Dewi over Javaanse immigratie naar Suriname: "Ik ben mijn culturele identiteit kwijtgeraakt"

Familie achtergelaten

In tegenstelling tot Gilly weet Dewi niet precies hoe haar overgrootouders in Suriname terecht zijn gekomen. Wel weet ze dat het vertrek uit Indonesië gepaard ging met een hoop verdriet. "Ik weet alleen dat mijn overgrootmoeder op de boot werd gezet naar Suriname. Dat is niet eens zo heel lang geleden, want mijn vader heeft haar nog gekend. Dat was zijn oma en hij heeft ook verhalen van haar meegekregen. Wat ik zelf heel triest vond is dat zij heel haar familie in Indonesië heeft achtergelaten om naar Suriname te gaan. Jaren later werd zij in Suriname achtergelaten door haar dierbaren die naar Nederland vertrokken."

Het gegeven dat veel Javaanse Surinamers niet of nauwelijks over hun verdriet spraken, maakt volgens Dewi dat veel nazaten de zichtbaarheid van de Javaans-Surinaamse gemeenschap willen vergroten. In geschiedenisboeken wordt namelijk maar weinig gesproken over de Javaanse immigratie naar Suriname. "Ik denk dat onze generatie zichtbaarder wil zijn. We zijn minder bang om te praten over onze koloniale geschiedenis dan de generatie voor ons. Het is eigenlijk heel kwalijk dat we dat moeten doen, want we hebben nou eenmaal een gedeelde geschiedenis met Nederland. Dit is iets waar alle Nederlanders wat over zouden moeten weten."

Vrijwillig naar Suriname?

Wat Dewi vooral een kwalijke zaak vindt, is dat maar weinig mensen weten dat veel Javanen niet geheel vrijwillig naar Suriname zijn vertrokken. Zo werden velen op jonge leeftijd ontvoerd en op de boot gezet richting Suriname. Ook heeft ze moeite met het woord contractarbeiders. Veel Javanen konden namelijk niet lezen en ondertekenden een contract onder valse voorwendselen van de wervers. Zo werden ze voorgehouden dat de reis naar Suriname niet lang zou duren, het werk niet zwaar zou zijn en dat ze rijk terug naar huis zouden keren. "Je kunt je afvragen of de reis naar Suriname überhaupt vrijwillig is geweest als je misleid bent met een contract dat je niet kunt lezen. Mensen dachten vaak ook dat ze terug zouden keren, maar daar hadden velen helemaal geen geld voor. Tegen de tijd dat ze daar wel geld voor hadden, gingen er geen boten meer terug naar Indonesië."

'Identiteit kwijtgeraakt'

Dat er zo weinig bekend is over de eerste generatie Javaanse Surinamers, maakt volgens Dewi dat de huidige generatie veel meer moeite moet doen om op zoek te gaan naar hun identiteit. "Ik ben er heel trots op dat ik Javaans ben", vertelt ze. "Maar wat heel verdrietig is aan het koloniale verleden is dat een stuk van mijn culturele identiteit ben kwijtgeraakt. Mijn ouders pushten mij heel erg om goed Nederlands te spreken. Daardoor ben ik heel goed in Nederlands, maar spreek ik gebrekkig Javaans en Surinaams. In die zin ben ik eigenlijk mijn moedertalen verloren."

Heling

Met haar theatervoorstelling LUSU, die op 26 augustus in première gaat in Theater Zuidplein, wil Dewi vooral dat de verhalen die lang werden verzwegen in de Javaans-Surinaamse gemeenschap eindelijk gehoord worden. "Ik wil in eerste instantie Javaans-Surinaamse Nederlanders in hun kracht zetten. Wij staan hier centraal in en ik wil dat we zichtbaar zijn. Ook draag ik deze voorstelling op aan al onze voorouders. Voor mij voelt het als een stukje heling en is het een strijd om vrijheid dat ons is afgenomen."