Een bloedhekel aan kerst: "Ik krijg al buikpijn als ik eraan denk"

Kerst zonder vader, broer en oom

De 23-jarige Sarah krijgt al buikpijn als ze alleen al aan de kerstperiode denkt. En als je hoort waarom, is dat hartstikke goed te begrijpen. Sarah verloor binnen 2,5 jaar tijd haar vader én haar broer. "Mijn oom nam toen die rol van man in de familie over. Hij kwam elke dag langs bij mij en mijn moeder." Alsof het niet erger kon, is ook hij er inmiddels niet meer. Sarahs oom kreeg longkanker en overleed afgelopen oktober na een lang en zwaar ziekbed. "Dit wordt de eerste kerst zonder hun alle drie."

Sarah vertelt door wat voor diep dal ze ging toen haar vader overleed. "De eerste kerst zonder mijn vader was echt een hel. Het was echt verschrikkelijk." Ze besloot naar een psycholoog te gaan, die ze nu na het verlies van haar oom weer bezoekt. "Er viel echt een basis weg. Ik wist niet meer wie ik was. Het was zo'n raar gevoel, alsof je ondergrond wegvalt."

Geen kerstboom

Hoeveel tijd er ook overheen gaat, kerst wordt voor Sarah nooit meer zoals het was en daarom heeft ze ook totaal geen behoefte meer om het te vieren. Het liefst brengt ze de feestdagen in bed door. "Je vindt bij mij geen kerstboom of kerstversiering. Ik laat het nog steeds het liefst allemaal aan me voorbijgaan." De decembervibe helemaal ontlopen, is haast onmogelijk. Vooral met alle reclames, muziek en versieringen. "Als ik dan ergens een kerstboom zie, kijk ik snel weg."

"Je weet dat je geen herinneringen meer gaat maken met de mensen die je kwijt bent en dat is zó confronterend. Dat is telkens een klap in je gezicht."

Vrijwilligerswerk

Een persoon die voor Sarah een enorme rol speelt bij het dealen met haar verdriet, is rapper Daniël Busser. Deze Vlaamse artiest verloor zelf zijn moeder en wil met zijn muziek het taboe rondom mental health doorbreken. "Ik had het van niemand anders aangenomen, maar hij kent mijn pijn en weet het zo goed te verwoorden." Geïnspireerd door Daniël gaat Sarah dit jaar voor het eerst proberen om de feestdagen een nieuwe, positieve invulling te geven. Een grote stap voor haar. "Ik ga vrijwilligerswerk doen in een kerk in Amsterdam. Daar is de hele dag een diner voor daklozen en eenzame mensen. Iedereen is welkom." Ze gaat daar in haar eentje heen en dat is een bewuste keuze. "Niemand kent me daar. Op die manier wil ik het kerstgevoel opnieuw proberen te ervaren."

Anderen tevreden houden

Ook bij de 27-jarige Francesco is december geen favoriete maand. Als je bij hem het woord 'kerst' dropt, raakt hij gelijk geïrriteerd. Voor hem betekent het namelijk vooral veel gezeik. "Het liefst zou ik elk jaar op vakantie gaan zodat ik alles kan negeren." Hij vertelt dat het allemaal begon toen zijn ouders in 2008 uit elkaar gingen. "Helaas was dat een vechtscheiding. Ze maakten elkaar het leven zuur. Ik bleef bij m'n moeder wonen en moest als oudste zoon de man in huis zijn." Francesco legt uit dat kerst nu elk jaar weer een strijd is: met wie breng je wanneer tijd door. "Ik zie er echt tegenop. Ik denk altijd: de tijd is weer gekomen om anderen tevreden te houden."

"Ik heb het gevoel dat ik de hele tijd op mijn hoede moet zijn om de boel niet te laten ontploffen."

Nare bijsmaak

Francesco, die een Italiaanse afkomst heeft, vertelt dat hij bepaalde dingen heeft meegemaakt waardoor de kerstdagen nu een nare bijsmaak hebben. "Het ging er soms niet bepaald rustig aan toe, terwijl je dan in de feestdagen zit." Als voorbeeld noemt hij het jaar waarop hij op kerstavond - "de belangrijkste kerstdag voor Italianen" - én Tweede Kerstdag bij zijn moeder was, maar die alsnog boos werd, omdat hij Eerste Kerstdag bij zijn vader doorbracht. "Toen was ze alsnog helemaal geflipt omdat we daar waren blijven slapen. Maar wat moet je dan? Ik kan mezelf moeilijk in tweeën splitsen."

Last van de vrolijke kerststemming van anderen heeft Francesco niet. "Alleen maar mooi dan anderen het wel leuk hebben. Zelf ben ik er zodanig klaar mee, dat het me allemaal niet meer uitmaakt."

Dit bericht bekijken op Instagram

Een bericht gedeeld door 5 Reasons to Hate Christmas (@5happyholigays) op 20 Dec 2018 om 1:01 (PST)

Bekeerd

Dat kerst soms betekent dat je vooral anderen tevreden moet houden, herkent ook de 29-jarige Maryam. Sinds zij zich in 2012 bekeerde tot de islam, heeft ze het gevoel tussen twee vuren in te zitten. Hoewel ze geen kerst meer viert, vindt ze het namelijk wel fijn om op die dagen bij haar familie te zijn. Maar als moslims uit haar omgeving dat vervolgens zien, bijvoorbeeld op foto's van haar familie op Facebook, ontvangt ze daar veel kritiek op: "Ze noemen het haram en zeggen dat ik geen goede moslim ben."

Tussen twee vuren

Maryam zit dus in december vaak in een dilemma: ze wil geen kritiek over zich heen krijgen, maar ook haar familie niet teleurstellen en de gezelligheid missen."Ik voel me wel buitengesloten als ik dan filmpjes zie van heel de familie die bij elkaar zit."

Sinds ze een lezing heeft bijgewoond over bekeerlingen en kerst, is de situatie voor haar gelukkig een stuk makkelijker geworden. Daar werd haar uitgelegd dat het niet zo ingewikkeld hoeft te zijn: je gaat niet langs voor het kerstfeest, maar om je ouders niet teleur te stellen. "Je mag niet zelf het initiatief nemen voor bijvoorbeeld een kerstdiner, maar je mag wel op de uitnodiging ingaan", licht Maryam toe. Daarom gaat ze dit jaar wél naar haar familie op 25 december. "Er zijn nog steeds mensen die het afkeuren, maar ik denk dat dat vooral onwetendheid is. Ik kan me daar nu makkelijker bij neerleggen."

Drie types

Consumentenpsycholoog Patrick Wessels legt uit dat kersthaters over het algemeen onder te verdelen zijn in drie type mensen. Als eerste mensen die er door een persoonlijke ervaring een negatief gevoel bij hebben. Ten tweede mensen die niet van het gevoel houden om iets te 'moeten', bijvoorbeeld verplicht gezellig doen met je familie die je nooit ziet. Tot slot heb je nog degenen die vanuit een duurzaam perspectief vooral willen laten zien dat ze het overconsumeren rond de feestdagen onzin vinden.

Geen verbondenheid

Vooral de mensen uit de eerste groep, waartoe ook Sarah behoor, kunnen last hebben van die allesoverheersende kerstsfeer die in december overal aanwezig lijkt te zijn. Als je je in het dagelijkse leven wel eens eenzaam of ontevreden voelt, kunnen die gezellige kerstcommercials dat gevoel versterken. Ergens weet je wel dat je niet de enige bent die zich ellendig, alleen of verveeld voelt tijdens de feestdagen, maar toch voelt het soms wel zo. Vooral omdat commercials bijna altijd die gezellige familie aan de eettafel laten zien. "Een groot deel van de mensen herkent zich wel in dat beeld. In Nederland hebben de meeste mensen toch nog steeds wél een relatie, dus daar wordt op gefocust. De groep alleenstaanden is commercieel gezien minder interessant", legt Patrick uit.

Onzeker

Bedrijven spelen in december meer dan ooit in op emotie, dus het kan best lastig zijn om dat te negeren en te doen alsof je totally fine bent. Het is namelijk dubbel vervelend als je je niet herkent in die verbondenheid, legt Patrick uit. "Ten eerste ervaar je zelf dat fijne gevoel niet, terwijl je dat misschien wel zou willen, maar minstens zo belangrijk: de rest doet dat wel. En als je één ding niet wil, is het buiten de boot vallen en raar zijn." Je wilt van nature bij een groep horen, want dat voelt veilig. Je brein raakt dus ongerust: doe ik het wel goed? "En die onzekerheid kan blijven knagen", aldus Patrick.

Zie je wel

Een natuurlijke reactie op die ongewenste kerstvrolijkheid is om argumenten te zoeken die bevestigen dat kerst helemaal geen leuk feest is. Patrick legt uit dat dat de confirmation bias genoemd wordt, oftewel de neiging van mensen om meer aandacht te schenken aan informatie die je eigen ideeën bevestigt. Dus als je die overpriced kerstballen, uitnodigingen voor verplichte kerstborrels of irritante kerstliedjes voorbij ziet en hoort komen, is het heerlijk om heel hard te roepen: zie je wel, kerst is gewoon commerciële onzin!

Dit bericht bekijken op Instagram

Een bericht gedeeld door 5 Reasons to Hate Christmas (@5happyholigays) op 14 Dec 2018 om 9:02 (PST)

Vind lotgenoten

Hoe cliché het ook klinkt, lotgenoten vinden is een goede oplossing voor je kerstdip. Zo was het voor Maryam heel fijn om weer contact te krijgen met twee vriendinnen die in hetzelfde schuitje zitten. Het praten met gelijkgestemden kan namelijk helpen tegen dat onzekere gevoel, omdat je op die manier een groep vindt waar je wél bij hoort. Gelukkig wordt het dan ook steeds gebruikelijker om kwetsbaarheid te tonen en een verhaal te delen dat anders is dan gebruikelijk.

Kort gezegd is je brein gewoon op zoek naar bevestiging: het gevoel dat je niet raar bent. Als je dat vindt, word je rustiger. Dus, hoewel social media gevaarlijk kan zijn, biedt het ook kansen om andere kersthaters of solo strijders te vinden, zo tipt psycholoog Patrick. Moet je wel eerst even de foto's van complete families in Kerstmanpakken en honden met rendiergeweien weten te ontwijken.

- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -