Ombudsman wil obstakels voor Caribische studenten in Nederland aanpakken

Koud, druk en hard

Het is 2012 als de toen 19-jarige Gianny wat verdwaald door Den Haag fietst. Trams, auto's, mensen die naar haar schreeuwen dat ze verkeerd fietst... Gianny schrikt ervan en heeft last van een klassieke cultuurshock. "Ik voelde me zo out of place in het begin. Alsof ik van een boerderij kwam en in de grote stad ging wonen. Ik dacht: wat gebeurt hier allemaal? Ook vond ik de normen en waarden lastig in het begin. Waar de mensen op Aruba wat zachter en aardiger zijn, kunnen Nederlanders best bot en hard zijn."

Geen bsn en zorgverzekering

Een cultuurshock ervaren veel mensen wanneer ze naar een ander land verhuizen, maar studenten uit het Caribische gebied die in Nederland komen wonen, lopen tegen andere problemen aan. Zo beschikken ze bijvoobeeld niet gelijk over een burgerservicenummer (bsn). Wil iemand een bsn aanvragen, dan moeten ze daarvoor een Nederlands woonadres hebben, maar een woning vinden zonder bsn nummer, lukt ook weer niet.

"Ik had heel veel geluk dat iemand voor mij een woning had geregeld", legt Gianny uit. "Aan huurinstanties als Woningnet heb je niks, want je hebt nog geen bsn. Je wilt je eigenlijk al in kunnen schrijven voor je naar Nederland gaat, maar dat kan dus niet. Het is veel gedoe en het is gek dat we geen gelijke kansen krijgen."

Ook het regelen van een zorgverzekering is een groot obstakel. Zo zijn er studenten zonder Nederlandse zorgverzekering, die vervolgens onterecht zorgtoeslag aanvragen omdat ze te weinig kennis hebben van de Nederlandse wet- en regelgeving. Het gevolg: financiële problemen, omdat de zorgtoeslag weer terugbetaald moet worden.

Invloed op identiteitsgevoel

In hoeverre voelt Gianny zich nu Nederlands? "Een interessante vraag waar ik drie jaar geleden echt mee aan de slag ben gegaan", vertelt Gianny. "Ik heb wel de Nederlandse nationaliteit, maar ik voel me niet volledig Nederlands en aan het eind van de dag ben ik Arubaans. Soms word ik bekritiseerd omdat ik bepaalde Nederlandse gezegden niet ken – alsof ik geen goede Nederlander ben. Ik kan me goed uiten in de Nederlandse taal, maar het is niet mijn moedertaal. Dus ik voel me eigenlijk half-half."

Na acht jaar in Nederland heeft Gianny inmiddels de rust gevonden over waar haar identiteit ligt. "Dat komt omdat ik sociologie heb gestudeerd, waardoor ik veel heb geleerd over de maatschappij en het kolonialisme. Ik ben daar een onderdeel van, ik ben nou eenmaal zo. En eigenlijk is niemand volledig Arubaans. Het zijn allemaal verschillende achtergronden bij elkaar. Daar ben ik ook wel weer trots op."

Nationale Ombusman in actie

Volgens Ombudsman Reinier van Zutphen is er te weinig oog voor de problematiek die de Caribische studenten ervaren waardoor zij zich tweederangsburgers voelen, zo schrijf hij in het onderzoek. Van Zutphen heeft aan het kabinet voorgesteld om de studenten bij aankomst in elk geval toegang te geven tot een Nederlandse zorgverzekering en een bsn. Ook moet er betere voorlichting op de eilanden komen over het leven in Nederland.

Volgens Gianny is de algemene voorlichting in Nederland over burgerrechten onvoldoende. "Pas in mijn derde studiejaar leerde ik dat ik geld terug kon krijgen van de belasting. Daar kwam ik alleen achter omdat ik steeds meer omging met Nederlandse studenten, anders was ik er nooit achter gekomen. Maar er zijn ook genoeg Nederlanders die niet weten waar ze recht op hebben. De overheid moet een veel grotere rol gaan spelen in voorlichting."