Wat gebeurt er nou echt als je ayahuasca gebruikt?

HOE GEVAARLIJK IS AYAHUASCA?

Wat gebeurt er nou echt tijdens een ayahuasca-trip? Als je de term googlet, kom je tientallen berichten tegen van mensen die zijn overleden na het gebruik van ayahuasca. Maar is ayahuasca zelf ook dodelijk? Dat valt te betwisten en is heel erg afhankelijk van hoe de thee is gemaakt en in welke setting het wordt gebruikt. Net als bij veel soorten drugs, kan een verkeerd gebruik ervan leiden tot medische problemen. Volgens verslavingskliniek Jellinek loop je vooral gevaar bij het nemen van ayahuasca als je psychische stoornissen hebt. Die kunnen door ayahuasca-trip verergerd worden. “De ervaring kan beangstigend of verwarrend zijn,” valt er op hun website te lezen. Zij raden ayahuasca af aan mensen die andere medicijnen gebruiken.

“DE COMBINATIE VAN AYAHUASCA MET ANTIDEPRESSIVA VAN HET TCA-OF SSRI-TYPE, DEXTROMETHORFAN, AMFETAMINE, MDMA OF SEROTONERGE OPIATEN ZOALS TRAMADOL, KAN HET SEROTONINESYNDROOM VEROORZAKEN.”

Dat syndroom ontstaat wanneer er een te grote hoeveelheid serotonine in het lichaam aanwezig is. Mensen kunnen dan koorts krijgen, worden gejaagd of krijgen gekke krampachtige spierkrampen. Dit kan wel levensgevaarlijk zijn. Andere risico’s die ayahuasca met zich meebrengt zijn psychoses, achterdocht en paranoia. Maar, zo wil Saraï Pannekoek benadrukken, dit zijn geen algemene risico’s van ayahuasca. "Deze risico’s loopt je als de set en setting waarin mensen ayahuasca gebruiken, niet goed zitten." Saraï is epidemioloog en sjamanistisch beoefenaar en gaat al vier jaar lang regelmatig naar ayahuasca ceremonies. Ook Jellinek wijdt psychische problemen na het gebruik van ayahuasca niet aan het middel zelf.

“HET GEBRUIK VAN AYAHUASCA WORDT AFGERADEN BIJ MENSEN MET EEN PSYCHIATRISCHE STOORNIS, OF MET DIRECTE FAMILIELEDEN MET EEN PSYCHIATRISCHE STOORNIS. HET DRINKEN VAN AYAHUASCA KAN PROBLEMEN VERERGEREN OF TRIGGEREN. ALS ER IN JE DIRECTE FAMILIE PSYCHIATRISCHE STOORNISSEN SPELEN KUNNEN DEZE DOOR AYAHUASCA BIJ JOU NAAR BOVEN KOMEN.”

Daarom is ayahuasca niet bestemd voor iedereen en is het belangrijk om goed onderzoek te doen voordat je deze drug neemt.

COMBINATIES VAN PLANTMEDICIJNEN

Toch zijn er dit jaar twee mensen overleden nadat ze een ayahuasca-ceremonie hebben bijgewoond. In september overleed een man tijdens een healingsessie in het Zeeuwse IJzendijke en eerder dit jaar kwam een Hongaarse man om het leven tijdens een ceremonie in Brabant. In beide gevallen werd ayahuasca gebruikt, maar uit de berichtgevingen blijkt ook dat ze het gemixt hadden met andere drugs. En dat kan wel gevaarlijk zijn. “Ayahuasca moet je niet combineren met andere planten, zoals bijvoorbeeld de Afrikaanse plant Iboga,” stelt Saraï Pannekoek. “Van ayahuasca zelf kun je niet doodgaan, maar je kan wel gevaar lopen als je de thee met andere plantmedicijnen mengt.”

Dat ayahuasca nu verboden is, vindt Saraï heel verdrietig. “Het voelt voor mij alsof de rechter heeft bepaald alsof ik nooit meer mag sporten,” vertelt Saraï.

“IK KAN ER ONWIJS VERDRIETIG VAN WORDEN DAT HET NU ILLEGAAL IS, OMDAT HET VOOR MIJ OP PERSOONLIJKE VLAKKEN ZOVEEL INZICHTEN HEEFT GEGEVEN, DIE IK NOOIT HAD KUNNEN KRIJGEN ZONDER AYAHUASCA.”

Saraï heeft al meer dan 50 ceremonies bijgewoond. Ze ziet het als een manier om meer over zichzelf te leren. Maar voordat ze in de wondere wereld van deze hallucinerende drugs stapte, las ze veel boeken en keek ze documentaires erover. “Ik werd geroepen door de plant. Zodra het je hoofd binnenkomt en en het je aandacht blijft trekken, dan is dat jouw calling.”

Tijdens de ceremonies die ze heeft bijgewoond, is ze teruggekeerd naar haar onderbewustzijn. “Zo heb ik heel veel inzichten gekregen in bepaalde gewoontes die ik moest veranderen om meer mezelf te zijn.”

WAT AYAHUASCA PRECIES IS

Ayahuasca is een thee, gebrouwen uit twee soorten planten die oorspronkelijk in het Amazonegebied groeit en daar al eeuwenlang door stammen wordt gebruikt. De ene plant is de Chacruna of de Chagropanga. Deze planten bevatten de werkzame stof DMT. Dit is een neurotransmitter die sowieso in ons lichaam voorkomt en ervoor zorgt dat je tot je onderbewuste komt. Maar omdat DMT meteen wordt afgebroken door ons lichaam als we het innemen, is er een ander stofje nodig die dat proces afremt. Dat gebeurt met de monoamine-oxidaseremmer (MAO-remmer) en die zit in de liaan die de Banisteriopsis Caapi wordt genoemd. Als je van die twee planten in 48 tot 72 uur een thee trekt, dan krijg je het psychoactieve effect van ayahuasca. “Er gebeuren allemaal reacties in je hersenen waardoor je heel diep kunt afdalen in je onderbewuste,” vertelt Saraï.

EEN SHORT-CUT NAAR JE ONDERBEWUSTE

Maar wat gebeurt er dan als je diep in je onderbewuste zit? Waarom zou je dat willen? “Dat is voor iedereen natuurlijk anders,” legt Saraï uit. Maar wat het vooral met je doet is dat het je bewustzijn vergroot. “Je zou het kunnen zien als een soort short-cut naar een staat van zijn die je ook kunt bereiken met heel veel mediteren.” Volgens Saraï kunnen er allerlei inzichten komen over je relaties, slechte gewoontes en trauma’s.

“HET MOOIE IS DAT DE INZICHTEN DIE IK HEB GEKREGEN ALTIJD ALS HEEL LOGISCH VOELDEN. HET WAS DUIDELIJK DAT IK ER EEN GEZONDER MENS VAN ZOU WORDEN.”

REIZEN NAAR HET UNIVERSUM

Die inzichten krijg je natuurlijk niet in verschillende bulletpoints zoals in een saaie powerpointpresentatie waar niemand geïnteresseerd in is. Volgens Saraï ga je namelijk op reis. “Ongeveer een half uur nadat je de thee hebt gedronken, merk je dat je zintuigen ‘aan’ gaan. Je kunt veel meer zien en het lijkt alsof het geluid door grote speakers komt.” Sommige mensen kunnen letterlijk een reis door het universum maken en anderen komen ineens in de baarmoeder terecht. Dat is ook wat Saraï een keer heeft ervaren. Maar dat gebeurt niet elke keer dat ze een ceremonie beleeft.

“JE KRIJGT PER CEREMONIE PRECIES DAT WAT JE NODIG HEBT. SOMS WORDT ER MUZIEK GESPEELD DIE JE HELPT OM DWARS DOOR JE PIJNPUNTEN HEEN TE GAAN. DAT IS NIET ALTIJD LEUK, MAAR WEL HEEL GOED.”

SET EN SETTING MOETEN JUIST ZIJN

Hoe kan het dan dat er verhalen zijn van mensen die een heel nare ervaring hebben? Saraï wil benadrukken dat het heel belangrijk is om een ceremonie uit te kiezen waar jij je goed bij voelt. “Het belangrijkste voor een goede ayahuasca-ervaring is de set en de setting.” De set is datgene wat jou drijft naar de ceremonie. Je moet dat niet gaan forceren. En de setting is de plek waar de ceremonie gehouden wordt. Zij benadrukt dat dit een veilige omgeving moet zijn. Als je dat niet voelt, wordt je ceremonie namelijk overstemd door angst.

Omdat ayahuasca zo populair is, zijn er steeds meer mensen die de ceremonies alleen maar organiseren om er geld mee te verdienen. En dan kunnen er onveilige situaties ontstaan. “Je bent dan aan het spelen met mensen die op zoek zijn naar heling, terwijl je ze daar niet in kunt ondersteunen.” Saraï is daar heel voorzichtig mee. Ze geeft daarom tips voor het vinden van een goede ceremonie. Een kennismakingsgesprek valt daar bijvoorbeeld onder. “Zodat je op een laagdrempelige manier je vragen kunt stellen.”

EEN GOEDE VOORBEREIDING IS HET HALVE WERK

Je kunt jezelf ook goed voorbereiden op een ceremonie door een week van tevoren een speciaal dieet te volgen. In Zuid-Amerika heet dat de dieta. Dat is een speciaal dieet zonder vet, varkensvlees, ui, knoflook, suikers, alcohol, koffie, thee en seks. In Nederland raden de ceremonieleiders een soortgelijk dieet aan, omdat het helpt een betere overgang te maken van het dagelijks leven naar de ceremonie. “Als je zonder voorbereiding zo’n ceremonie instapt, dan ga je er waarschijnlijk weinig uithalen,” zegt Saraï. Je moet dan te veel van je dagelijkse leven verwerken om echt tot diepere lagen te komen. “Daarom is het voor mij ook belangrijk om in de week voorafgaand aan de ceremonie bezig te zijn met je intentie en extra te mediteren, al is het maar voor vijf minuten.”

Saraï raadt het dan ook niet iedereen aan om zo’n ceremonie bij te wonen. “Ik zou nooit van de daken schreeuwen dat mensen het moeten doen.” Zij vindt dat iedereen zelf moet voelen of ze willen gaan.

“JE MOET ZELF DIE DRIVE VOELEN. ALS DIE PLANT JOU ROEPT, DAN GA JE EROVER DROMEN. DAN WEET JE DAT JE MOET GAAN.”

WAR ON CONSCIOUSNESS

Hoe positieve effecten ayahuasca voor sommigen ook kan hebben, het is sinds oktober 2019 een illegaal product geworden in Nederland, omdat er DMT in zit en dat staat op de lijst van illegale middelen in de Opiumwet. Volgens Saraï moet je dus extra goed nadenken of je mee wilt doen aan iets illegaals. Tegelijkertijd wil ze ook benadrukken dat illegaal niet per se betekent dat het ook slecht is. In een recent artikel legt VICE ook uit dat DMT in 1966 op de Opiumlijst terecht is gekomen, zonder dat daar grondig wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan.

Saraï vindt het vreemd dat geestvernauwende drugs zoals alcohol openlijk mogen worden geconsumeerd, terwijl geestverruimende drugs worden verbannen. Zij heeft daar wel een theorie over. “Dit is een mooi voorbeeld van de war on consciousness: mensen met een groot bewustzijn zijn nou eenmaal lastiger te controleren.”

NIET DUURZAAM

Toch is er nog een andere reden om ayahuasca niet te proberen. Door de groeiende interesse van Europeanen in de thee, krijgen stammen uit de Amazone nu een tekort aan de plant. “De liaan heeft zeven jaar nodig om te volgroeien, maar er wordt nu veel meer gekapt dan dat er groeit.” En dat is zorgelijk, want de inheemse bevolking gebruikt de plant echt om van te leven. Dus zorgt Saraï ervoor dat ze ceremonies kiest die ook geld en andere benodigdheden teruggeven aan de stammen.

“IK DENK DAT WE DAAR ALS WESTERLINGEN VERSCHIL IN KUNNEN MAKEN. VRAAG JEZELF AF WAT JE MET ZO’N HEALING VOOR JEZELF KUNT BEREIKEN, MAAR OOK WAT JE TERUG KUNT DOEN VOOR HET GROTERE GEHEEL.”

Toch zal dat niet genoeg zijn om de tekorten aan te vullen. Daarom moeten we ayahuasca-ceremonies op een meer bewuste manier bijwonen in Nederland en Europa, vindt Saraï. Of houd het lekker bij mediteren. “Ayahuasca is een manier om je bewustzijn te vergroten maar het is niet de enige manier.” Met bidden en mediteren kom je ook een heel eind. Of aardig zijn tegen vreemden om ons heen. Saraï: “Het zit allemaal al in onszelf, het is een kwestie van gewoon doen.”