Drie jaar na de BLM-demonstraties: de onbegrijpelijke uitspraak in de dood van Sanda Dia

Deuren opengegaan

Op 1 juni 2020 verzamelden duizenden mensen zich op de Dam voor het allereerste Black Lives Matter-protest in Nederland. "Er is intussen zeker wat veranderd", zei Jerry Afriyie van stichting Nederland Wordt Beter, een van de organisatoren van de demonstratie op de Dam, afgelopen jaar in TopiX. "Er zijn meerdere deuren opengegaan om het gesprek te kunnen voeren."

Ook Charine, die meewerkte aan de organisatie van de BLM-demonstratie in Almere en er in TopiX met veel ontroering en trots op terugkeek, zag dat de protesten veel positieve veranderingen teweegbrachten. Zo is er volgens haar meer aandacht vanuit de media en de overheid voor racisme en zijn mensen zich bewuster geworden van het feit dat het ook in Europa een groot probleem is. "De bewustwording is veel groter geworden. Mensen realiseren zich dat dit probleem niet alleen in Amerika, maar ook hier speelt."

Sanda Dia

Het feit dat mensen zich realiseren dat racisme ook in Europa aan de orde is, betekent nog niet dat het probleem verholpen is. Zo werd afgelopen week nog maar eens duidelijk dat belangrijke autoriteiten nog steeds met verschillende maten blijven meten. Het Belgische hof deed namelijk uitspraak in de zaak rondom de dood van Sanda Dia, die in 2018 overleed nadat hij tijdens een ontgroening extreme rituelen moest uitvoeren van een Leuvense studentenvereniging.

Extreme ontgroening

Sanda nam deel aan de ontgroening om lid te worden van de studentenvereniging Reuzegom. Tijdens deze ontgroening moest hij samen met twee andere studenten extreme proeven doorstaan. Op de eerste dag werd Sanda gedwongen grote hoeveelheden alcohol te drinken, waardoor hij bewusteloos raakte. Er werd over hem heen geplast en de kranen in het studentenhuis werden afgesloten, waardoor water drinken om bij te komen niet mogelijk was.

De volgende dag ondergingen Sanda en twee anderen mensonterende taferelen in een bos vlakbij Antwerpen. Zo moesten ze allerlei troep innemen, zoals een drankje waarin paling en muizen verwerkt waren, een levende goudvis en grote hoeveelheden visolie. Ook moesten ze urenlang in een soort put gevuld met ijswater zitten, terwijl studenten hun behoefte over hen deden. Alsof dat allemaal nog niet genoeg was, werd Sanda tijdens het gehele proces ernstig racistisch bejegend.

Overleden aan de gevolgen

Sanda raakte zwaar onderkoeld en begon op een gegeven moment vreemde geluiden te maken. Uiteindelijk werd hij naar het ziekenhuis gebracht, maar het was toen al te laat. Hij raakte in coma, kreeg nierfalen en overleed volgens de forensisch arts twee dagen later uiteindelijk door een zwelling in zijn hersenen, een gevolg van de grote hoeveelheid zout in zijn lichaam. Ondertussen hadden studenten van de vereniging alle sporen van de ontgroening uitgewist.

Milde straf

Het vonnis luidde dat de bestuursleden van de vereniging schuldig zijn aan onder meer het toedienen van onopzettelijke slagen en verwondingen met de dood tot gevolg. Ze worden niet verantwoordelijk gehouden voor het toedienen van de schadelijke stoffen die Sanda uiteindelijk het leven kostten.

Tegen de Reuzegommers werden in eerste instantie celstraffen tot 50 maanden geëist. Omdat ze echter vrij zijn gesproken van de zwaarste aanklacht, blijft het bij werkstraffen van 200 tot 300 uur. Ze krijgen daarnaast boetes oplopend tot 400 euro. Een opmerkelijke uitspraak, vooral als je nagaat dat je voor bijvoorbeeld een eenvoudige diefstal al een gevangenisstraf van vijf jaar en een boete oplopend tot 500 euro kunt krijgen in België.

Onbegrijpelijke uitspraak

Ruim 300 betogers kwamen afgelopen zaterdag dan ook samen op de Groenplaats in Antwerpen om te protesteren tegen de uitspraak in de zaak van Sanda. Ook zij vinden dat de straffen die uitgedeeld zijn veel te licht zijn. "De uitspraak in de zaak-Sanda Dia is absoluut niet oké", liet een van de betogers weten tegenover het Belgische VRT. "De Reuzegommers zouden een veel hogere straf moeten krijgen voor deze gruwelijke en sadistische daden die ze uitgehaald hebben met een jongeman die het licht niet meer zal zien. We weten allemaal dat ze van rijke komaf zijn, dus die geldboetes stellen niets voor."

Daarnaast kwamen in Leuven zo'n honderd betogers samen op het Ladeuzeplein. Ook hier delen mensen dezelfde mening als in Antwerpen: Sanda heeft geen gerechtigheid gekregen.

'Rijkeluiszoontjes'

De reden van de ongelijke behandeling heeft volgens velen te maken met de migratieachtergrond van Sanda en de achtergrond van de daders als 'rijkeluiszoontjes', onder wie zonen van bijvoorbeeld een advocaat of arts. Op social media kwam er dan ook veel kritiek op de uitspraak en het woord 'klassenjustitie' werd regelmatig genoemd. "Wij zijn kwaad op het systeem, want het werkt niet. Ze zouden eerlijk en rechtvaardig moeten zijn. Veel mensen erkennen deze zaak niet als moord, maar dat is het wel. Er is iemand onmenselijk behandeld en gestorven. We moeten nu niet doen alsof racisme niet meer bestaat. Er is geen andere reden aan te wijzen."

Wake-up call

Het is dus goed om te zien dat er meer bewustzijn is rondom racisme sinds de BLM-demonstraties, maar wanneer gaat dat ook op individueel niveau daadwerkelijk wat opleveren? Iedereen kan zich de zwarte afbeeldingen op social media op 2 juni 2020 met de hashtag #blackouttuesday herinneren, waarmee bedrijven, beroemdheden en anderen wereldwijd lieten zien zich in te zetten om "na te denken, verbinden en verandering tegen racisme gezamenlijk te organiseren". Maar in hoeverre volgen we met zijn allen deze belofte?

"Of we uiteindelijk een verandering teweeg kunnen brengen, hangt af van hoeveel druk wij met z'n allen gaan zetten", zei Jerry afgelopen jaar in TopiX. "Samen moeten we een vuist blijven maken en die vasthouden om te zorgen dat er niet alleen deuren opengaan, maar dat er ook daadwerkelijk iets wordt gedaan." Die boodschap komt voor Sanda helaas te laat, maar hopelijk zorgt het vonnis na het verlies van de onschuldige Senegalees-Belgische student voor een nieuwe (en zoveelste) wake-up call in onze oneerlijke maatschappij.