Fact check: welke coronaberichten zijn fake en welke niet?

Wij hebben voor je gecheckt wat waar is, en wat simpelweg coronabullshit is.

Nederland gaat Italië achterna

Of wij Italië achterna gaan met het aantal besmettingen en doden, dat is niet zo makkelijk te zeggen. Na onderzoek van het AD blijkt in ieder geval dat de tabel die de afgelopen dagen het internet over ging, niet zo simpel is als die lijkt.

Afgelopen weekend riepen veel mensen dat we echt met zijn allen binnen moeten blijven en niet op het strand en in het park moeten hangen, omdat we anders Italië achterna gaan. Dat we niet massaal naar openbare plekken moeten gaan, is waar. Maar het is niet zo makkelijk gezegd dat we dezelfde aantallen coronadoden gaan krijgen als in Italië.

En dat komt omdat de tabel anders gelezen moet worden. In het plaatje dat iedereen met elkaar deelde, is het niet duidelijk waarom het beginpunt op 29 februari ligt in Italië. Voor Nederland begint de tabel op 16 maart, de dag dat de overheid alle scholen en horeca sloot. Als dat het uitgangspunt is, zou de tabel in Italië op 4 maart moeten beginnen.

Maar om de twee landen enigszins met elkaar te kunnen vergelijken, is het logischer om de eerste overledene als startpunt te nemen. In Nederland overleed de eerste persoon aan het coronavirus op 6 maart, in Italië gebeurde dat op 21 februari. Als je de datums dan naast elkaar legt, zie je dat het aantal doden in Nederland veel minder hard stijgt dan in Italië. Daar waren 17 dagen na de eerste coronadode, al 366 mensen overleden. In Nederland waren er nog ‘maar’ 179 mensen overleden na 17 dagen.

Toch is het maar de vraag of het verstandig is om de cijfers van verschillende landen met elkaar te vergelijken. Want ook andere factoren spelen een grote rol bij de verspreiding van het virus en het aantal doden. Zo zijn er in Italië allereerst veel meer ouderen dan in Nederland, de groep die het vatbaarst is voor het virus. Bovendien is de cultuur daar anders: opa’s en oma’s leven in Italië vaak samen met hun kinderen en kleinkinderen. Het zou kunnen dat ze daardoor sneller besmet zijn geraakt.

En wat ook heel belangrijk is om te vermelden is dat we ons niet moeten blindstaren op de cijfers van het aantal besmettingen en aantal doden in Nederland. Zoals het RIVM het zelf al zegt, kan het aantal gemelde patiënten en overleden patiënten per dag verschillen om verschillende redenen. Overleden patiënten worden bijvoorbeeld niet meteen dezelfde dag gemeld.

“Dat de aantallen per dag schommelen zegt nog niets over het effect van de maatregelen die sinds half maart ingesteld zijn. Naar verwachting zal dat effect pas eind deze week of begin volgende week te zien zijn.”

Conclusie: cijfers van het aantal besmettingen en doden vergelijken met andere landen, heeft vrij weinig zin. Het is nooit zo zwart-wit als dat ze op het eerste gezicht lijkt.

Je kan het virus uitschakelen met warm water en zout

Het korte antwoord is: nee, dat is niet waar.

Je kunt niet simpelweg met zout water je keel ontsmetten van het COVD-19 virus. Hoewel het bij een verkoudheid soms zin heeft om met warm water en zout je keel te gorgelen, geldt dit niet voor een virus als het coronavirus, zegt de World Health Organisation (WHO). Bovendien kun je ook niet je keel en neus ontsmetten met desinfecterende oplossing, zoals dat wel kan met de huid van je handen.

Het RIVM schrijft daarover dat het inbrengen van desinfecterende oplossing in de neus zelfs “schade aan de slijmvliezen kan geven” en dat dit juist de verspreiding van het coronavirus zou kunnen versterken.

Wat volgens Nu.nl wel klopt is dat sommige mensen die ziek worden van het coronavirus, keelpijn krijgen. Maar niet iedereen die besmet is, krijgt een zere keel. Bovendien is het ook niet zo dat iedereen een longontsteking krijgt door het coronavirus of dat mensen met een longontsteking eerst keelpijn hebben gekregen. Dat verschilt dus van persoon tot persoon.

Het virus kan dagenlang op oppervlaktes overleven

Dit klopt. Uit nieuw onderzoek door het Amerikaanse National Institute of Health blijkt dat het coronavirus zeker drie uur buiten het menselijk lichaam kan overleven. Op sommige oppervlakken, zoals plastic en staal, vonden de onderzoekers het virus zelfs na drie dagen nog.

Maar, dat betekent nog niet dat je er ziek van kan worden. Het onderzoek is namelijk gedaan onder ideale omstandigheden. Het kan dus zijn dat het weer of een hogere luchtvochtigheid tot minder virusdeeltjes leidt. Het RIVM benadrukt namelijk dat de kans klein is dat je ziek wordt als je spullen of oppervlakken aanraakt of vastpakt. “De kans is nog kleiner als je regelmatig je handen was en voorkomt dat je na het aanraken met de handen in het gezicht komt.”

Test of je corona hebt door je adem lang in te houden

Op Facebook gaat ook al dagenlang een bericht rond waarin je zelf kunt testen of je corona hebt door je adem 10 seconden in te houden. Als dat lukt zonder te hoesten of benauwdheid, dan zou je niet besmet zijn. En, je raadt het misschien al, ook dat nieuws klopt niet.

Hoewel zo’n ademhalingstest wel vaak wordt gedaan om allerlei aandoeningen aan de luchtwegen of longen te testen, heb je geen hard bewijs dat je het virus niet hebt als je met gemak je adem in kan houden. Volgens de factcheckingwebsite Snopes is er geen wetenschappelijk bewijs dat je gezonde longen hebt als je zonder moeite je adem kunt inhouden. En als je wel moeite hebt met je adem in houden, dan betekent het ook niet meteen dat je het coronavirus hebt opgelopen. Astma, allergieën, chronische aandoeningen of infecties kunnen ook de oorzaak zijn van het falen van deze test.

In Venetië zwemmen er weer zwanen

Wat was het heerlijk om te midden van al het nare nieuws, toch nog iets positiefs te lezen over dieren die door de lege straten in Venetië weer terugkeren naar hun natuurlijke habitat. Zou zouden er weer zwanen zwemmen en waren er zelfs dolfijnen gespot in de wateren van de romantische Italiaanse stad.

Maar helaas, ook dit is niet waar. National Geographic zocht uit waar die verhalen vandaan kwamen en wat blijkt? Die zwanen zwemmen wel vaker in de buurt van Venetië, dus dit was niet bijzonder. En dat dolfijnenfilmpje komt helemaal niet uit Venetië. De dolfijnen werden gespot in een haven van Sardinië.

Oh, en die dronken olifanten die naar een dorp in de Yunhan provincie in China waren gekomen om zich vervolgens vol te vreten aan korenwijn? Dat is hoogstwaarschijnlijk ook niet waar. Niemand weet echt waar de foto’s vandaan komen, maar een Chinese website zocht uit dat er wel vaker olifanten naar dorpen in Yunhan komen, maar dat zijn niet de olifanten van de foto’s en ze zijn ook niet dronken in slaap gevallen in een theeplantage.