Appjes of oproepen van je werk negeren in je vrije tijd is gezond

RECHT OM ONBEREIKBAAR TE ZIJN

Nog even een appje van je werkgever beantwoorden of toch dat dringende telefoontje van een cliënt opnemen als je net op de bank ligt te Netflixen? Het gebeurt vaak genoeg. Maar sinds kort is het voor medewerkers in de gehandicaptenzorg niet meer verplicht om in hun vrije tijd te reageren op appjes of oproepen. Ook grote bedrijven in België, Luxemburg en Duitsland, waaronder Volkswagen, hebben bereikbaarheidsafspraken. En in Frankrijk is het recht om onbereikbaar te zijn sinds 2017 zelfs in de wet opgenomen. Hoe zorg je ervoor dat je de balans tussen werk en privé prettig houdt voor jezelf? Is het überhaupt mogelijk om je ‘werkhoofd’ uit te zetten in dit digitale tijdperk waarin snelle communicatie de norm is? En wat als je een baan hebt met een grote verantwoordelijkheid?

"IK WERK gemiddeld 50 UUR PER WEEK"

Soeradj (32) heeft geen 9-tot-5-baan en kan zijn dagen redelijk flexibel indelen. Daardoor is het onvermijdelijk dat er een dunne lijn zit tussen zijn werk en privé. Hij is advocaat en houdt zich onder andere bezig met financieel toezicht op grote bedrijven. "Denk aan anti-witwas, beursfraude en andere incidenten die eventueel kunnen spelen bij bedrijven." En daar komt veel verantwoordelijkheid bij kijken, want het gaat niet alleen om de belangen van de cliënt, maar ook van bijvoorbeeld investeerders en aandeelhouders. Daarnaast kijkt de beurs en soms zelfs de politiek ook mee, zoals bij een grote procedure of overname. "Ik werk gemiddeld 50 uur in de week. Het varieert, want de ene week maak ik 40 uur en de andere week 70 uur."

Of de werkgever van Soeradj verwacht dat hij altijd bereikbaar is? "In mijn geval maken de cliënten en de aard van de werkzaamheden dat ik doorlopend mails binnenkrijg. We werken ook veel met cliënten uit Amerika en Azië. Dan krijg je sowieso mails binnen op rare tijdstippen vanwege het tijdsverschil. Dat zorgt er ook voor dat we regelmatig in de avond of in het weekend doorwerken."

UIT BALANS?

Maar uh, hallo, is de verhouding tussen werk en privé hier niet een beetje uit balans? Soeradj beseft ook wel dat hij ontzettend veel werkt, maar weet dat gelukkig wel voor zichzelf op orde te houden. "Ik deel mijn eigen tijd in. Zo kan ik bijvoorbeeld in de ochtend strak in pak op het werk verschijnen, even een uurtje er tussenuit om te gaan kickboksen, daarna naar huis om te lunchen en vervolgens weer netjes op het werk verschijnen of thuis tot in de late uurtjes verder werken."

ENERGIE EN VOLDOENING

Alsof die cliëntgerelateerde activiteiten al niet druk genoeg klinken, doet Soeradj nog veel meer werkgerelateerde dingen. Zo schrijft hij over actuele ontwikkelingen voor zijn werkgever en over bepaalde onderwerpen in vakbladen. Ook houdt Soeradj zich bezig met het organiseren van netwerkevenementen voor young professionals en hij zet zich in voor diversiteit en inclusiviteit binnen zijn kantoor en in de advocatuur in het algemeen. “Ik probeer mee te denken over hoe we dit kunnen verbeteren en daarnaast ben ik persoonlijk bezig om binnen de advocatuur te kijken hoe er gezorgd kan worden voor meer diversiteit.” Daarnaast is Soeradj eerder dit jaar naar New York geweest om een groep rechtenstudenten te begeleiden tijdens een business course.

Hoe Soeradj zo’n druk leven in hemelsnaam volhoudt zonder zichzelf te verliezen: hij haalt energie en voldoening uit zijn werk. "Ik geef via mijn kantoor ook nog gratis juridisch advies aan maatschappelijke organisaties die te maken hebben met complexe juridische geschillen. Ja, mijn werk is een groot onderdeel van m’n leven, maar ik doe het omdat ik er energie van krijg en probeer waar ik kan een steentje bij te dragen aan de maatschappij. Zelfs op vakantie ervaar ik weinig stress als ik nog iets voor mijn werk moet regelen. Maar ik denk oprecht dat dit niet voor iedereen weggelegd is. Als het gaat om mijn privéleven probeer ik altijd tijd vrij te maken voor mijn dierbaren en die regelmatig te zien."

