De 'online fabeltjesfuik' en censuur op Facebook in 'Zondag met Lubach'

Grote social media-platformen verwijderen steeds vaker berichten over complottheorieën. Zo halen Facebook en YouTube filmpjes en berichten rondom QAnon weg, een theorie die beweert dat er een wereldwijd netwerk van elite is die zich schuldig maakt aan kindermisbruik. Arjen Lubach besprak gisteren in een recordbrekende aflevering van Zondag met Lubach hoe dit soort theorieën steeds meer aanhang krijgen en waarom Facebook, Instagram, Twitter en YouTube deze steeds vaker censureren.

Fabeltjesfuik

Arjen Lubach spreekt over de 'online fabeltjesfuik': mensen worden volgens hem op social media 'langzaam in een eigen parallelle werkelijkheid opgezogen'. Zo laat hij zien hoe het algoritme op YouTube werkt: klik je één keer op een filmpje over een complottheorie, dan krijg je vervolgens steeds meer soortgelijke filmpjes aanbevolen. En hoe dieper en langer mensen in die fabeltjesfuik zitten, hoe meer ze openstaan voor nieuwe radicale ideeën met mogelijk gevaarlijke gevolgen, aldus Lubach.

Algoritme

Wat soms wordt vergeten, is dat platforms als YouTube, Instagram en Facebook als doel hebben om zo lang mogelijk jouw aandacht vast te houden. Zo zijn ze gebouwd, want zo verkopen ze de meeste advertenties. De 'online werkelijkheid' ziet er dus ook voor iedereen anders uit. Lubach:

"In die fabeltjesfuik heeft iedereen het idee dat hij zelf kiest welk filmpje hij gaat kijken. Mensen denken dus dat ze onderzoek aan het doen zijn als ze op YouTube zitten rond te klikken op video’s die een algoritme ze voorschotelt."

Censuur

Er komt steeds vaker kritiek op de algoritmes van social media en de manier waarop ze het verspreiden van soms gevaarlijke valse informatie in de hand werken. Zo worden die algoritmes ook in de populaire Netflix-docu The Social Dilemma uitgebreid besproken.

Als reactie zijn grote platformen begonnen met het verwijderen van bepaalde berichten over complottheorieën. Hoe en door wie wordt bepaald wat er precies wordt verwijderd en wat niet, is niet duidelijk en daarom is die censuur volgens veel mensen een twijfelachtige oplossing. Daarbij versterkt het voor veel mensen het wantrouwige gevoel dat de elite iets te verbergen heeft. Volgens Arjen Lubach kunnen de platformen beter wat doen aan die algoritmes: "Zij moeten die fuik fixen, want alleen zij kunnen er voor zorgen dat we allemaal weer in één werkelijkheid gaan leven."

Meer alternatieven

Ook techjournalist Reinier Kist denkt dat censureren niet de juiste manier is. “Als zij jou censureren, word je stem niet gehoord en dat is absoluut een zorg”, zegt hij in TopiX. Die social media-bedrijven en hun invloed zijn enorm en dat is volgens Reinier het grootste probleem. Hij stelt daarom voor dat de overheid meer concurrentie mogelijk maakt, zodat Facebook niet als enige zoveel invloed heeft. "Dit zodat het voor jou als Facebookgebruiker makkelijk wordt om over te stappen naar een ander netwerk. Een alternatief dat andere algoritmes gebruikt."

Luister hier het hele gesprek met Reinier terug: