Grote zorgen om leefsituatie vluchtelingenkinderen zonder papieren: 'Onhoudbaar'

Wat zijn gezinslocaties?

Wanneer je naar Nederland vlucht, maar je asielaanvraag na het doorlopen van de procedure wordt afgewezen, ben je uitgeprocedeerd. Je moet dan op korte termijn het land verlaten. Uitgeprocedeerde gezinnen met minderjarige kinderen die dat om bepaalde redenen niet kunnen, komen dan vaak op een zogeheten gezinslocatie terecht. Daarvan zijn er zeven in Nederland.

Uitzichtloos

Over die gezinslocaties wordt nu alarm geslagen. Die opvangen zijn bewust streng en sober, om bewoners aan te moedigen terug te keren naar land van herkomst. Ook is er weinig privacy en mogen volwassenen niet werken of studeren. In de praktijk wonen gezinnen hier vaak jarenlang, zonder stabiliteit. Kinderrechtendeskundige Karin Kloosterboer noemt het een soort "niemandsland". "Het leven op een gezinslocatie is vaak nog deprimerender dan in reguliere opvangcentra, omdat de situatie veel uitzichtlozer is", zegt ze in de krant.

Mentale problemen

De Onderwijsinspectie publiceerde vorige week een rapport, waarin staat dat kinderen op gezinslocaties opgroeien in een onveilige omgeving. Veel van hen hebben mentale problemen, zoals depressieve klachten, stress, gedragsproblemen en nachtmerries. Niet gek als je bedenkt dat zij constant in de angst leven om te worden opgepakt en hardhandig te worden uitgezet. Daarnaast zijn ze getuige van geweld en conflicten en moeten ze vaak verhuizen tussen verschillende opvanglocaties. Sommige kinderen en jongeren lopen zelfs rond met suïcidale gedachten.

Psychische hulp regelen voor kinderen zonder verblijfspapieren is echter moeilijk, bijvoorbeeld omdat er eerst een stabiele omgeving moet zijn om traumatherapie te starten. Een gezinslocatie is dat niet. Lukt het toch, zijn er maandenlange wachttijden, waar je weer onderaan belandt als je verhuist.

Crisis

De situatie voor kinderen op de gezinslocaties is sterk verslechterd door de crisis rondom het asielbeleid. Zo zijn er veel te weinig opvangplekken, waardoor op gezinslocaties nu mensen wonen met allemaal verschillende asielsituaties, van kansarm tot kansrijk. Ook is er veel doorstroming. Dat alles zorgt voor onrust.

Daarnaast is de wet tegenstrijding. Aan de ene kant verplicht de Jeugdwet om kinderen ongeacht hun status onderdak en kansen te bieden, aan de andere kant is in de Vreemdelingenwet vastgelegd dat gezinslocaties sober en streng moeten zijn.

Bezoek staatssecretarissen

De gemeenten die een gezinslocatie hebben, trokken vorig jaar al aan de bel in een brandbrief. Naar aanleiding van het rapport van de Onderwijsinspectie gaan staatssecretarissen Van der Burg (asiel) en Van Ooijen (volksgezondheid) vandaag op bezoek bij de gezinsopvang in Katwijk. In een reactie lieten zij al weten geen aanleiding te zien om de gezinslocaties anders in te richten.