PRIKKELMANAGEMENT

Arbeidspsycholoog Tosca Gort geeft aan dat de ene persoon meer prikkels aankan dan de ander. "Maar ook voor hen die veel prikkels aankunnen, is er een grens. Als zulke mensen dat eindeloos laten doorgaan, komt er een moment dat ook zij het er moeilijk mee zouden kunnen krijgen. De eerste vorm van iemand die overprikkelt raakt, is stress. Dan is er op zich nog niks aan de hand. Ga je een stapje verder, dan praat je over overspannen worden. Dat is een oranje vlag en dan ga je niet echt lekker en is het tijd om misschien even op vakantie te gaan om te werken aan je herstel. Als je de prikkels helemaal niet meer kan verwerken, is er sprake van een burn-out. Hoe complex een baan is, heeft daar trouwens niks mee te maken. Een baan die voor een ander heel licht lijkt, daar kan iemand anders die het als verschrikkelijk ervaart weer een burn-out van krijgen."

Hoe je het beste om kan gaan met prikkels is per baan heel verschillend, vertelt Tosca. "Als advocaat is het bijna logisch om je telefoon aan te laten staan. En dat hoeft niet per se een probleem te zijn als je alle andere prikkels - bijvoorbeeld je mailbliepjes uitschakelen - goed kan managen, want je hoeveelheid energie op een dag is niet oneindig."

HART VOOR JE WERK

Soeradj heeft overduidelijk een groot verantwoordelijkheidsgevoel en is dus altijd bereikbaar ‘buiten werktijd’. De dingen die hij doet, spreken voor zich. Maar als je ervoor kiest om in je vrije tijd niet bereikbaar te zijn voor je werk, wil dat natuurlijk niet zeggen dat je slecht functioneert of geen hart voor je werk hebt. Reclasseringsmedewerker Marisa (32) heeft daar een hele duidelijke mening over. Ze werkt met cliënten met een delictsgeschiedenis die onder toezicht staan van de reclassering.

"Als je een baan hebt in de hulpverlening, heb je de hele dag door te maken met mensen die problemen hebben. Je probeert je werk goed te doen tot een bepaalde grens en als je in je vrije tijd onbereikbaar bent, wil dat niet zeggen dat je minder hart hebt voor je werk."

ONDERSCHEID MAKEN

Het is voor Marisa niet verplicht om na werktijd ook bereikbaar te zijn. Toch merkt ze dat het moeilijk is om onbereikbaar te zijn. "Je merkt dat we leven in een maatschappij waarin je altijd bereikbaar moet zijn. Voorheen hadden we een ouderwetse Nokia waarop je alleen ge-sms't kon worden als werktelefoon. Nu hebben we een smartphone met whatsapp en een belnummmer. En omdat whatsapp een gratis dienst is, bellen en appen cliënten toch sneller en vaker." Tosca bevestigt dat.

"Vroeger als je ergens naartoe belde en de persoon die je wilde spreken, was er niet, dan was dat het. Het is natuurlijk een vrij recente ontwikkeling dat iedereen altijd maar bereikbaar is en dat kan soms voor best wat spanning zorgen."

Ondanks dat probeert Marisa zelf de controle te houden op wanneer ze wel of niet reageert buiten werktijd. "Je leert in dit werk om onderscheid te maken in welke situaties vallen onder spoed en crisis en welke niet. Je moet je beseffen welke verantwoordelijkheid je hebt in dit werk. Stel dat een cliënt me om 21.00 uur appt dat het niet goed gaat en zo iemand is in staat is om zichzelf iets aan te doen - wat bijna nooit voorkomt trouwens - dan moet je natuurlijk actie ondernemen. Maar als het geen crisisgeval is, dan moet je jezelf afvragen of het niet gewoon tot de volgende dag kan wachten."

WERK = WERK

Marisa neemt haar werktelefoon mee naar huis om het op te laden voor de volgende dag. In het weekend of als ze een paar dagen vrij is, zet ze het helemaal uit. "Het is niet zo dat ik elke avond met mijn werktelefoon op de bank zit. Maar als ik soms nog een whatsappberichtje zie binnenkomen, komt het weleens voor dat ik toch reageer. Dan heb ik het gehad, ik hou niet zo van uitstellen. Los daarvan heb ik het over het algemeen wel onder controle. Ik blijf vinden dat werk gewoon werk is, of je nu een hele verantwoordelijke baan hebt of niet. Ik vind het weer anders als ik bijvoorbeeld piketdienst hebt. Dan word ik betaald om bereikbaar te zijn."

