Rutte biedt excuses aan voor Nederlands slavernijverleden: "We moeten stappen vooruit zetten"

Excuses namens de Nederlandse staat

Tijdens zijn toespraak zijn Rutte dat de Nederlandse staat eeuwenlang mensen tot handelswaar heeft gemaakt, uitgebuit en mishandeld. "Eeuwenlang is onder Nederlands staatsgezag de menselijke waardigheid met voeten getreden op de meest afschuwelijke manier. En te weinig hebben opeenvolgende Nederlandse regeringen na 1863 gezien en erkend dat het slavernijverleden een negatieve doorwerking had en heeft. Daarvoor bied ik namens de Nederlandse regering excuses aan." De laatste zin van het excuus sprak de premier ook uit in het Engels Papiaments en Sranantongo. Die talen worden gesproken in het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden en in Suriname.

'Komma, geen punt'

De premier gaf aan dat het excuses niet aangeboden wordt om "schoon schip te maken", maar om aan te geven dat er de komende tijd nog veel meer aandacht zal worden besteedt aan het slavernijverleden. "We doen dit, en we doen dit nu, om staande op de drempel van een belangrijk herdenkingsjaar, samen de weg vooruit te vinden. We delen niet alleen het verleden, maar ook de toekomst. Dus zetten we vandaag een komma, geen punt."

Samenwerking met Suriname en Caribische eilanden

De regering wil samen met belangenorganisaties uit Nederland, Suriname en het Caribisch deel van het koninkrijk invulling geven aan projecten rondom het slavernijverleden. D "Dat proces vraagt tijd en we kunnen het werk alleen in gezamenlijkheid doen. Op weg naar die belangrijke symbolische datum 1 juli 2023. Daarna, in het hele herdenkingsjaar, en in de jaren die daar op volgen."

'We moeten met elkaar verder komen'

Met name om het samenwerken met belangenorganisaties was de afgelopen veel te doen geweest. Zo heeft het kabinet zonder hun inbreng besloten om het excuus op 19 december aan te bieden, terwijl velen hadden gehoopt op 1 juli als datum voor het excuus. Dit leidde tot grote verontwaardiging bij verschillende organisaties die zich inzetten op het gebied van de Afro-Caribische cultuur, waaronder Stichting Eer en Herstel, KOZP en Stichting Keti Koti. "Diverse organisaties en community leaders hebben in Nederland, Suriname en op de eilanden aangegeven dat (h)erkenning, excuus en herstel in overleg met de gemeenschap moet plaatsvinden", schreef KOZP in een Instagrambericht.

Rutte erkende in zijn toespraak dat de aanloop naar 19 december rommelig verliep. "We weten dat er niet één goed moment is voor iedereen, niet de juiste woorden voor iedereen, niet één juiste plaats voor iedereen. Maar laat dat geen reden zijn dan maar niets te doen. We moeten met elkaar stappen vooruitzetten. We moeten met elkaar verder komen."

Doorwerkingen in het heden

Rutte zei dat niet alleen de gehele samenleving anders is gaan denken over het Nederlandse slavernijverleden, maar dat hij zelf ook is gaan inzien hoe verleden doorwerkt in het heden. "Ik dacht: de slavernij is een geschiedenis die ver achter ons ligt. Ik had het mis. Want eeuwen van onderdrukking en uitbuiting werken door in het hier en nu. In racistische stereotypen, in discriminerende patronen van uitsluiting, in sociale ongelijkheid. En om dat te doorbreken, moeten we ook het verleden open en eerlijk onder ogen zien."

'Juiste woorden, nu de juiste daden'

Hoewel de excuses voor het slavernijverleden een historisch moment is, is de houding van belanghebbenden nog overwegend kritisch. Bekend is dat het kabinet een fonds van 200 miljoen euro beschikbaar stelt voor maatregelen op het gebied van bewustwording, betrokkenheid en doorwerking, maar hoe dat precies gaat gebeuren is nog onduidelijk. "Het zijn de juiste woorden. Maar nu nog de juiste daden", zegt Jerry Afriyie over de toespraak van Rutte tegen het NOS Journaal. "Ik wil dat er echt samengewerkt wordt met de nazaten en met de zwarte gemeenschap in Nederland, zodat de achterstelling weggewerkt wordt."