Stefano kreeg een te laag schooladvies: "Ze dachten dat ik te dom was"

Herkenbaar probleem

Documentairemaker Jeansen Djaoen merkt dat onderadvisering voor veel mensen nog altijd een herkenbaar probleem is. Aangezien hij daar zelf ook mee te maken heeft gehad, vond hij het belangrijk om dit probleem weer aan de kaak te stellen. Dat doet hij door Stefano zijn verhaal te laten doen. "Hij is sinds zijn derde uit huis geplaatst, omdat ze vonden dat zijn ouders niet goed voor hem konden zorgen", vertelt Jeansen in Start met Fernando. "Dat was medebepalend voor zijn schooladvies. Zo werd er tegen hem gezegd: 'Ga jij maar niveau 1 doen, want je komt uit de jeugdzorg en we denken niet dat jij meer aankan. Dat heeft een enorme impact op hem gehad, omdat hij daardoor een grote achterstand heeft opgelopen. Sindsdien moet hij tegen die vooroordelen opboksen, maar het is ontzettend moeilijk om zich daartegen te verzetten."

'Ik leerde helemaal niks'

Stefano werd op de basisschool ondergeadviseerd en kwam in het voortgezet onderwijs (vo) op een praktijkschool terecht. Ondanks dat hij van zichzelf wist dat hij een hoger niveau aankon, heeft hij nooit de kans gehad om zichzelf te bewijzen, waardoor hij na het vo een MBO niveau 1-opleiding moest volgen. "Ik heb mijn MBO niveau 1-opleiding niet afgemaakt", vertelt Stefano. "Na acht maanden verliet ik die school, want ik leerde daar helemaal niks. Het kwam meer door mijn verleden in de jeugdzorg dat ik die opleiding volgde. Ik woon al heel m'n leven in de jeugdzorg, dus ze dachten dat ik te dom was, maar dat is niet zo."

Stefano heeft uiteindelijk een amn-test gedaan om te kijken welk onderwijsniveau het beste bij hem past. Tot zijn genoegen heeft hij op veel vlakken hoger gescoord dan hij aanvankelijk verwachtte. "Er zijn bepaalde dingen die ik op niveau 3 of 4 kan. Ik heb een hoger niveau dan dat ze [leerkrachten] van me verwachtten en daarom heb ik mezelf bij een andere school aangemeld. Ik dacht: ik ga het gewoon proberen."

Geen vaste woonplek

Stefano kijkt ernaar uit om weer naar school te gaan, maar al gauw steekt een ander probleem de kop op: het gebrek aan huisvesting. De tiener slaapt noodgedwongen in een te klein zijkamertje bij zijn moeder of bij vrienden op de bank, waardoor hij zich bijvoorbeeld niet volledig zou kunnen focussen op school. "Ik heb er moeite mee dat mijn moeder en stiefvader tot laat slapen, waardoor ik niet even snel in de ochtend iets te eten of te drinken kan pakken. Daardoor heb ik vaak zoiets van ik blijf wel langer in bed liggen. Dan slaap je ook weer tot laat en daardoor is je ritme ook weer f*cked up. Ik merk dat ik echt een andere omgeving nodig heb."

Moeilijke jeugd

Ondanks dat Stefano weinig kan doen aan zijn thuissituatie merkt hij dat zijn moeilijke jeugd nog altijd een grote impact op hem heeft. Zo heeft hij in 28 verschillende leefgroepen gewoond, waar hij constant in contact kwam met jongeren met gedragsproblemen. "Tot mijn vijfde werd ik bij allemaal willekeurige mensen in huis geplaatst. Sindsdien heb ik alleen maar verschillende leefgroepen gezien. Je komt alleen maar in contact met kinderen die snel agressief worden, waardoor je dat gedrag overneemt. Dat heeft natuurlijk een slechte invloed op je."

Naar eigen zeggen heeft de jeugdzorg zijn "plezier om te leven afgepakt" en kon hij maar moeilijk de motivatie opbrengen om door te gaan met school. "Toen ik in een leefgroep woonde dacht ik helemaal niet aan solliciteren of naar school gaan. Het was gewoon letterlijk fietsen en scooters stelen om geld te verdienen. Zo bleef het elke keer doorgaan, totdat ik beter begon na te denken."

Zoveelste tegenslag

Voordat Stefano aan zijn nieuwe opleiding kan beginnen, is hij haastig op zoek naar een woning. De 18-jarige mocht eindelijk een huis bezichtigen, maar kreeg daar weer de zoveelste tegenslag te verduren. Zijn jongerenuitkering bleek namelijk te laag te zijn om in aanmerking te komen voor de woning, waardoor hij genoodzaakt is werk te gaan zoeken.

'Jeugdzorgstempel'

Het gebrek aan een vaste woonplek doet Stefano besluiten om het volgen van zijn opleiding toch maar op de lange baan te schuiven om werk te gaan zoeken. "Ik weet dat ik die jeugdzorgstempel heb, maar die kun je wel lozen door gewoon je best te doen, te laten zien dat je naar werk gaat en je school afmaakt. Dan kun je tegen jezelf zeggen dat je die stempel bent kwijtgeraakt, want dan weet je dat je iets voor jezelf hebt opgebouwd."

Momentopname

Volgens Jeansen laat de documentaire zien dat het schoolsysteem niet voor iedereen werkt. Zo wordt er weinig rekening gehouden met de thuissituatie van leerlingen en is de Cito-score volgens de documentairemaker slechts een momentopname. "Als je door een moeilijke periode gaat, waardoor je je moeilijk kan focussen op school, dan kan dat een enorme impact op je cito score en uiteindelijk ook je schooladvies. Ik vind dan ook dat er meer gelet moet worden op de situatie van een kind. Hoe is je thuissituatie? Heb je een eigen kamer waar je je huiswerk kan maken of deel je die met je broertjes en zusjes? Dat soort zaken zijn bepalend voor hoe goed iemand presteert op school en dat moet meegenomen worden in het proces om een schooladvies te bepalen in plaats van alleen naar de cito score te kijken."