Haatcomments op social media: dit is wat iemand bezielt om die te plaatsen

"Ik vind het echt heel raar dat iemand achter z’n computertje zit en iets typt in de hoop een ander te kunnen kwetsen. Daar kan ik niet bij met mijn hoofd."

Fatale gevolgen

Dat haatcomments en cyberpesten fatale gevolgen kunnen hebben, werd afgelopen 24 mei nog bewezen. Op die dag werd bekend dat Netflix-ster en worstelaar Hana Kimura op 22-jarige leeftijd was overleden. Hana deed mee aan de succesvolle Netflix-show Terrace House. De doodsoorzaak is onbekend, maar het heeft er alle schijn van dat Hana zichzelf van het leven heeft beroofd na online pesterijen op social media.

Hana postte al eerder verontrustende berichten op social media. Zo schreef ze onder andere: "Ik ontvang bijna 100 brutale meningen per dag. Ik kan niet ontkennen dat ze mij pijn doen.” Volgens sommige mensen zou zij zich niet vrouwelijk genoeg gedragen. Anderen klaagden over haar extraverte persoonlijkheid. Berichten als “Je bent walgelijk” of “Sterf” waren voor Hana aan de orde van de dag. Als laatste post op Instagram deelde Hana een foto van zichzelf met haar kat. Als onderschrift schreef ze: “Ik hou van je. Ik gun je een lang en gelukkig leven. Het spijt me.”

'Vieze pisnicht'

Ook in Nederland ontvangen bekendheden genoeg haatreacties. Zo besloot D66-leider Rob Jetten op 17 mei, de Internationale Dag tegen Homofobie en Transfobie, een filmpje te posten waarin hij hardop allerlei haatcomments opleest. "K*nkerhomo", "Achterlijke flikker" of "Vieze pisnicht": het zijn haatberichten die Rob dagelijks ontvangt op social media.

In Start met Fernando vertelde Rob wat voor effect dit op hem heeft: "Soms laat je het helemaal langs je heengaan, maar je wordt er ook weleens verdrietig en heel boos van", vertelt hij. "Op de Internationale Dag tegen Homofobie dacht ik: we moeten Nederland ook een spiegel voorhouden om te laten zien dat dit soort dingen ook gewoon in ons land gebeuren. Daar moeten we iets tegen doen." Behalve haatreacties, ontvangt Rob ook veel doodsbedreigingen.

"Dat is puur en alleen vanwege je geaardheid, maar dan realiseer ik me ook dat er heel veel mensen in Nederland zijn die vanwege hun geloof of huidskleur hetzelfde overkomt. Wat dat betreft moeten we samen vechten om de discriminatie uit te bannen."

140.000 jongeren last van online pesten

Als we naar jongeren kijken, blijkt uit onderzoek van het CBS dat 5,3 procent van de 12- tot 25-jarige internetgebruikers naar eigen zeggen weleens online gepest, gestalkt of bedreigd is in 2018. Ik hoor je misschien al denken: 5,3 procent valt toch wel mee? Nou, het gaat toch echt om ruim 140.000 jongeren. Daarbij komt kijken dat meisjes hier twee keer zo vaak mee te maken hebben als jongens. Ook homo- of biseksuele jongeren krijgen ruim twee keer zo vaak als heteroseksuele jongeren te maken met online incidenten.

Online incidenten nemen ook gevolgen met zich mee. Zo voelt 43,4 procent van de jongeren die te maken kregen met online incidenten de emotionele gevolgen na het laatste incident. Zo denken zij er regelmatig aan terug, slapen zij slecht of zijn zij er boos over. Desondanks zien zij het vaak niet als een misdrijf, maar gewoon als iets verkeerds. Zo doet slechts 1 op de 20 jongeren aangifte bij de politie.

