Rutte biedt "diepe excuses" aan voor structureel geweld in Indonesië

Premier Rutte heeft de Indonesische bevolking namens de Nederlandse regering "diepe excuses" aangeboden voor het structurele geweld tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). Dit naar aanleiding van een onderzoeksrapport dat vandaag is uitgekomen. Daarin wordt geconcludeerd dat Nederland zich in Indonesië schuldig maakte aan structureel en extreem geweld, waaronder martelingen en buitenrechtelijke executies.

'Consequent wegkijken'

Rutte bood tijdens zijn toespraak vanuit Brussel ook excuses aan voor het "consequent wegkijken" van de Nederlandse regering. Verder richtte hij zich ook tot iedereen die in Nederland is geraakt door het geweld.

"Voor het stelselmatige en wijdverbreide extreme geweld van Nederlandse zijde in die jaren en het consequent wegkijken door vorige kabinetten maak ik vandaag diepe excuses aan de bevolking van Indonesië. Vandaag moeten we bovendien constateren dat excuses op hun plaats zijn voor iedereen in ons land die met de gevolgen van de koloniale oorlog in Indonesië heeft moeten leven."

'Collectief falen'

De verantwoordelijkheid voor het geweld ligt volgens de premier niet bij de militairen, maar bij alle instanties die het geweld mogelijk maakten: de Nederlandse regering, het parlement, de krijgsmacht en de juridische macht. "De heersende cultuur was er een van wegkijken, afschuiven en een misplaatst koloniaal superioriteitsgevoel. Dat is, zelfs na zoveel jaren, een pijnlijke constatering."

Anders dan excuses van de koning

In maart 2020 bood koning Willem-Alexander tijdens een staatsbezoek aan Indonesië als eerste Nederlands staatshoofd ooit zijn excuses aan voor het Nederlandse geweld tijdens de onafhankelijkheidsstrijd. Toen werd er echter gesproken van "geweldsontsporingen" en werd nog volgehouden dat er alleen bij hoge uitzondering extreem geweld is gebruikt. Rutte geeft nu toe dat dit niet klopt en dat het geweld wél regelmatig en veelvuldig plaatsvond.

"Deze excuses zijn wat ze zijn: voluit de erkenning dat wij met z'n allen gefaald hebben."

Rapport

In het rapport Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië staat dat het extreme geweld van Nederland destijds werd aangemoedigd en dat het leger zich schuldig maakte aan buitenrechtelijke executies, detenties onder onmenselijke omstandigheden, willekeurige massa-arrestaties, mishandeling en marteling en het platbranden van huizen en dorpen. Nederlandse politici en andere betrokkenen waren hiervan op de hoogte of hadden dit kunnen weten, aldus de onderzoekers.