Boycots voor een vrij Palestina: heeft dat eigenlijk zin?

BOYCOT VOOR PALESTINA

Sinds de aanslagen van Hamas op 7 oktober 2023 is het Israëlische geweld tegen Palestijnen in Gaza, maar ook op de bezette Westelijke Jordaanoever enorm toegenomen. Experts van verschillende mensenrechtenorganisaties spreken van een genocide in de maak. Wereldwijd voeren mensen daarom actie voor een permanent staakt-het-vuren en een einde aan de illegale Israëlische bezetting van Palestina. Op sociale media wordt massaal opgeroepen om te demonstreren en petities te tekenen, maar ook om bedrijven te boycotten die medeplichtig zouden zijn aan Israëlische apartheid.

Gerichte boycots worden al jaren ingezet door de in 2005 opgerichte BDS-beweging. De vreedzame beweging wordt geleid door een coalitie van 171 Palestijnse organisaties, met drie hoofddoelen: een einde aan de illegale Israëlische bezetting van Palestijns land en het ontmantelen van de apartheidsmuur, erkenning van Palestijnen in Israël als gelijkwaardige staatsburgers, en de erkenning van het recht op terugkeer van Palestijnse vluchtelingen, volgens de VN resolutie 194.

Winstgevend

Maar hoe leiden boycots tot een vrij Palestina? Om dat te begrijpen, is het allereerst belangrijk om te weten dat de illegale Israëlische bezetting van Palestina winstgevend is, voor zowel de Israëlische defensie-industrie als voor bedrijven die opereren op gestolen Palestijns land. Denk aan de Israëlische wapenindustrie of aan bedrijven die besluiten hun fabrieken te bouwen op illegale nederzettingen. De BDS-beweging probeert economische druk te zetten op alle partijen die medeplichtig zijn aan de illegale bezetting van Palestina, om zo op een vreedzame manier af te dwingen dat zij zich terugtrekken en dat Israël zich gaat houden aan internationaal recht. Maar hoe werkt die medeplichtigheid precies?

“Een groot deel van de Israëlische economie is afhankelijk van de Israëlische defensie-industrie”, vertelt Sammy van BDS Nederland. “Het land staat wereldwijd bekend als groothandel van wapens en spionagesoftware. Deze producten worden gepromoot door te zeggen dat ze ‘in het veld getest’ zijn. In de praktijk betekent het dat Israëlische wapens getest zijn op Palestijnen.” Partijen die in Israëlische wapenbedrijven investeren zijn volgens Sammy dus medeplichtig aan Israëlisch geweld tegen Palestijnen. BDS richt zich dan ook onder anderen op bedrijven en overheden die investeren in de Israëlische defensie-industrie, in de hoop dat zij zich terugtrekken om zo de economische druk tegen Israël op te voeren.

BOYCOTS

Er zijn ook bedrijven en instanties die van de Israëlische bezetting profiteren door andere ondersteunende middelen beschikbaar te maken die Israël gebruikt om Palestijnse mensenrechten te schenden. Een van de bedrijven waar de BDS-beweging zich al jaren op richt is het techbedrijf Hewlett and Packard Inc (HP). “Dit bedrijf biedt een groot deel van de infrastructuur die de apartheid mogelijk maakt”, vertelt Sammy. Zo levert HP technologieën en diensten die Israël gebruikt om hun apartheidssysteem en illegale bezetting van Palestina, waaronder de blokkade van Gaza, in stand te houden.

Ook Nederlandse universiteiten die samenwerken met Israëlische universiteiten zijn doelwit van vreedzame BDS-acties. “Elke Israëlische universiteit is op de een of andere manier betrokken bij het Israëlische militaire systeem. De Hebreeuwse Universiteit staat er bijvoorbeeld om bekend dat zij gestolen Palestijnse lichamen vasthoudt en gebruikt voor onderzoek, terwijl nabestaanden hun terugkeer eisen. Andere universiteiten zijn weer betrokken bij het Israëlische leger door onderzoek te doen naar militaire ontwikkelingen die bijdragen aan het geweld tegen de Palestijnen”, aldus Sammy.

PUMA

Er zijn ook bedrijven die op een minder directe manier bijdragen aan de bezetting van Palestijns land. Een goed voorbeeld daarvan is PUMA . Het sportbedrijf sponsorde namelijk Israëlische voetbalteams die gevestigd zijn in Israëlische nederzettingen. “Daaraan bijdragen maakt je als bedrijf medeplichtig aan schendingen van internationale- en mensenrechten”, vertelt Sammy. Na jarenlange BDS-campagnes gericht op PUMA, werd afgelopen week bekend dat het sportmerk de sponsordeal met de Israëlische voetbalbond vanaf december 2024 niet voortzet.

DADELS EN VERSE PRODUCTEN

Daarnaast zijn er bedrijven die opereren vanaf illegale nederzettingen en daarmee geld verdienen aan schendingen van internationaal recht. Zo bevatten landbouwproducten als fruit, groenten en wijn die als ‘product van Israël’ worden bestempeld volgens Sammy vaak producten van illegale nederzettingen op gestolen Palestijns land. Daarom roept de BDS-beweging consumenten op om producten als dadels, aardappelen, avocado’s, paprika’s en sinaasappels die uit Israël komen niet te kopen en van supermarkten te eisen deze producten uit de schappen te verwijderen. “Vaak liggen er prima alternatieven in hetzelfde schap, dus het is best makkelijk om als consument een ethische keuze te maken”, aldus Sammy.

WIE VERDIENT EEN BOYCOT?

Je kunt ellenlange lijsten maken van bedrijven die direct of indirect medeplichtig zijn aan de Israëlische bezetting van Palestina, maar dat heeft volgens Sammy geen zin. “De BDS-beweging voert strategisch campagne tegen bedrijven die een groot aandeel hebben in de Israëlische bezetting, waarbij economisch verlies ook daadwerkelijk impact kan hebben op de bezetting.” De focus ligt dus op bedrijven die een duidelijke en directe rol spelen in de misdaden van Israël en waar ook een reële kans bestaat dat het gaat lukken, zoals het geval was bij bijvoorbeeld PUMA, maar ook Ben & Jerry’s, die zich na BDS-campagnes besloten terug te trekken uit Israël.

Starbucks, Zara, McDonald's

Een aantal bedrijven die nu door veel mensen worden geboycot na oproepen op social media, zoals Starbucks, Zara, Burger King, Domino’s en McDonald’s, zijn geen officiële targets van de BDS-beweging die vanuit Palestina wordt geïnitieerd. Hoewel dit misschien bedrijven zijn die Israël op de een of andere manier hebben gesteund, is de betrokkenheid van deze bedrijven niet zodanig groot dat een boycot grote gevolgen kan hebben voor de Israëlische bezetting. Toch vindt Sammy het compleet begrijpelijk als je als consument geen geld meer wil geven aan dit soort bedrijven: “Sommige van deze bedrijven hebben we daarom toegevoegd aan de spontane boycot-lijsten.”

Door massaal geen producten meer te kopen van bedrijven als Starbucks en McDonald’s kun je als consument een sterk signaal afgeven en zo misschien wel wat veranderen binnen deze bedrijven. Maar de producten en bedrijven op de officiële BDS-lijsten, die zorgvuldig zijn uitgezocht door verschillende organisaties in Palestina, raken de bezetting vaak directer en hebben een groter kans op succes.

Wat kun je nog meer doen?

Naast de gerichte boycots zijn er ook andere manieren waarop je kunt bijdragen aan de BDS-beweging. Als je het idee hebt dat de gemeente of een organisatie waar je bij zit investeert of samenwerkt met bedrijven die investeren in de Israëlische illegale bezetting, zijn er een aantal dingen die je volgens Sammy kunt doen. “Stel vragen, reageer op hun social-mediaberichten, demonstreer en verspreid kennis. Maak duidelijk dat jij als klant of burger niet achter de huidige gang van zaken staat”, aldus Sammy.

Werk je bij een bedrijf dat medeplichtig is aan de illegale Israëlische bezetting van Palestina? Dan is het volgens Sammy allereerst belangrijk om stil te staan bij je eigen baanveiligheid, zeker als je het niet kan veroorloven om je baan te verliezen. “Mocht je juridische vragen hebben of in de problemen komen op je werk, neem dan contact op met ELSC (European Legal Support Centre). Dat is een organisatie die juridische hulp verleent aan mensen die zich uitspreken voor Palestina. Vervolgens is het advies om gelijkgestemden te zoeken, zodat jullie samen aan jullie werkgever duidelijk kunnen maken dat jullie er niet mee akkoord gaan dat er binnen jullie bedrijf winst wordt gemaakt ten koste van Palestijnse mensenrechten.”