Sami (28) is al meer dan tien jaar ongedocumenteerd: "Ik kan niks opbouwen"

Vast in dezelfde situatie

Sami heeft een Eritrese vader en een Somalische moeder. Zelf werd hij geboren in Ethiopië. Toen daar oorlog uitbrak, moest hij vluchten en belandde hij op zijn zeventiende in Nederland. Hij wist toen niet hoe de asielprocedure hier werkte, maar kreeg uitleg van iemand op straat die toevallig Somalisch sprak. Sami gaf zijn vingerafdrukken af, werd geïnterviewd en moest vervolgens in verschillende steden zijn asielaanvraag afwachten. Uiteindelijk werd die na meer dan een jaar afgewezen, omdat zijn verhaal niet werd geloofd. In dit artikel vertelt hij meer over hoe dat is gegaan.

Sami, die momenteel in een opvang in Amsterdam woont, gaat al jarenlang met zijn papieren en bewijzen langs allerlei instanties, zoals ambassades, de immigratiedienst (IND) en de gemeente. Helaas wordt hij nog altijd van het kastje naar de muur gestuurd. "Ik hoor alleen maar lege woorden, maar er komen geen acties."

Niet werken of studeren

Sami zou graag willen werken of studeren, maar zolang hij ongedocumenteerd is, kan dat niet. "Ik mag alleen eten, slapen en weer wakker worden. Zo werkt het systeem nu. Als je geen identiteitsbewijs hebt, kan je nergens heen." Keer op keer krijgt hij te horen dat mensen 'simpelweg de regels van de immigratiedienst volgen'. "Maar die regels zijn fout. Het systeem is ziek. Dat moet eerst ingezien en toegegeven worden."

Weggestopt

Het lijkt erop dat er totaal geen beweging in Sami's situatie zit. "Maar dat geven ze (bij de immigratiedienst, red.) niet toe. Ondertussen ben ik degene die iets te verliezen heeft: ik verspil zo m'n tijd en eigenlijk m'n leven, terwijl het voor hen niet uitmaakt hoelang ik moet wachten", vertelt hij. "Zij gaan gewoon naar hun werk en weer naar huis en verliezen er niets aan. Het voelt eigenlijk alsof het ze niets kan schelen hoe mensen zoals ik lijden."

In plaats van dat hij zijn motivatie en kwaliteiten kan inzetten om iets op te bouwen, voelt Sami zich weggestopt in het opvangcentrum, zoals "een crimineel of dieren in een dierentuin". Dat zorgt voor veel onbegrip. "Ik snap niet wat ik fout heb gedaan en ook niet wat ze van me verwachten. Waarom behandelen ze ons zo en houden ze ons jarenlang geïsoleerd van de maatschappij? Mensen zouden het recht moeten hebben om te werken, zich te ontwikkelen en te kunnen gaan en staan waar ze willen."

Uitzichtloos

Inmiddels is Sami meer dan bereid om naar een ander land te vertrekken, maar ook dat gaat niet vanwege het gebrek aan de juiste papieren. "Als ik hier niet welkom ben, zeg het dan gewoon. Dat begrijp ik en ik wil ook best ergens anders heen gaan. Dan kan ik tenminste verder en ergens een leven opbouwen."

Het gevolg van deze schrijnende situatie is dat Sami al meer dan tien jaar in de wachtkamer zit zonder uitzicht op verbetering. "Het voelt alsof ik in een donkere kamer zit waar ik maar niet uit kan komen. Ik ben nu bijna dertig en weet niet hoelang ik nog in deze situatie ga zitten. Misschien wel voor de rest van mijn leven."

'Onmenselijk'

Het ergste van alles vindt Sami dat hij zich niet als mens behandeld voelt. "Dit is de ergste manier om met mensen om te gaan, het is erger dan wanneer je gearresteerd wordt. Ik vraag me af of er wel menselijkheid is."

Positief en geduldig blijven is dan ook lastig voor ongedocumenteerde personen zoals Sami. "Ik weet niet of ik nog hoop heb, maar wat me nog verdrietiger maakt, is dat ik echt van dit land hou. Ik ben hier nu bijna de helft van m'n leven, maar soms twijfel ik of ik hier ooit echt welkom zal zijn en gelukkig kan worden." Plannen voor het nieuwe jaar maakt Sami dan ook niet. "Ik wil gewoon verandering zien, dat is het enige dat telt."