Oorlogsfilm 'De Oost' vertelt een belangrijke les uit de Nederlandse geschiedenis

Koning Willem-Alexander bood een jaar geleden als eerste staatshoofd zijn excuses aan voor het Nederlandse geweld tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). Een belangrijk statement, want over dat complexe deel van de Nederlandse geschiedenis wordt niet veel gepraat. Veel mensen weten überhaupt niet wat er in die tijd is gebeurd. Regisseur en Gouden Kalf-winnaar Jim Taihuttu (Rabat, Wolf) besloot daarom een aantal jaar geleden om er een film over te maken. Het resultaat - De Oost - is vanaf vandaag te zien op Amazon Prime Video.

De Oost

De Oost vertelt het verhaal van een groep jonge Nederlandse soldaten die in 1946 werden uitgezonden naar toenmalig Nederlands-Indië om daar de orde te herstellen. In de geschiedenisboeken worden dit 'politionele acties' genoemd. Een omstreden begrip, omdat uit historische studies is gebleken dat Nederlandse militairen daar structureel massageweld gebruikten en oorlogsmisdaden pleegden. Dit met weten van de politieke en militaire leiding in Den Haag en Batavia.

Op die gebeurtenissen is het verhaal van hoofdpersoon Johan gebaseerd, een Nederlandse soldaat die in Nederlands-Indië dingen moet doen die erg in strijd zijn met zijn geweten. Johan wordt gespeeld door Martijn Lakemeier. Marwan Kenzari speelt de charismatische, maar strenge commandant Raymond Westerling, oftewel De Turk.

De ware verhalen

In Start met Fernando vertelt Jim hoe hij op het idee kwam om De Oost te maken. Dat idee ontstond na het maken van de films Rabat en Wolf. "In die films ging ik met de acteurs heel diep terug naar hun roots. Na die twee films dacht ik: ik weet zelf helemaal niet waar mijn familie vandaan komt, waarom we hier gekomen zijn en onder welke omstandigheden."

Uiteindelijk begon Jim rond 2012 met zijn research en kwam hij erachter dat hem op school niets is verteld. "Het is bijna een soort propaganda die je te zien krijgt", zegt hij. "De ware verhalen worden niet getoond, terwijl die juist uitleggen hoe heel veel mensen met een Indische en Molukse achtergrond zich voelen en waarom zij in een bepaalde situatie in hun leven terechtkomen. Ik wist meteen dat ik mijn tijd moest nemen voor deze film."

Lesmateriaal

Jim en de andere makers van de film zien graag dat de verhalen van de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog - vanuit alle verschillende perspectieven - vaker verteld en gehoord worden. Daarom hebben ze samen met de release van de film ook een interactieve website en een lespakket uitgebracht, waarmee dit stukje geschiedenis ook in de klaslokalen behandeld kan worden aan de hand van vijf verschillende personages uit de film. "Eigenlijk hadden er honderd films over deze tijd en onze band met Indonesië gemaakt moeten worden", zegt Jim. "Laat dit gewoon de eerste stap zijn. Ik hoop dat dit als inspiratie zal dienen voor andere verhalenvertellers. Niet alleen in de filmindustrie, maar ook in het theater, de boeken en de fotografie. We moesten ergens beginnen en dat is dit geworden."

Disclaimer?

De Oost behandelt een ingewikkeld onderwerp dat bij veel mensen gevoelig ligt. Niet iedereen is dan ook blij met de film. Zo werd er door de Federatie Indische Nederlanders (FIN) voor de release al een kort geding aangespannen. De organisatie wil dat er een disclaimer voor de film komt die duidelijk maakt dat het verhaal fictie is. Volgens hen geeft de film een eenzijdig beeld en worden oud-militairen te negatief afgebeeld. De rechter bepaalde afgelopen dinsdag dat die disclaimer vóór de film niet nodig is. Na de aftiteling zit wel een disclaimer.