Waarom de impact van de slavernij nog steeds voelbaar is in 2019

Aanstaande maandag - op 1 juli - is het 156 jaar geleden dat Nederland de slavernij in Suriname en op de Antillen afschafte. Keti Koti, ofwel: het verbreken van de kettingen. De pijnlijke comments onder het bericht van De Speld bewijzen hoe belangrijk het nog steeds is om aandacht te besteden aan de impact van de slavernij. Maar ook om te beseffen op welke manieren het anno 2019 nog zichtbaar en voelbaar is.

Mitchell Esajas, mede-oprichter van The Black Archives, geeft een voorbeeld van de impact die de slavernij heeft gehad en nog steeds heeft. “Tot slaaf gemaakten gingen op een gegeven moment geloven dat ze minderwaardig waren, ofwel mentale slavernij. Er werd ze bijvoorbeeld aangeleerd dat hun natuurlijke haar minder mooi zou zijn dan sluik haar. Nu zie je juist een tegenbeweging van mensen die hun natural hair met trots uitdragen.”

AFRIKAANSE IDENTITEIT WEGNEMEN

Een scheef zelfbeeld is zeker niet het enige overblijfsel uit de slavernij. Ooit stilgestaan bij de Europese achternamen van bijvoorbeeld Afro-Surinamers? “Namen als Seedorf, Kluivert, Braafheid en Simons zijn destijds aan de tot slaaf gemaakten gegeven om hun Afrikaanse namen weg te nemen.” En daar bleef het niet bij, want de Afrikaanse identiteit van de tot slaaf gemaakten werd op nog veel meer manieren geprobeerd kapot te krijgen. Bijvoorbeeld door ze het christendom - wat nu een belangrijke religie is voor veel afstammelingen van slaven - op te leggen na de afschaffing van de slavernij in 1863.

“Toen de slavernij werd afgeschaft, eisten de witte plantage-eigenaren een compensatie. Ze vonden dat de staat ze hun eigendom afnam. De tot slaaf gemaakten moesten na afschaffing van de slavernij nog tien jaar doorwerken zodat ze konden wennen aan hun vrijheid en werden beschouwd als achtergestelde mensen. Er kwamen christelijke missionarissen over om de vrijgelaten tot slaaf gemaakten te leren hoe ze zich nederig moesten gedragen. De traditionele Afro-Surinaamse religie die destijds is ontstaan - winti - werd zelfs verboden.”

‘WIT IS BETER’-DENKWIJZE

Er is nog een lange weg te gaan, maar er wordt anno 2019 behoorlijk wat tegengas gegeven om de ongelijkheid tussen zwart en wit recht te trekken. “Je hebt zaken als etnisch profileren, discriminatie op de arbeidsmarkt en lage schooladviezen ondanks een hoge citoscore. De denkwijze die hiervoor zorgt - wit is beter - komt uit de periode van de slavernij. Daarom heb je nu bijvoorbeeld de beweging rondom anti-racisme en tegen Zwarte Piet. ”

Naast de gewortelde denkwijze van ‘wit is beter’ - zowel bewust als onbewust - en stappen die gemaakt worden om ongelijkheid tussen zwart en wit te bestrijden, zijn de sporen van de slavernij ook zichtbaar in het straatbeeld. “Kijk maar naar het Paleis op de Dam. Dat was van de Sociëteit van Suriname, een koloniale onderneming.”

ERKENNING

Hoe Mitchell zich voelt over dat Amsterdam op 1 juli 2020 als eerste gemeente in Nederland excuses moet gaan aanbieden voor het slavernijverleden? “Die excuses hadden ook al honderd jaar geleden gekund, maar ik vind het zeker positief. Het is een stukje erkenning. Er zijn veel pijnlijke dingen in het verleden gebeurd - die nu ook nog effect hebben - maar het is van belang, omdat je dan beter met elkaar in gesprek kunt om vooruit te kijken. Er moet ook worden gekeken naar het leed en de ongelijkheid en hoe we dat kunnen herstellen.”

SLAVERNIJ ACHTER DRAAIENDE ECONOMIE

Hoewel meer dan duidelijk is dat de slavernij heeft plaatsgevonden en een excuus op z’n plaats is, wordt er eerst onderzoek gedaan naar de rol van Amsterdam hierin. Overbodig? Mitchell vindt van niet. “Ik denk dat het wel kan helpen om precies erachter te komen wat de rol van Amsterdam was. Wat was de economische impact van de slavernij? Welke bedrijven waren daarbij betrokken? In welke mate heeft de slavernij bijgedragen aan de Nederlandse economie? Ik weet nu bijvoorbeeld al wel dat de slavernij in 1770 meer dan 40 procent heeft bijgedragen aan economische groei van Nederland. Iedereen weet dat het impact had en dat het fout was, maar als we exacte details krijgen vanuit het onderzoek, hoeven we voortaan niet meer alleen vanuit gevoel en emotie te praten, maar ook vanuit feiten.”

OOK TROTS EN POSITIEF

Mitchell kijkt graag vooruit en wacht de feiten uit het onderzoek rustig af. Ondanks de gewelddadige geschiedenis, wat de tot slaaf gemaakten hebben moeten doorstaan en overleefd, ziet hij ook het positieve ervan in. Hoe raar het in eerste instantie ook klinkt. “Kijk naar de strijdbaarheid en kracht, de cultuur die is ontstaan binnen Suriname en het Caribisch gebied en de taal. Het is ironisch dat de jongerentaal van tegenwoordig zoveel woorden bevat die voortkomen uit sporen van de slavernij. Bijvoorbeeld dushi, patta en doekoe. Deze taal die de tot slaaf gemaakten zelf onderling hadden ontwikkeld, was 100 jaar geleden nog verboden om te spreken. Ik ben ook trots op de cultuur en muziek - bijvoorbeeld hiphop - die zijn voortgekomen vanuit de Afro-Amerikaanse en Caribische gemeenschappen. Aanstaande zondag organiseren we ook een event in samenwerking met Patta waarbij we door middel van hiphop, literatuur en zwarte geschiedenis ingaan op de erfenis van het slavernijverleden. Kijk naar hoe mensen hun creativiteit hebben gebruikt om van iets negatiefs iets positiefs te maken.”

- In 'FunX Beseft' bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -