Waarom blauwe profielfoto's voor Sudan meer invloed hebben dan je denkt

"Het zit me dwars dat het bijna lijkt alsof er een soort empathie ontbreekt voor Sudan vanuit de westerse media en politiek."

SELECTIEVE EMPATHIE?

“Ik heb natuurlijk niet direct een oplossing voor de situatie in Sudan. Ik weet ook niet op welke manier je vanuit het westen daar zou moeten ingrijpen, maar het zit me dwars dat het bijna lijkt alsof er een soort empathie ontbreekt voor Sudan vanuit de westerse media en politiek. Het Midden-Oosten is een goed voorbeeld van selectieve empathie, want als er olie of geld te halen valt, lijkt het alsof er veel sneller wordt ingegrepen”, vertelt Reinout, die zijn profielfoto naar de kleur blauw heeft veranderd.

Shannon heeft hetzelfde gedaan. “Ik was me eerst niet echt bewust van wat er speelde. Ik zag allemaal blauwgekleurde profielfoto’s bij andere mensen en ben me erin gaan verdiepen. Toen realiseerde ik me dat het echt een serieus probleem is en vroeg ik me af waarom er niet uitgebreid over verteld wordt in de media. Ik heb mijn profielfoto veranderd, omdat ik vind dat je daarmee bewustwording kan creëren. Zoals dat bij mezelf ook gegaan is.”

Toch ligt het selecteren van nieuws iets complexer dan vaak wordt gedacht, vertelt mediadeskundige Reinder Rustema. “Aandacht besteden aan onderwerpen waar een groot deel van de samenleving niet direct iets bij voelt, is heel moeilijk. Het nieuws over Sudan is ook wel te vinden, het wordt alleen niet groot gebracht, omdat het voor veel mensen een ver-van-hun-bed-show is.”

IDEE VAN NIEUWS VERANDEREN

De frustratie van Reinout, Shannon en vele anderen is duidelijk, maar Rustema legt uit dat het moeilijk is om het idee van het nieuws te veranderen. Zo zegt hij dat individuele journalisten wel aandacht aan Sudan kunnen besteden, maar dat ook zij weer afhankelijk zijn van een hele redactie die bepaalt wat er prominent in het nieuws gaat verschijnen. “De kunst hierin is om te zorgen dat het nieuws, hoe ver weg ook, dichtbij voelt. Zorg bijvoorbeeld dat je aanwezig bent op die plek of breng verhalen naar buiten van Sudanese Nederlanders die zich zorgen maken over hun familie daar. Dan zorg je dat het ook een beetje dichtbij kan voelen voor mensen die er helemaal niks mee hebben.”

TASTBAAR

Dat waar de media volgens velen niet op de juiste manier aandacht hebben besteed aan Sudan, is het wel door social-mediagebruikers gedaan: ver weg is dichtbij gehaald. Het had alles te maken met een persoonlijk verhaal dat op social media verscheen, waardoor de gebeurtenissen in Sudan ineens tastbaar werden. De 26-jarige student Mohamed Mattar protesteerde in de Sudanese hoofdstad Khartoum, omdat het volk geen militaire regering, maar een burgerregering wil. Die vreedzame sit-in werd op brute wijze verstoord door de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF), ofwel Janjaweed. De menigte werd beschoten. Mattar probeerde twee vrouwen te beschermen tegen de RSF, maar werd uiteindelijk zelf doodgeschoten. Sindsdien wordt zijn lievelingskleur blauw beschouwd als de kleur van de Sudanese revolutie.

“Iemand die doodgaat, terwijl hij strijdt voor de democratie en ook nog twee vrouwen probeert te beschermen, komt hard aan en roept emotie op bij mensen. Maar als je in het nieuws hoort hoe bijvoorbeeld de ene regering de andere bestrijdt, dan haal je misschien wat sneller je schouders op, omdat het op dat moment net iets te ingewikkeld klinkt om de situatie te begrijpen”, vertelt Reinder.

Reinout vond het heel heftig toen hij zich besefte dat mensen in Sudan zo angstig leven. “Ik zag dingen voorbijkomen over die Sudanese student die overleed toen hij twee vrouwen probeerde te beschermen en ik had het gevoel dat de media er niks mee deed, terwijl de Sudanezen bijna weer in een burgeroorlog terechtkomen. Ik zag ook vaker een afbeelding met statistieken in mijn tijdlijn waarbij de vergelijking werd gemaakt met de brand in de Notre Dame, waar wel veel media-aandacht voor was. Toen dacht ik echt, mensen zijn in gevaar. Je moet hier iets mee doen. Ik ben geen vrijheidsstrijder ofzo, maar stilzwijgen is gewoon geen optie.”

TRENDGEVOELIG EN KARMAPUNTEN

In tegenstelling tot Shannon en Reinout vindt Sander social media niet direct de plek en het middel om maatschappelijke en politieke thema’s aan te kaarten. “Ik ben heel begaan met de wereld, maar ik doe het op een andere manier. Ik zal nooit mijn profielfoto veranderen naar iets voor bijvoorbeeld vluchtelingen, waar ik heel erg begaan mee ben. Maar ik ben wel een taalmaatje van een vluchteling uit Eritrea.”

"Er zitten ook veel trendgevoelige mensen tussen die misschien denken karmapunten te scoren met blauwe profielfoto's."

Sander begrijpt heus wel dat mensen met blauwe profielfoto’s zo bewustwording willen creëren voor de situatie in Sudan, maar kijkt er ook kritisch naar. “In het geval van Sudan weet ik gewoon dat er mensen zijn die met hun hart en misschien wel met rollende tranen over hun wangen hun profielfoto veranderen. Maar er zitten ook veel trendgevoelige mensen tussen die misschien denken daar gewoon karmapunten mee te scoren. Daarnaast zijn er andere conflicten en situaties die net zoveel aandacht verdienen, maar het niet krijgen. In die zin doe je het eigenlijk nooit goed.”

SITUATIES VERGELIJKEN

Op social media is de minimale media-aandacht voor de situatie in Sudan vaak vergeleken met de uitgebreide berichtgeving over de brand in de Notre Dame en dat snapt Rustema wel. Toch voelt een afgebrande Notre Dame - vanuit Nederland en andere Europese landen gezien - dichterbij, zegt hij. “Veel mensen zijn op vakantie geweest in Parijs en kennen dat gebouw. Het is ook een duidelijk verhaal. Als je kijkt naar wat er in Sudan gebeurt, is het lastig om je er meteen over uit te spreken, omdat de situatie veel onoverzichtelijker en verder weg is.”

VER OF TOCH DICHTBIJ?

Los van wat letterlijk dichtbij is qua afstand, heb je ook nog je gevoel dat meespeelt. Hoe wordt eigenlijk bepaald wat gevoelsmatig dichtbij is? Als uit alle blauwe profielfoto’s op Instagram en Facebook blijkt dat de situatie in Sudan leeft, is het dan niet dichtbij genoeg om tussen de headlines te staan? Na de stortvloed aan berichten op social media lijkt het erop dat een grote groep mensen het kwalijk vindt dat een groot oud Europees gebouw boven honderden mensenlevens staat.

Wat als dichtbij aanvoelt, is voor iedereen verschillend en heeft te maken met je belevingswereld. Reinout vindt dan ook dat je er daarom aandacht voor moet blijven vragen. “Ik geloof dat een journalist uiteindelijk wel reageert op wat de massa wil.” Shannon denkt dat ze haar profielfoto nog een tijdje blauw laat. “Ik vind het lastig, want het is ook niet zo dat de situatie in Sudan op korte termijn verbetert. Dat ik de foto nog even laat staan, is puur vanwege het feit dat je er nieuwsgierigheid mee kan opwekken en daarmee bewustwording.”

Hoewel het nieuws over Sudan niet extra onder de aandacht werd gebracht door journalisten, maar door social media-gebruikers, vindt Rustema het geen slechte ontwikkeling. “Ik vind het een goede actie, want op deze manier zal het bij elke volgende ontwikkeling in Sudan makkelijker als dichtbij aanvoelen. En dat maakt het weer makkelijker om elke nieuwe gebeurtenis tot nieuws te brengen.”

WEET WAT JE DOET EN ZEGT

Rustema plaats wel een aantal kanttekeningen bij de burgerjournalistiek via social media. “Dat de blauwe profielfoto’s zorgen voor meer aandacht voor Sudan, is goed. Maar je moet het ook weten vol te houden, want het is nog lang niet afgelopen. En dan nog een ding: zorg dat wat je verspreidt via social media, wel klopt. Via social media kan zoiets al snel een eigen leven gaan leiden en dan zou het zonde zijn als je iets deelt dat niet helemaal waar is.”

POWER TO YOU!

Dat je boos of gefrustreerd bent als iets - wat jij interessant en belangrijk vindt - niet wordt opgepakt door de media, is je goed recht, vindt Rustema. “Toch moet je niet verwachten dat anderen net zoveel waarde hechten aan iets wat jij belangrijk vindt. En als je dat wel wil, dan is zo’n social media-actie met blauwe profielfoto’s een heel goed voorbeeld van hoe je toch nieuwsgierigheid kan opwekken.”

Waar het eigenlijk op neerkomt: soms heb je misschien het idee dat je niet gehoord of begrepen wordt door de mensen die het nieuws horen te maken, maar besef dat je daar tegenwoordig niet meer per se van afhankelijk hoeft te zijn. Je hebt meer invloed dan je denkt.

“Laat in ieder geval weten waarom het jouw aandacht wel heeft en waarom zo’n situatie in Sudan jouw gevoel raakt. Dan breng je het nieuws al een stuk dichter bij huis, ook voor journalisten die nieuws maken voor een anonieme massa.”

- In 'FunX Beseft' bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -