Criminoloog Robby Roks: "Met liquideren verdien je vaak niet eens veel"

'Gaat niet over miljoenen'

Wie zijn dit soort daders? Waar komen ze vandaan? En hoe komen ze erop om dit soort acties uit te voeren? Daar probeert Robby met het onderzoek een beter beeld van te krijgen. Voor Robby is het onbegrijpelijk dat iemand een ander wil omleggen voor een geldsom. "Het gaat niet over miljoenen", zegt hij. "Vaak gaat het om zo'n 40.000 tot 50.000 euro of zelfs minder. Dan vraag ik me af: is dat het waard en hoe werkt dat in het hoofd van deze jonge mensen? Dat geld is zo weg."

Bij een aanslag zoals op Peter R. de Vries komen er zelfs nog meer factoren bij kijken volgens Robby. Zo brengt het ook ontzettend veel risico's met zich mee voor de dader. "De kans dat je gepakt wordt hiervoor ligt tegen de 100 procent aan. Zeker als het gebeurt op klaarlichte dag in een drukke straat in Amsterdam. Er zijn overal camera's en er is natuurlijk veel aandacht vanuit de politie en media, omdat het om een bekend iemand gaat."

Bang voor eigen veiligheid?

Hoewel Robby geen misdaadverslaggever, is hij natuurlijk wel criminoloog. Voor zijn onderzoeken komt hij dan ook vaak in contact met verschillende mensen die in verband worden gebracht met zware delicten. Merel vroeg hem daarom of hij zich weleens zorgen maakt om zijn veiligheid. "Niet per se, maar dat heeft ook te maken met een aantal belangrijke verschillen tussen mijn werk en dat van misdaadverslaggevers", vertelt Robby. Hij vervolgt: "In de regel komen criminologen niet met onthullingen of informatie waarvan de daders eigenlijk zouden willen dat het allemaal bij de daders blijft."

Intimiderende situaties

Wel geeft Robby toe dat hij situaties heeft meegemaakt die dreigend en intimiderend waren. Als voorbeeld noemt hij zijn promotieonderzoek over de bendeleden van de Haagse Crips, dat hij deed tussen 2011 en 2016. Daarvoor bracht hij veel tijd door met de leden. "Een aantal leden daarvan hebben zich doorontwikkeld naar de motorclub Caloh Wagoh. De frontman daarvan is Delano R., die ook bekend staat als Keylow. Daar heb ik heel veel tijd op straat mee doorgebracht. Ik ken 'm goed en hij wordt er nu van verdacht 'moordmakelaar' te zijn voor Ridouan T."

Met Keylow kreeg Robby uiteindelijk wat discussie over bepaalde delen die in zijn onderzoek stonden. "Dat liep wel een beetje uit de hand. We kregen een woordenwisseling en hij werd heel boos", vertelt Robby, die Keylow uiteindelijk blokkeerde op WhatsApp. "Hij stuurde toen een van zijn homies naar mijn werk. Hij gaf aan dat we het moesten uitpraten." Dat moment voelde dreigend voor Robby, waarna hij Keylow meteen een appje stuurde. Begin vorig jaar zocht Robby Keylow uiteindelijk op in de gevangenis en praatten de twee het uit.

De mens achter 'de crimineel'

Drie jaar lang was Robby voor zijn promotieonderzoek dagelijks met leden van de Haagse Crips. "Ik bracht veel uur met hen door en we deden allerlei dingen samen, zoals samen eten, sporten en buiten hangen in de regen of de zon", vertelt Robby. Daardoor leerde hij ook vaak de mens achter 'de crimineel' kennen.

"We kijken vaak naar de daden van iemand en daar hebben we dan een mening over. Dat is ook begrijpelijk als het gaat om zware vormen van geweld of grootschalige drugshandel. Maar alleen zo'n mening helpt ons niet bij het begrijpen van waarom dit soort dingen gebeuren en waarom mensen zich aangetrokken voelen tot een bepaalde manier van leven. Als we de aanpak willen verbeteren en dit willen voorkomen, dan moeten we ook beter begrijpen wat die aantrekkingskracht is. Dan moet je ook verder kijken dan alleen maar wat mensen doen. Je moet dan ook kijken naar wie ze zijn. Het is misschien raar om het te zeggen, maar ik zag ook heel veel menselijkheid. Ik heb ontzettend veel prettige mannen ontmoet die soms verschrikkelijke hebben gedaan, maar waarmee je een prima gesprek kon hebben. Dat stereotypische beeld dat we hebben van 'de crimineel' klopt niet. Ergens weten we dat allemaal wel, maar het is natuurlijk makkelijker als we ervan uitgaan dat 'de crimineel' wezenlijk verschilt van hoe wij als 'normale burgers' zijn. Terwijl, als je wilt begrijpen waarom bepaalde dingen gebeuren, dan moeten we het er ook met de mensen die zich daarmee bezighouden over hebben en luisteren naar hun verhalen en die serieus nemen."