasting gaan betalen. In zijn boek Winners Take All beschrijft hij hoe rijken problemen in de maatschappij hebben veroorzaakt om vervolgens zelf op het podium stappen als degenen die het oplossen. Daarmee doelt hij op superrijken als Bill Gates, Jeff Bezos en Mark Zuckerburg die met hun grote stichtingen geld weggeven aan goede doelen.

"Veel van de rijken waarover ik schrijf geven liever 10 miljoen aan een stichting dan dat ze 5 miljoen belasting betalen", zegt Giridharadas in Tegenlicht. "Gek genoeg gaat het ze dus niet alleen om het geld, want ze geven het vaak weg." Het argument dat rijken geen belasting willen betalen omdat ze hun geld liever zelf houden, gaat dus niet op.

Waarom willen rijken liever aan filantropie doen dan belasting betalen? "Niemand krijgt een pluim voor het betalen van belasting", legt Giridharadas uit. "En je hebt geen zeggenschap over waar het geld naartoe gaat." Als je een eigen stichting hebt daarentegen krijg je wél erkenning en zeggenschap. "Je imago wordt beter."

'VRIJHEID'

Dat grote bedrijven zelf ook armoede veroorzaken, blijkt volgens hem uit voorbeelden als Uber en Lyft. Deze vervoersbedrijven hebben het over 'vrijheid' voor hun chauffeurs. "Bepaal je eigen rooster, je eigen uren. Het klinkt te gek," zegt Giridharadas. "Ze hebben een idealistisch klinkend concept verzonnen dat van elke chauffeur een kleine ondernemer maakt die alles zelf bepaalt." Onderzoek in New York wees echter uit dat veel van de chauffeurs onder het minimumloon verdienen.

"Ze gebruiken het begrip 'vrijheid' om een van de grootste verworvenheden van de 20ste eeuw te ondermijnen: vakbonden en cao's die werknemers bescherming geven."

VERMOGEN.

Misschien denk je: arm of rijk, wat maakt het uit? Ik ben gelukkig met wat ik heb en als ik hard werk, word ik ooit rijk. Maar de kloof heeft voor iedereen gevolgen.

Op dit moment heeft ongeveer de helft van alle Nederlanders zo goed als geen vermogen. De rijkste 10 procent van Nederland heeft in totaal 61 procent van al het vermogen in hun bezit. "Dat is een machtsfactor", legt hoogleraar Ehtiek Ingrid Robeyns in Tegenlicht uit, "omdat de democratische gelijkheid, het principe dat iedereen van ons een gelijke kans zou moeten hebben om de collectieve beslissingen te beïnvloeden, in gevaar komt."

Daarmee bedoelt Robeyns dat extreemrijken bij de overheid kunnen lobbyen voor zaken die hun eigen belang zijn. "We weten gewoon dat er in het grote bedrijfsleven mensen zijn die het 06-nummer van Mark Rutte hebben. Terwijl ik niet weet of je dat in de publieke sector hebt."

AFGRIJZEN

Ook Giridharadas waarschuwt voor de gevolgen van de ongelijkheid. "De kloof heeft gevolgen. Namelijk dat de mensen aan de top hun rijkdom en invloed gebruiken om te profiteren van wat er goed gaat in de samenleving: van nieuw geneesmiddelen en technologieën en geld dat binnenstroomt omdat de producten van dat land in trek zijn. Dan wordt de kloof als wapen gebruikt om ervoor te zorgen dat de rijken daar de meeste vruchten van plukken." Op deze manier blijvenk de armen arm en worden de rijken steeds rijker.

De Amerikaanse Giridharadas kwam onlangs naar Nederland om de overheid een lezing te geven over ongelijkheid. Politicus Lodewijk Ascher liet toen weten het op aan aantal punten het met de schrijver eens te zijn. "Ik kijk bijna met afgrijzen naar mensen als Gates die roepen: kijk naar mij, ik ga malaria uitroeien. Dan zeg je eigenlijk: overheden zijn traag en inefficiënt en wij als miljardairs zijn veel doortastender. Zij slaan het proces van dilemma's en debat over, maar dat hoort bij een democratie."