Wit-privilege binnen de sportjournalistiek: waarom deze journalist de plank volledig misslaat

Persconferentie Marokkaans elftal

Het gaat om de persconferentie van 2023 FIFA Women’s World Cup en topsporter Chebbak zit hier om over haar toekomstige wedstrijd tegen Duitsland te praten. We hebben het hier niet over een talkshow, waarin je ongepaste vragen kan stellen of opmerkingen kunt maken, zonder dat dit directe consequenties of gevolgen heeft.

Hoe dan ook begint de BBC-journalist met een 'feitje over de Marokkaanse cultuur' namelijk: "Het is illegaal om een gay-relatie te hebben in Marokko." Vervolgens stelt hij de vraag: "Heb jij spelers in je team die gay zijn? En hoe is het leven voor hen in Marokko?" Even terugspoelen: de journalist zegt dus dat gay-relaties taboe zijn binnen de cultuur van Marokko. Hij heeft vervolgens het briljante idee om de Marokkaanse topsporter te vragen of ze gay-teamleden heeft. Ook al zou ze die hebben, hoe is dat relevant? En verwacht hij dan dat ze haar teamleden zou outen tijdens een persconferentie over een voetbalwedstrijd?

Ongepaste vraag

Ook Chebbak reageert verbluft. Ze heeft een oortje in, waardoor ze de vertaling van de vraag hoort. Hierdoor zie je een korte vertraging in haar reactie. De coach naast haar die de vertaling ook doorkrijgt, kijkt moeilijk. Zijn blik lijkt te zeggen: hoor ik dit nu goed? Een van de moderators grijpt in en zegt: "Sorry, dit is nogal een politieke vraag. Laten we de vragen gerelateerd houden aan voetbal alsjeblieft."

Er wordt op dat moment dus aangegeven dat deze vraag ongepast is en dat Chebbak de vraag niet zal beantwoorden. Take your loss, zeg sorry en houd je mond, zou ik dan denken. Maar deze BBC-journalist can’t take a hint en doet er nog een schepje bovenop. Hij zegt vervolgens: "Het gaat over mensen, dit heeft helemaal niets te maken met politiek. Laat haar de vraag alsjeblieft beantwoorden."

Wit-privilege

Er zijn meerdere redenen waarom de vraag van van de BBC-journalist respectloos is. Allereerst stelt hij hier vragen die totaal niet bij het onderwerp passen waar het op dat moment over moet gaan, namelijk sport. Er is niets voorgevallen bij Chebbak of het Marokkaanse team wat betreft gay-relaties. Dus deze man had geen enkele aanleiding om hierover te beginnen. Door zijn westerse blik en wit-privilege toont hij totaal geen inlevingsvermogen of respect naar de Marokkaanse cultuur en de topsporter die tegenover hem zit. Zo klinken ook de reacties onder de YouTube-video. Iemand schrijft: "De arrogantie en onwetendheid van de BBC-journalist is lachwekkend." Een ander vraagt zich ook af of deze vraag aan andere non-moslim voetbalteams zijn gesteld en vindt het een onnodige vraag.

Framing

We spreken hier over een knap staaltje framing, want uit alle vragen die de journalist kon kiezen, koos hij ervoor om specifiek deze vraag over de Marokkaanse cultuur te stellen. Daarmee zet hij de cultuur en het land in een slecht daglicht, terwijl het vrouwenteam dat in het WK speelt juist een positief voorval is. Ik weet ook niet waar ik meer verbaasd over ben. Over het feit dat deze journalist ervan overtuigd is dat dit een geniale vraag is of dat hij niet door heeft hoe hard zijn wit-privilege door deze vraag heen schijnt. Op een redactie overleg je naar mijn ervaring altijd de insteek van je artikel en bespreek je wat je gaat vragen of wat je wil weten van de persoon die je interviewt. Hebben zijn collega's deze vraag überhaupt wel gezien? Of zagen zij hier ook geen kwaad in?

Sifan Hassan

Teleurstellend is het zeker, maar niet verrassend. Dit is namelijk niet de eerste keer dat een vrouwelijke topsporter van kleur is geïnterviewd door een witte man die haar absurde vragen stelt. Tijdens de overwinning van Sifan Hassan sloeg ook een Nederlandse journalist de plank volledig mis. Hassan won in 2021 drie medailles tijdens de Olympische Spelen in Tokio. Ze won twee keer goud en een keer brons. Hassan is de eerste Nederlander in 29 jaar die goud heeft gewonnen op de Olympische Spelen.

Wat zou jij vragen aan een topatleet die net een gouden plak binnen heeft gesleept? Misschien of ze dit had verwacht? Wat haar inspiratie was om door te zetten? Of de trainingen en zware momenten het allemaal waard waren? Wat haar volgende doel is? Of in hoeverre ze denkt dat deze overwinning impact heeft op Nederlandse vrouwen van kleur? Iets in die richting in ieder geval. Deze westerse man vroeg, houd je vast, of ze Snollebollekes kende. De band uit Brabant. Mind you, dit werd gevraagd door een van de grootste kranten van Nederland en niet een of ander lollig YouTube kanaal. De journalist dacht misschien grappig te zijn, maar zou hij dezelfde vraag stellen aan een Jutta Leerdam? Of aan een mannelijke topsporter?

Conclusie

Het normaliseren en generaliseren van de westerse gebruiken lijkt haast een trend te zijn onder witte journalisten. De gebruiken die wij in het westen hebben zijn niet de norm en staan al helemaal niet boven de culturen en gebruiken van andere landen. Dus laten wij ons, vooral als journalisten, bewust zijn van het feit dat ons westerse referentiekader niet heilig is en dat we dit niet moeten pushen op andere culturen en landen. Bijvoorbeeld door vragen te stellen die ongevoelig zijn richting de cultuur, het geloof of de persoon die tegenover ons zit.

Laten we ons focussen op de sport en de atleet in kwestie. Neem als voorbeeld een interview met Leo Messi, vlak na het ontvangst van de World Cup. Een journalist vraagt hem of hij de trofee wil opdragen aan zijn team. "Het team heeft er alles voor gegeven. Zowel hun fysieke vaardigheden als hun voetbalvaardigheden werden op de proef gesteld. Het hele team verdient deze trofee, toch?" Waarop Messi antwoordt dat het Argentijns voetbalelftal voorbestemd was om het WK te winnen. Dit is een voorbeeld van een perfecte vraag die geheel past bij het onderwerp. We zouden vrouwelijke topsporters van kleur ook serieus moeten nemen. Dit kunnen we onder andere doen door hen vragen te stellen gerelateerd aan de sport die ze uitoefenen.