Acteur Mahfoud bereidt jongeren voor op het leven: "Ik was vroeger ook het buitenbeentje"

Mahfoud over voorstelling ‘MOED’
Mahfoud besluit tijdens de coronapandemie het onderwijs in te gaan. Zijn motivatie? Iets betekenen voor jongeren die volgens de samenleving ‘niet in het systeem’ passen. Waar de meeste docenten de focus leggen op examenvoorbereidingen en lesstof, wil Mahfoud met zijn benadering - die vaak onconventioneel wordt genoemd - zijn leerlingen voorbereiden op het echte leven. In zijn voorstelling speelt Mahfoud zichzelf en een paar van zijn leerlingen, zoals Reza, Dayenne en Teun - leerlingen die niet worden gezien. Mahfoud herkent zich in hen.

Waar gaat je voorstelling over?
"Het gaat over de ontwikkelingen die ik zelf heb doorgemaakt, hoe docenten met mij zijn omgegaan en de band die ik met mijn ouders heb. Over de opvoeding van migrantenouders die een weg proberen te vinden in een nieuwe wereld, een wereld waarin zij hun hoop en vertrouwen vestigen op hun kinderen die hier zijn geboren. Kinderen die alles moeten begrijpen, overheidsbrieven moeten kunnen vertalen. Soms zijn de verwachtingen die ouders van hun kinderen hebben ongelofelijk hoog. Daarnaast is het ook een statement richting de film- en theaterwereld, waar stereotypering nog steeds een groot probleem is."

Hoe zie je dat stereotype terug in het onderwijs?
"Absoluut, heel vaak. Mijn studenten vragen mij regelmatig: 'Meneer, u speelt toch in Mocro Maffia? Fix een rol voor mij!”. Wanneer ik ze vraag waarom ze dat willen, zeggen ze dat het makkelijk is omdat ze zich met die rollen identificeren. Ik zie hoe sommige studenten hun identiteit ontlenen aan series die over criminaliteit gaan nog vóór ze überhaupt iets te maken hebben met die wereld. Ik denk dat het komt door te weinig representatie van verschillende verhalen over bepaalde bevolkingsgroepen. Zij zien zichzelf heel hun leven op een manier geportretteerd. Dat is juist het probleem: dat soort rollen worden ons te vaak gegeven. Daarnaast zie je bij sommige docenten dat ze dat beeld ook accepteren en studenten in die hokjes plaatsen. Ooit zei een collega: 'Mocro Maffia geeft echt een goed beeld van waar het fout gaat bij Marokkanen'. Ze bedoelde het misschien niet verkeerd, maar deze opmerking spreekt boekdelen."

In je voorstelling zeg je dat je jouw studenten niet wil voorbereiden op examens, maar op het leven. Hoe doe je dat?
"Ik bereid hen voor op het leven door veel te praten. De druk om te presteren weg te halen, omdat ik hen niet beoordeel. Ik daag ze uit om na te denken over het leven, de weg die zij al hebben afgelegd en daar lessen uit te trekken voor de toekomst. Dit doen we door verhalen aan elkaar te vertellen en kritisch na te denken over waar we nu staan in ons verhaal."

Hoe zit het met de ouders van je studenten, wat voor verschillen zie je daar?
"Ik zie ouders die hun kinderen als ‘high potentials’ zien. Die kinderen moeten presteren, alles kunnen, met soms extra begeleiding zoals therapie om nog verder te komen. Aan de andere kant zie ik ouders die al blij zijn als hun kind geen verkeerde dingen doet op straat. Ook zijn er ouders die geen idee hebben wat er in het leven van hun kinderen speelt. Dat contrast probeer ik in mijn voorstelling voelbaar te maken. Veel ouders willen wel, maar kunnen niet. Vaak door financiële problemen of taalbarrières."

Herken jij die verhalen snel als docent?
"Vaak wel. Mijn studenten zijn heel open tegen mij. Ze zien me als ‘anders’. Vroeger werd ik in negatieve zin anders genoemd, maar nu wordt het gezegd als compliment. Ze voelen zich comfortabel genoeg om heel veel met mij te delen. Ze vertellen mij alles. Ik zweer het je, echt alles."

Waarom vertrouwen ze jou zo als docent?
"Ik deel zelf ook veel met hen, dingen die ik vroeger heb meegemaakt toen ik hun leeftijd had. Ik ben ook jong geweest, ik heb ook fouten gemaakt. Gelukkig ben ik nooit echt gepakt, anders had ik hier nu niet gestaan. En dat vertel ik hen ook. Ik wil ze laten zien dat ze soms keuzes moeten maken die tegen de groepsdruk ingaan. Ook kleine dingen, zoals naar huis gaan als je moeder heeft gekookt, ondanks dat je vrienden zeggen dat je op straat moet blijven chillen. Ik probeer hen ook te leren dat ze een goed voorbeeld moeten zijn voor elkaar, want ik blijf uiteindelijk een docent, hoe close we ook zijn."

Hoe was je zelf als jongere?
"Mijn kapper en jeugdvriend Ammar zei laatst tegen me: 'Wat wij hebben meegemaakt is bizar. Maar jij neemt de tijd om het te verwerken en een plek te geven'. Ik voelde me het mannetje, maar eigenlijk was ik de underdog. Als iemand met geld opschepte of mij probeerde te kleineren, dan deed ik hetzelfde terug. Maar diep vanbinnen was dat uit schaamte, omdat ik zelf werd gepest, geslagen en me vaak niet gezien voelde. Door mijn eigen gemeenschap werd ik vaak uitgesloten, omdat ik niet de ‘typische Marokkaan’ was. Daarnaast kregen veel klasgenoten dure spullen van hun oudere broers en zussen, wat ik allemaal niet had. Daardoor voelde ik me ook echt anders en begon ik mezelf te vergelijken. Ik was tot mijn tienerjaren altijd een beetje het buitenbeentje."

Waarom maak je je voorstelling zo persoonlijk?
"Net zoals in mijn werk in de klas: om connectie te maken, moet je persoonlijk zijn. Ik denk dat je mensen kunt bereiken als je iets van jezelf laat zien. Tijdens mijn voorstelling betrek ik het publiek er veel bij. Bijvoorbeeld door hen te vragen naar hun jeugd en schooltijd, hoe zij destijds waren."

Hoe denk je dat jouw voorstelling kan zorgen voor minder kansenongelijkheid?
"Verhalen helpen omdat ze cijfers echt een gezicht geven. Verandering komt van bovenaf. Maar beleidsmakers weten vaak niet hoe ze met mijn studenten om moeten gaan. Door dit soort verhalen wordt de problematiek beter voelbaar en blijft het niet alleen maar bij alleen termen en statistieken."