Gershwin (29): "Probeer als zwarte kunstenaar de omstandigheden te creëren waarin je jezelf kan zijn"

"Op mijn twaalfde kwam ik erachter dat ik dyslectisch ben. Dyslexie betekent heel simpel dat ik moeite heb met het coderen van taal. Het is voor mij dus lastig om bepaalde woorden of zinnen te onthouden. Als je een woord voor de honderdste keer leest, sla je het automatisch op, maar aangezien dat bij mij niet het geval is, lijkt het alsof ik dat woord elke keer voor het eerst zie. Dat maakt dat ik bijvoorbeeld langzamer lees en schrijf.

Het was dan ook een intensief proces om 'Toen ik klein was, was ik niet bang' te schrijven. De dichtenbundel gaat in principe over de tienjarige Gershwin die opgroeit in Rotterdam-Zuid en op die leeftijd erachter komt dat hij dyslectisch is. Het is een serie herinneringen en anekdotes over die periode in mijn leven.

Een van die herinneringen is het moment waarop ik erachter kwam dat ik dyslectisch ben. Toen werd ik me pas bewust van het feit dat ik gewoon anders denk. De acceptatie daarvan maakte dat ik minder aan mezelf ging twijfelen. Daarvoor dacht ik vaak dat ik niet slim genoeg was en daarom niet goed met anderen mee kon komen op school, maar toen ik te horen kreeg dat ik dyslectisch was, begreep ik eindelijk wat de reden was dat het zo moeilijk was. Dat was ergens toch wel een opluchting.

Uiteraard zijn er veel momenten geweest waarop mijn dyslexie een obstakel voor me was en eigenlijk nog steeds is. Je loopt natuurlijk tegen hele praktische dingen aan zoals het maken van fouten tijdens het opstellen van een mailtje, een social media-post of tijdens het schrijven van een brief. Dat soort dingen overkomen mij nog steeds wel en dat kan je helaas wel een beetje onzeker maken.

Tegelijkertijd verzin ik simpele oplossingen om gemakkelijker met mijn dyslexie om te leren gaan. Een heel simpel en toegankelijke methode die ik gebruik, is zoeken naar een synoniem van een woord als ik niet weet hoe ik een bepaald woord moet schrijven. Als ik bijvoorbeeld niet weet hoe ik het woord 'enthousiasme' moet schrijven, verzin ik daar een synoniem voor en probeer ik op die manier mijn zinnen vorm te geven. Dat zorgt voor grappige combinaties, maar uiteindelijk ook voor mooie poëzie waar ik me veel later in mijn leven mee bezig ben gaan houden.

Ergens denk ik wel dat mijn twijfels en onzekerheden grotere vormen hebben aangenomen naarmate ik ouder werd. Dat heeft natuurlijk ook te maken met volwassen worden, maar als ik terugkijk naar de tienjarige Gershwin dan stond hij voor grotere uitdagingen dan nu. Dat is in zekere zin wel een grappig contrast: meer onzekerheden en twijfels hebben, terwijl ik mentaal zoveel verder bent dan toen ik tien jaar oud was.

Desondanks heb ik wel heel veel mooie herinneringen aan die periode in mijn leven. Het is een periode waarop ik nu terugkijk en zie dat ik veel tegenslagen te verduren had, maar aan de andere kant ook erg geliefd was. In de bundel lees je pijnlijke gedichten, maar ook veel leuke gedichten. De dingen die me het meest zijn bijgebleven, zijn eigenlijk hele simpele dingen zoals de liefde van mijn ouders, mijn tijd op de basisschool en voetballen met vrienden. Op mijn tiende waren dat wel de kleine dingen die me gelukkig maakten. Hoewel heel veel herinneringen na verloop van tijd vervagen, staat deze periode in mijn leven me nog goed bij.

Tot op zekere hoogte was het ook confronterend om de bundel te schrijven. Ik denk dat ik hiervoor veel werk heb geschreven vanuit het perspectief van een observator. Zo heb ik veel over bepaalde maatschappelijke thema’s geschreven, maar voor deze bundel ben ik wel echt vanuit mezelf gaan schrijven. Vrijwel alle negentig gedichten gaan over mezelf en dat zorgt er wel voor dat je heel eerlijk tegen jezelf moet zijn. In tegenstelling tot het werk wat ik heb geschreven als observator en als stadsdichter van Amsterdam ging ik op een andere manier het proces aan als het ware. Dat kan best confronterend zijn, maar ook heel waardevol.

Als zwarte schrijver denk ik dat ik het meest heb geworsteld met het feit dat het lastig is om volledig je zelf te kunnen zijn. Te allen tijde onvoorwaardelijk jezelf kunnen zijn of de omstandigheden creëren waarin dat kan, is niet bepaald makkelijk. Ook al lijkt het onmogelijk, probeer die omstandigheden te creëren waarin je onvoorwaardelijk jezelf kan zijn, zodat je niet de tradities blijft volgen waar je niet volledig achterstaat. Dat is iets wat ik zwarte kunstenaars zeker tijdens Black Achievement Month wil meegeven."

- Gershwin Bonevacia (29)