Grafiek: CBS

IMPACT HAATCOMMENTS

Dat bekendheden, zoals artiesten of influencers, vele reacties ontvangen op social media, is bekend. Vaak is te zien dat een klein aantal negatieve comments een veel grotere impact heeft dan een groot aantal positieve reacties. Dat is best raar, aangezien zij dus meer aanbidders hebben dan haters. Toch weten haters je op de een of andere manier sneller te raken. Waarom is dat eigenlijk? Volgens artiesten- en prestatiepsycholoog Patricia Hermans heeft het te maken met de manier waarop je brein reageert op positieve en negatieve prikkels.

“Je brein reageert sterker op negatieve dingen en onthoudt die beter dan de positieve dingen. Dat is niet in een keer op te lossen. Als je kijkt naar de evolutie van de mens, is het heel erg logisch. Denk aan de tijd van de jagers en verzamelaars. In die tijd was het ook van levensbelang dat je goed in de groep lag. Een negatieve sociale prikkel was destijds levensbedreigend. Inmiddels is dat niet meer zo, maar die behoefte om bij groepen te horen en positieve prikkels te krijgen, is nog steeds heel erg sterk. Dat komt eigenlijk omdat ons brein zich veel minder snel ontwikkelt dan de wereld om ons heen.”

'YOU NEED DOODSTRAF'

Iemand die weet hoe het is om veel comments te ontvangen, is de 22-jarige Monse Husain. Ze postte eind maart voor de lol haar eerste TikTok-filmpjes en vanaf dat moment ging ze opeens viral. “Ik wist niet hoe TikTok werkte en ik had het eigenlijk aangemaakt om video’s te maken voor mijn vriendinnen. Toen ik de volgende dag wakker werd, had ik ineens zo’n 40.000 views.” Monse maakt vooral meme-filmpjes waarin zij bepaalde scenario’s met humor aanpakt. “90 procent van mijn filmpjes zijn sarcastisch bedoeld. Ze gaan bijvoorbeeld over onderwerpen die ik voorbij zie komen in Facebookgroepen.”

Inmiddels heeft Monse bijna 40k volgers op TikTok en werden haar filmpjes al duizenden keren bekeken en meer dan 500.000 keer geliket. Toch voelt niet iedereen haar sarcasme en humor. Zo vind je tussen alle positieve comments helaas ook een aantal haatcomments zoals “You need doodstraf” en “Je ma had je gwn moeten doorslikken”. Jep, ze staan er echt tussen. Ik heb gewoon op copy-paste geklikt. Het zijn heftige reacties en hoe ga je in hemelsnaam met die shit om? Monse: “Die comments doen mij niks, maar ik vind het echt heel raar dat iemand achter z’n computertje zit en iets typt in de hoop een ander te kunnen kwetsen. Daar kan ik niet bij met mijn hoofd. Het zijn waarschijnlijk van die 14-jarigen die niets te doen hebben, maar zoiets kan je gewoon niet zeggen. Waarom zou je dat doen?”

@monsehusain

##foryoupage ##voorjou ##dutch ##voorjoupagina

♬ how would they know bad girls club - cgleason22

MORELE ONTKOPPELING

Dat laatste is ook iets wat ik me heel erg afvraag: waarom moeten sommige mensen zo hatelijk reageren? Artiesten of influencers zoals Monse krijgen het vaak zwaar te verduren. Maar even serieus, wat is daar het nut van? Gelukkig kan Patricia daar iets meer duidelijkheid over scheppen. Zij verwijst naar twee onderzoeken. In het eerste onderzoek wordt het concept van ‘morele ontkoppeling’ besproken. Patrica legt uit:

"Vaak hebben we bij mensen in onze eigen omgeving, zoals familie en vrienden, wel door wat zo’n haatcomment voor impact heeft. Die mensen lijken natuurlijk ook meer op jou als persoon, waardoor je jezelf wat meer in hen kunt verplaatsen. Wanneer er morele ontkoppeling plaatsvindt, lijkt het erop dat mensen de ernst van hun haatcomments niet heel erg inzien en minder empathie hebben voor degene waarover het gaat.

Wat er bij morele ontkoppeling gebeurt, is dat er best wel wat afstand is tot jezelf. Bij beroemdheden komt dat vaak doordat zij een bepaalde status hebben. Doordat die afstand zo groot is, wordt alles eigenlijk ontkoppeld. Zo gaan mensen het bijvoorbeeld goedpraten of minder groot maken dan dat het is. Die haatcomments worden dan bijvoorbeeld gezien als entertainment of er wordt verwacht dat de artiest of influencer het toch niet gaat lezen. Of ze vinden dat het hun eigen schuld is en dat zij er gewoon mee moeten dealen.”

DOPAMINE

In het tweede onderzoek waar Patricia naar verwijst, is ook onderzoek gedaan naar hoe mensen reageren op het horen van negatieve berichten over beroemdheden met behulp van een fMRI-scan. De onderzochte participanten beleefden veel plezier aan het horen van die berichten. “In het onderzoek werd geconcludeerd dat het beloningscentrum in de hersenen actiever wordt. Daardoor komt het geluksstofje dopamine vrij bij het horen van negatieve berichten over beroemdheden.”

OMZETTEN NAAR IETS POSITIEFS?

Vaak hebben we de neiging om van iets negatiefs, iets positiefs te willen maken. Maar hoe kan je haatcomments eigenlijk omzetten in iets positiefs? Is dat überhaupt mogelijk? Nou, sterker nog, volgens Patricia is het niet altijd per se nodig. “Soms zijn bepaalde dingen gewoon negatief of niet leuk. Daar kan je weinig aan veranderen. Hoe meer je er dan mee bezig bent, hoe moeilijker het kan worden om het om te zetten naar iets positiefs. Het gaat je dan ook niet per se helpen met je geluksgevoelens."

Wat veel beroemdheden die te maken krijgen met cyberpesten vaak doen, is happen. Ze reageren dan, vaak uit emotie op zulke haatcomments, maar dat is niet altijd even handig. Patricia: "Wat wel goed blijkt te werken, is om een positieve houding aan te nemen over hoe met deze situatie wordt omgegaan. Wat er precies over jou geschreven wordt, daar kun je niets aan veranderen. Wel kun je iets veranderen aan de manier hoe jij erop reageert. Dan helpt het om erop te vertrouwen dat deze ervaring, en hoe jij ermee omgaat, je uiteindelijk wel iets positiefs brengt."

'IK LEES ZE NIET MEER'

Ook Monse probeert nu zo min mogelijk om te kijken naar haar haatcomments. Iets wat haar in het begin niet altijd gemakkelijk afging. “Op het begin ging ik op die haatcomments in. Ik was het niet gewend en het irriteerde me gewoon.” Monse vertelt dat ze in een Facebookgroep reageerde op een topic waarna iemand reageerde met “Hou je bek TikTok-kech”. Monse besloot erop te reageren, waarna de twee in een felle discussie verwikkeld raakten. Uitslag: zowel zij als haar hater werden de groep uitgegooid. “Toen besefte ik dat ik er niets mee bereik als ik erop reageer. Of ik ben ruzie aan het maken met 14-jarigen of ik word Facebookgroepen uitgegooid”, lacht Monse.

“Kijk, ook al doet het je niks, het is niet leuk om het te lezen. Daarom lees ik ze ook gewoon niet meer. Als ik een serieuze vraag voorbij zie komen van een volger, beantwoord ik die graag. Ik raad iedereen aan om het op die manier aan te pakken.”

ZELFMOORDPREVENTIE

Denk je aan zelfmoord of maak je je zorgen om iemand anders? Check 113.nl of bel 0900-0113, het telefoonnummer van 113 Zelfmoordpreventie. Mensen met suïcidale gedachten en hun naasten kunnen hier 24/7 anoniem en gratis gebruik van maken.

- In 'FunX Beseft' bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -