Wat het betekent om 'woke' te zijn

Bewust

De überbetrouwbare urban dictionary geeft als één van de eerste definities: "Woke zijn betekent bewust zijn, weten wat er aan de hand is in de maatschappij".

Waarom woke?

Er zijn verschillende verhalen over waar de uitdrukking vandaan komt, maar volgens het bekende Amerikaans woordenboek Merriam Webster begon het in de donkere gemeenschap en is het te herleiden naar Erykah Badu's track Master Teacher. Daarin zingt zij:

Zelfs als je schatje geen geld heeft om je te ondersteunen, ik blijf woke
Zelfs als de dominee tegen je liegt en je moeder bedriegt, ik blijf woke
Ook al ga je door moeilijke tijden en streef je naar een gezond leven, ik blijf woke
Iedereen, zwart of wit, weet dat er wezens zijn in alle soorten en maten, ik blijf woke

Wat betekent dat nu in 2017 in het echte leven? FunX vroeg vijf mensen die zichzelf bestempelen als woke of zich ermee bezighouden naar hun betekenis van het woord.

DOUNIA JARI - MARUF, STICHTING VOOR moslim LHBTI'ERS IN NEDERLAND

"Jezelf als woke bestempelen kan arrogant overkomen, maar ik doe het wel met trots. Woke betekent voor mij al lerende zijn en in dat opzicht zie ik het als compliment als iemand mij zo noemt. In de lhbt-gemeenschap betekent woke zijn je privileges erkennen en de worstelingen van anderen proberen te begrijpen. Ik val bijvoorbeeld in meerdere minderheidsgroepen, want ik ben van niet-Westerse komaf, ik ben vrouw en ik heb een kleur. Maar ik heb ook privileges, zo ben ik hoog opgeleid, heb ik een baan, ben ik gelukkig, heb ik niet te maken met lhbti-gerelateerd geweld en niet iedereen kan dat zeggen."

"Ik spreek niet voor andere onderdrukte groepen. In dat geval zeg ik: 'pass the mic' "

"Ik zie het als mijn plicht om als woke persoon door het leven te gaan en om mezelf zo veel mogelijk te educaten en daarmee ook anderen. Dat is voor mij het doel van woke zijn: zoveel mogelijk kennis vergaren over je eigen positie en die van anderen in de maatschappij begrijpen."

"Het is belangrijk dat we beseffen dat je een steun kan zijn voor een andere, onderdrukte groep, maar dat je niet voor die mensen kan spreken. Als ik word gevraagd om te spreken voor de lhbti-community dan kan ik niet spreken over transgenders, ik kan alleen verhalen delen die ik heb meegekregen. In dat geval zeg ik: pass the mic."

Fatima Warsame - student Journalistiek en documentairemaakster

"Ik bestempel mezelf wel als woke, maar vind dat het woord het nieuwe 'cool' aan het worden is. Ik merk dat wokeness commerciëler wordt. Het gaat niet eens meer om bewust zijn van bepaalde constructies en problematische systemen in de samenleving. Het gaat niet meer erom dat we die moeten bestrijden door erkenning, herkenning en educatie. Het gaat steeds meer om slimme, coole, hippe mensen die 'weten' wat er aan de hand is in de samenleving. Toen ik in 2013 begon over zwarte piet, keken mensen mij heel raar aan en in 2017 knikken mensen meteen haastig met mij mee, alsof het elitair is om nu woke te zijn."

"Ik denk dat we moeten beseffen dat we niet vooruitkomen als we bepaalde groepen marginaliseren"

"Of ik het als mijn plicht zie om anderen te 'educaten'? Je hebt wel bepaalde voorkennis die andere mensen niet hebben, of in ieder geval de mensen met wie je op dat moment in gesprek bent. Als je een constructief gesprek wil hebben, moet je bepaalde dingen uitleggen."

"Waar mensen vooral bewust van moeten zijn, is dat we allemaal met hetzelfde doel bezig zijn. Ik denk dat we moeten beseffen dat we niet vooruitkomen als we bepaalde groepen marginaliseren. Woke zijn moet de norm worden."

Insayno - Spoken word artist en sociale activist

"Ik vind het moeilijk om te zeggen of ik mezelf woke zou noemen, want er is altijd ruimte voor verbetering. Sommige mensen vinden zichzelf superwoke, maar geloven in een zogenaamde gay agenda [een theorie dat gays de hele wereld gay willen maken], of ze eten nog steeds vlees. Aan de andere kant vind ik het ook een Starbucks term. Mensen willen zichzelf woke noemen, maar ze slapen als fuck."

"Voor mij is veganisme nu het belangrijkst om woke over te zijn"

"Ik voel het niet als plicht om anderen te informeren, maar vanuit mijzelf doe ik dat wel automatisch. Als je bewust bent, wil je mensen om je heen daarin betrekken. Ik ben iemand die veel vragen stelt. Vroeger zat ik bijvoorbeeld in een groep vrienden die rookte. Ik vroeg dan bijvoorbeeld waarom ze dat deden en zei dat corporaties gebruik van hen maakten door hun product. Toen werden mensen boos dat ik zoveel vragen stelde, maar nu merk je dat er meer jongeren zich ermee bezig houden."

"Voor mij is veganisme nu het belangrijkst om woke over te zijn, want het heeft invloed op hoe lang wij nog voortbestaan. We leven op een manier alsof alle natuurlijke bronnen eindeloos zijn en dat is niet zo."

Abigail Bakker - eigenaar duurzame modezaak geitenwollenwinkel

"Je bent woke op het gebied van mode als je helemaal 100 procent voor duurzame en diervriendelijke mode gaat, maar voor veel mensen is dat een grote stap. Samen met mijn zus Lavinia probeer ik mensen duidelijk te maken dat je al een heel eind komt, als je bewust bent van wat je koopt. Als je een keertje naar een fast fashion winkel gaat, omdat je iets kleins nodig hebt, dan snap ik dat wel, want dat heb ik vroeger ook gedaan. Maar aan de andere kant moet je wel bewust zijn van wat erachter schuilt en steeds meer de keuze maken om duurzaam te gaan leven."

"Ik ben van nature iemand die de wereld beter wil achterlaten en ook het bewustzijn bij anderen wil vergroten of zij dat nu irritant vinden of niet"

"Dat kan al door überhaupt minder te kopen. Of dat je bijvoorbeeld zegt ‘ik koop meer vintage’. Sowieso heb je in de vintage winkels supertoffe en betaalbare kleding. Uiteindelijk merk je modebewust woke zijn ook in je eigen portemonnee. Zeg je bijvoorbeeld 'ik heb een nep leren jasje, maar ik koop wel een echte leren bank, want ik vind het mooi', dan ben je niet helemaal rechtlijnig bezig. Ik probeer daar zelf zo min mogelijk aan mee te doen."

"Ik ben van nature iemand die de wereld beter wil achterlaten en ook het bewustzijn bij anderen wil vergroten of zij dat nu irritant vinden of niet. Ik heb een missie in het leven en ik lever daar niet op in. Ik probeer wel op een zo ontspannen en duidelijke manier dingen uit te leggen, zodat mensen zich niet aangevallen voelen."

"Ik denk dat mensen niet doorhebben dat heel veel dingen waar ze dankbaar voor zijn, komt van moeder aarde. Je kan zeggen ‘het boeit me niet, want we gaan toch allemaal dood en het maakt me niet uit in welke wereld mijn kleinkinderen leven’, maar mensen met een hart kunnen niet meer eromheen dat de wereld niet zo kan doorgaan. De aarde heeft kanker en we doen er niets aan."

Yassir van Unen - gezondheidscoach

"Mensen die wel woke zijn, blijven kritisch, doen zelf onderzoek en gaan na of het wel klopt wat er gezegd wordt."

"Woke zijn draait om je eigen koers bepalen. De afgelopen decennia was het vooral het Voedingscentrum dat zei ‘dit is goed en dat is slecht’. Mede dankzij het internet verandert dat steeds meer en de wetenschap toont ook steeds andere inzichten. Mensen die niet woke zijn blijven zich vasthaken aan vastgeroeste instituten. Mensen die wel woke zijn, blijven kritisch, doen zelf onderzoek en gaan na of het wel klopt wat er gezegd wordt. Vroeger zei men ook dat asbest en roken veilig waren. Dus je kunt afwachten of nu wakker worden en zelf op onderzoek uitgaan."

"Dat kan moeilijk zijn, maar sommige dingen zijn zo obvious dat je die moet vermijden, zoals zuivel en granen. Dat zijn echte boosdoeners. Ook bepaalde e-nummers, lightproducten en zoetstoffen. Wil je echt woke zijn op het gebied van eten, dan moet je zo vers en natuurlijk mogelijk eten. Kwaliteit vlees, vis en ei, geen bewerkte rommel, al die drukke gezinnen die kant- en klare pakjes bereiden, dat kan niet."

"Ik vind dat je door inspiratie anderen kunt leiden. Je kunt zeggen ‘doe dit niet of dat wel’, maar vaak werkt dat niet. Als jij veel energieker bent of gezond bent, dan gaan anderen vanzelf vragen naar hoe jij dat hebt gedaan. En dan vind ik het belangrijk dat mensen beseffen dat veel traditionele instituten zijn gesponsord door de voedingsindustrie en dat je niet van hun adviezen kunt uitgaan."

En, voel je je al meer woke?