Noodhulpverlener over Jemen: "Westerse landen spelen dubbelrol door wapenhandel"

Conflict in Jemen

In Jemen is een heftige burgeroorlog gaande tussen verschillende groepen in het noorden en het zuiden. In 2015 is dit een internationaal conflict geworden door bemoeienis van Saoedi-Arabië en Iran. Het conflict heeft inmiddels duizenden mensenlevens gekost en dat aantal blijft maar stijgen. Volgens de laatste cijfers is 80% van de bevolking (24 miljoen mensen) afhankelijk van noodhulp. Men spreekt van de grootste humanitaire ramp ooit.

Elke ziekte dodelijk

Dirk Jan vertelde bij FunX dat hij bij aankomst in Jemen al direct zag dat het goed mis was. "Je ziet bij de landing al een hele linie schepen die wachten om hun lading te kunnen lossen. Dat geeft al direct een teken dat er hongersnood is en dat het lastig is om het werk te doen en goederen in te voeren." De enorme hitte maakt het volgens hem nog moeilijker: "Het is elke dag 35 graden met een extreme luchtvochtigheid. Voor een kind van zes dat ondervoed is zonder schoon drinkwater is dat een hele zware omstandigheid. Dan kan elke ziekte dodelijk zijn."

Enorm lange dagen

Als noodhulpverlener maak je lange dagen en volgens Dirk Jan gaan die sneller voorbij dan je denkt: "Je maakt enorm lange dagen van 16 uur. Je collega's zijn Jemenieten met vrienden en familie daar. Voor hen is het niet alleen werk en je wordt daarin meegezogen. Aan de ene kant is het zwaar werk en aan de andere kant wil je bijblijven en bijdragen. Ik zat er maar twee maanden, maar voor mijn collega's die er al jaren zitten is het veel zwaarder."

Pleister of vrede?

Een groot aantal medewerkers van Oxfam Novib dat in Jemen werkt, komt daar vandaan. En daardoor weet de organisatie precies wat de mensen nodig hebben. Op korte termijn zijn dat dingen als onderdak, schoon drinkwater en eten, maar op lange termijn is er volgens Dirk Jan maar één ding nodig: vrede. "Noodhulp is een pleister om ze in leven te houden, maar geen structurele oplossing. Zij hebben op de lange termijn behoefte aan vrede en vragen zich af waarom de wereld ze is vergeten."

Politiek advies

Dirk Jan Jalvingh is in verschillende landen geweest voor noodhulp en werkte in Jemen als policy advisor conflict & humanitarian response voor Oxfam Novib. Dat houdt praktisch gezien in dat hij informatie verzamelde: "Ik verzamel informatie over wat er nodig is, wat de cijfers zijn en waar er gevochten wordt." Daarnaast geeft hij westerse landen politiek advies: "Ik doe politieke aanbevelingen aan westerse landen, zoals Nederland, zodat zij kunnen bijdragen aan een oplossing van het conflict en het lijden kunnen verlichten."

Dubbele rol

De oplossing van het conflict lijkt ook deels bij westerse landen te liggen. Die verdienen namelijk flink veel geld aan wapenhandel in dit conflict. In Jemen wordt volgens Dirk Jan een dubbele rol gespeeld door meerdere landen: "Aan de ene kant wordt noodhulp geleverd aan Jemen om mensen in leven te houden. Aan de andere kant zie je dat landen als het Verenigd Koninkrijk op grote schaal wapens levert aan een van de strijdende partijen in het conflict. (...) Het Verenigd Koninkrijk heeft vanaf het begin van het conflict tot een jaar geleden vier miljard verdiend aan de wapenhandel met Saoedi-Arabië. Dat is schokkend als je het vergelijkt met de hoeveelheid geld die naar noodhulp gaat."

Landen die dwarsbomen

De Nederlandse regering is volgens Dirk Jan een van de positievere voorbeelden voor westerse landen. Ons land heeft in 2018 gezegd dat er geen wapens aan Saoedi-Arabië worden geleverd, zolang er niet kan worden aangetoond dat ze niet in het conflict worden ingezet. Frankrijk staat daar volgens hem heel anders in: "Op Europees niveau wordt er steeds gedwarsboomd." In het Verenigd Koninkrijk moest er zelfs een rechter aan te pas komen om de overheid op de vingers te tikken, "maar het is natuurlijk belachelijk dat dat jaren heeft geduurd", aldus de noodhulpverlener.

Aandacht in de media

Er gaat dus veel fout in Jemen, maar hoe komt het dat er zo weinig aandacht voor deze crisis is in de internationale media? Over de Syrische crisis lijken we meer te horen. Dirk Jan denkt dat het te maken heeft met het kleine aantal Jemenitische vluchtelingen dat we in Europa verwelkomen. Door de geografische ligging is het moeilijk voor mensen om te vluchten. In het noorden ligt onder andere Saoedi-Arabië en in het zuiden ligt de zee en daardoor is het verlaten van het land moeilijk. "In de Syrische crisis komen vluchtelingen naar Europa en hoor je er veel over in de media. Bij Jemen heb je dat niet en dan mist dat snel," aldus Dirk Jan.

Vrouwenrechtenactivisten

Er zijn ook lichtpuntjes in donkere tijden. Zo noemt de noodhulpverlener onder andere de opvallend belangrijke rol van Jemenitische vrouwenrechtenactivisten: "Zij weten best wel wat te bereiken op lokaal niveau. Soms wordt noodhulp door strijdende partijen geweigerd. En juist die vrouwenrechtenorganisaties kunnen daarin een neutrale bemiddelende rol spelen." Volgens Dirk Jan zijn Jemenieten als volk heel activistisch: "Zij zeggen dan dingen als: "kom op jongens, het zijn jullie broeders en zusters die het slachtoffer zijn!""

Vooruitzicht: negatief

Ondanks de noodhulp en de acties van activisten zijn de vooruitzichten in Jemen heel negatief volgens Dirk Jan. Dat komt mede door het coronavirus. "De verwachting is heel slecht, mede door het coronavirus dat zich heel snel kan verspreiden. Er zijn waarschijnlijk veel meer gevallen dan bekend. Mensen zijn heel kwetsbaar door gebrek aan schoon drinkwater en een voedseltekort. De gezondheidssector is voor een groot deel kapotgeschoten, dus we vermoeden dat het virus zich heel snel zal verspreiden en veel slachtoffers zal maken."

Wat kan jij doen?

Wil je Jemen helpen en je steentje bijdragen? Dan kan dat ook vanuit Nederland. Volgens Dirk Jan kan je twee dingen doen. "Ten eerste is financiering heel belangrijk. De donorconferentie heeft niet opgebracht wat verwacht werd. Ten tweede kan je kijken op welke manier Nederland betrokken is bij het conflict. Er is een website eerlijkegeldwijzer.nl die in kaart heeft gebracht hoe banken en pensioenen investeren in foute wapenhandel in Jemen. Via een knop kan je daar je eigen bank op een makkelijke manier een bericht sturen."

YemeniLivesMatter

Tot slot kan je natuurlijk ook je socialmediakanalen inzetten. Ook dat is zeer belangrijk. Gebruik bijvoorbeeld de hashtag #YemeniLivesMatter op je socials. "Jemen kan alle aandacht gebruiken. Het is ook een manier om ze te laten zien dat ze er niet alleen voor staan", aldus Dirk Jan Jalvingh.