WERKEN OM TE LEVEN

Xavier (35) is leidinggevende bij een reclamebureau en ook dat brengt een bepaalde verantwoordelijkheid met zich mee, maar zijn motto is: "Ik leef niet om te werken, maar werk om te leven." Daarnaast houdt hij een andere levensles - die hij van zijn stiefvader heeft meegekregen - ook altijd in zijn achterhoofd. "Hij zei altijd: als je de deur achter je dichtslaat, dan laat je het werk op het werk."

OVERBODIGE PRIKKELS SKIPPEN

Als een bedrijf de work/life-balance onbelangrijk vindt, zou dat voor Xavier al een reden zijn om daar niet te gaan werken. "Ik weet dat ik daar gewoon niet gelukkig van zou worden." Hij probeert er ook zelf zoveel mogelijk voor te zorgen dat hij in zijn vrije tijd ook echt vrij kan zijn.

"Mijn werkmail komt binnen op mijn telefoon, maar daarvan heb ik gewoon de push notificaties uitgezet. Ook staat mijn telefoon standaard op stil. Het is heel dwingend als je de hele tijd geluidjes hoort van je telefoon. Je bent dan meestal geneigd om te stoppen met wat je aan het doen was om op je telefoon te kijken en dat kan ook stress met zich meebrengen. Op deze manier bepaal ik zelf wanneer ik op mijn telefoon wil kijken en me met het werk wil bezighouden."

De manier die Xavier voor zichzelf heeft om bepaalde overbodige prikkels uit zijn leven te slopen, is volgens arbeidspsycholoog Tosca een hele goede manier om ermee om te gaan.

"ALS JE WERK MAAR AF IS"

Xavier is een voorstander van het recht op onbereikbaarheid buiten werktijd. Maar er is een hele belangrijke kanttekening. "Als je werk maar af is. Wanneer je dat doet, moet je lekker zelf weten. Als je iets later begint of even thuis werkt om de boel af te krijgen, vind ik dat prima. Een bepaalde vrijheid in combinatie met een bepaald verantwoordelijkheidsgevoel helpt bij de balans. Maar dit is natuurlijk niet voor iedereen de juiste aanpak."

TIPS & TRICKS

Wat werkt als het gaat om de juiste work/life-balance vinden, is voor iedereen anders. Maar er zijn wel tips die je kunnen helpen bij het omgaan met appjes en oproepjes na werktijd. Behalve prikkelmanagement is dat volgens Tosca ook verwachtingsmanagement. "Het is heel erg afhankelijk van de functie die je hebt. Als je bijvoorbeeld ergens een schuldgevoel van krijgt en toch nog wil reageren op dat ene appje of belletje, dan kan dat een signaal zijn dat je dingen niet goed hebt afgesproken en gecommuniceerd. Spreek uit wat je van elkaar verwacht en wat haalbaar is voor jezelf. En zorg dat iedereen dat begrijpt."

De drukke Soeradj is het helemaal eens met Tosca. "En zorg dat je voor jezelf op een rijtje zet waar jij energie van krijgt. Zowel in je werk als buiten je werk.” Volgens Xavier is het ook belangrijk dat je durft je eigen grenzen aan te geven. “Doe niet van alles om maar leuk gevonden te worden. En als iets bijvoorbeeld niet helemaal goed is gegaan, is het belangrijk om dat uit te spreken."

Marisa benadrukt dat je altijd goed moet overwegen of het nut heeft om iets op te pakken buiten werktijd. "Als je die scheidingslijn niet kan maken, bestaat het gevaar dat je anders de hele dag wel aan het werk kan zijn. En dat is natuurlijk niet de bedoeling."

Arbeidspsycholoog Tosca heeft nog een belangrijke tip om je werk echt op je werk te laten. En die zou je vandaag meteen in de praktijk kunnen brengen.

"Neem tussen je werk door ook even tijd voor reflectie. En een uurtje voordat je weggaat, zou je bijvoorbeeld nog de tijd kunnen nemen om je bureau op te ruimen, je to do-lijst opnieuw te bekijken en eventueel een nieuwe te maken. Neem er de tijd voor. De meeste mensen doen dat niet en gaan met veel onrust en veel onopgeloste werkproblemen naar huis. En dat komt juist naar boven wanneer je even rust hebt. Dat moment van malen in bed of tijdens een rustmomentje, wil je voorkomen."

- In 'FunX Beseft' bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -