Onderzoek: 'Belastingdienst zette mensen op zwarte lijst wegens nationaliteit'

De Belastingdienst heeft jarenlang met enige regelmaat op basis van nationaliteit en uiterlijk ingeschat of iemand een fraudeur is. Mensen werden vervolgens ook daadwerkelijk op de zwarte lijst gezet, waar ze dan bijna nooit meer vanaf kwamen. Dat blijkt uit onderzoek van advieskantoor PwC in opdracht van het ministerie van Financiën.

Ook via inkomstenbelasting

Met het toeslagenschandaal werd al duidelijk dat veel mensen die toeslagen aanvroegen, onterecht als fraudeur werden weggezet met alle gevolgen van dien. Nu blijkt dat veel meer onschuldige personen op die zwarte lijst - de Fraudesignaleringsvoorziening (FSV) - zijn beland. Dat gebeurde namelijk ook via de inkomstenbelasting. Een 'signaal' van mogelijke fraude was al genoeg om bijvoorbeeld geen schuldsanering of betalingsregeling toe te staan.

Sommige mensen werden wegens de verdenking ook jarenlang onder intensief toezicht geplaatst. Bij ongeveer 7400 mensen gebeurde dit onterecht, zo concludeert het onderzoek. De lijst, oftewel FSV, werd in februari 2020 afgeschaft toen bleek dat het in strijd was met de privacywet.

Gegevens over nationaliteit geregistreerd

Of iemand op die zwarte lijst terechtkwam, werd dus regelmatig bepaald aan de hand van persoonskenmerken zoals iemands nationaliteit of uiterlijk. Bij zeker 11 procent van de onderzochte dossiers werden dit soort gegevens geregistreerd, zo staat in het onderzoek. Verder is ook duidelijk geworden dat er gevoelige persoonsgegevens werden doorgestuurd naar andere partijen. Wat daar vervolgens mee werd gedaan, wordt nog onderzocht.

'Onacceptabel'

Staatssecretaris Van Rij van Financiën keurt het handelen van de Belastingdienst in een Kamerbrief "ten strengste af" en noemt het "onacceptabel" en "buitengewoon zorgelijk". Hij spreekt daarnaast over een tegemoetkomingsregeling voor gedupeerden. Ook vanuit de Tweede Kamer komen boze reacties. Verschillende Kamerleden delen hun ongenoegen op Twitter. Zo laten onder anderen Jesse Klaver (GroenLinks) en Laurens Dassen (Volt ) weten dat het hier om racisme gaat en het ook zo genoemd zou moeten worden.