1 op 5 jonge vrouwen heeft last van ongewenste seksuele aandacht op werk

Ruim 1 op de 5 vrouwen tussen de 15 en 25 jaar had vorig jaar last van ongewenste seksuele aandacht op hun werk. Dit kwam door klanten, patiënten, leerlingen of passagiers. Dat blijkt uit een enquête van het CBS en TNO. Van alle beroepsgroepen krijgen mbo-verpleegkundigen hier het meest mee te maken: 37 procent gaf aan last te hebben gehad van deze vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Vrouwen vaker dan mannen

Het onderzoek werd gehouden onder 50.000 werknemers van 15 tot 75 jaar oud. In alle leeftijdsgroepen blijkt dat vrouwen vaker te maken krijgen met ongewenste seksuele aandacht dan mannen. Zo'n 11 procent ervaarde dit bij klanten, patiënten, leerlingen of passagiers en 3 procent bij collega's of leidinggevenden. Bij mannen liggen de percentages op 2 procent en 1 procent.

Vooral verpleegsters, kassamedewerkers en serveersters

In de zorg lijkt het probleem het grootst. Naast verpleegkundigen ervaren ook onder meer specialisten (27 procent) en fysiotherapeuten (17 procent) relatief vaak ongewenste seksuele aandacht. Andere beroepsgroepen die hier vaak mee te maken krijgen, zijn kassamedewerkers (23,5 procent) en bedienings- en barpersoneel (19 procent). Die laatste groep krijgt ook samen met keukenpersoneel relatief het meest te maken met dit soort gedrag van collega's en leidinggevenden.

Opmerkingen tijdens het wassen

Naisha werkt in de ouderenzorg. In Start met Fernando vertelt ze over haar ervaringen met ongewenste seksuele aandacht op de werkvloer. "Je kan het op verschillende manieren meemaken. Met woorden, maar soms raken mensen je ook aan op bepaalde plekken." Ze vertelt dat dit bijvoorbeeld gebeurt wanneer ze patiënten moet wassen. "Dan kom je ook bij de geslachtsdelen en dan maken ze soms opmerkingen van: 'dat voelt wel lekker, kan je daar nog eens langs gaan?'"

Naisha vertelt ook dat een man haar uitnodigde op haar kamer en ongepaste opmerkingen maakte over hoe ze eruitzag en wat hij 'met haar zou willen doen'. "Toen heb ik aangegeven: 'Meneer, ik vind dit niet netjes. Ik kom hier om u te verzorgen en dit tolereer ik niet. Als u dit vaker doet, houdt het op en haal ik iemand anders'. Ik denk dat het vaker gaat gebeuren als je er niet op reageert."

'Niet over gesproken'

Het is in de zorg al langer bekend dat seksueel grensoverschrijdend gedrag een probleem is. Vakbond NU'91 pleit voor zichtbare protocollen, meer aandacht voor dit onderwerp op opleidingen en bovendien duidelijke uitleg aan patiënten over wat wel en niet kan. Voorzitter Stella Salden vertelt aan Fernando: "Het is triest dat deze situaties zich voordoen. Het is onacceptabel dat verpleegkundigen niet veilig kunnen werken."

Ze benadrukt dat het belangrijk is om dit bespreekbaar te maken op de werkvloer, zowel bij de patiënt als de werkgever, en om eventueel aangifte te doen. "De protocollen en gedragsregels op instellingen zijn niet altijd bekend bij verpleegkundigen. Iedereen moet weten dat ze er zijn, ook bezoekers en patiënten. Ze weten: ik mag hier niet roken, maar ze moeten ook weten dat ze geen grensoverschrijdend gedrag mogen vertonen."

Verbeterpunten

"Vaak wordt er uit schaamte niet over gesproken", klinkt het in een persbericht van NU'91. "Of werkgevers bagatelliseren het. Uit onze peiling blijkt dat in bijna de helft van de gevallen door een leidinggevende niet goed wordt gereageerd op meldingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag." In mei presenteert de bond een lijst met verbeterpunten. "Dat 'het er nu eenmaal bij hoort', mag geen excuus meer zijn."

Intimidatie, pesten en lichamelijk geweld

In het onderzoek van het CBS zijn ook andere vormen van ongewenst gedrag op de werkvloer meegenomen. Zo gaf 18,5 procent van alle ondervraagden aan vorig jaar te maken te hebben gehad met intimidatie door klanten, patiënten, leerlingen of passagiers. Daarnaast ervaarde 6 procent pesterijen en 5,5 procent fysiek geweld. Bij collega's en leidinggevenden komt dat laatste minder vaak voor (0,5 procent), maar pesten juist vaker. Zo'n 7 procent van de werknemers kreeg hiermee te maken. Bijna 9 procent werd geïntimideerd door collega's of leidinggevenden.