Flinke misstanden in vrouwengevangenissen te zien in documentaire Zitten en Zwijgen

"Je bent machteloos daar binnen"

Documentairemaakster Jessica Villerius sprak met 140 vrouwelijke ex-gedetineerden en hoorde heftige verhalen. "We pretenderen een democratisch en geciviliseerd land te zijn. Maar als je deze verhalen hoort dan is daar in ieder geval in die gevangenissen niks van waar", zegt Jessica tegen RTL Nieuws. De documentairemaakster heeft veel bewijs verzameld dat er veel misstanden plaatsvinden in vrouwengevangenissen, maar de Dienst Justitiële Inrichtingen wilde haar niet spreken. "Uiteindelijk mocht ik alleen schriftelijke vragen stellen. Terwijl we een geweldige berg aan bewijzen hebben. Zoveel vrouwen die, terwijl de meesten elkaar niet kennen, allemaal hetzelfde zeggen, ook vaak over dezelfde mensen."

'Niet-integer gedrag'

Het ministerie van Justitie en Veiligheid maakte vorige maand bekend dat er in de PI Nieuwersluis, een instelling waar gedetineerden een straf uitzitten, zich zaken afspeelden die niet juist waren. Het ministerie noemde de misstanden 'niet-integer gedrag'. Inmiddels heeft de gevangenisdirectie van Nieuwersluis aangifte gedaan van wangedrag, veroorzaakt door medewerkers richting de getineerden.

Misstanden

Ex-gedetineerde Virginia (niet haar echte raam, red.) vertelt tegen RTL Nieuws dat de misstanden haar motivatie zijn om mee te doen aan de documentaire van Videoland. Zij hoopt hiermee dat er snel wat verandert binnen vrouwengevangenissen. "De zaken die daarbinnen gebeuren kunnen echt niet. Het begint al als je daar binnenkomt, hoe je echt onterend jezelf moet uitkleden, meerdere keren moet bukken. En ook gefouilleerd wordt door mannen in plaats van door vrouwen’’, aldus Virginia.

Seksueel misbruik

Tijdens haar periode in de gevangenis werd Virginia slachtoffer van seksueel misbruik. Ze vertelt over een avond waarop ze werd gewekt door een mannelijke cipier die haar cel binnenkwam. Hij betastte haar op verschillende plekken, waaronder haar geslachtsdeel. Nadat ze hem wegduwde, vertrok hij. "Maar vergis je niet, je kwam hem daarna dagelijks weer tegen. Hij gaf je gewoon knipoogjes," vertelt Virginia.

Aangifte

Virginia heeft aangifte gedaan tegen aanranding veroorzaakt door een medewerker waar vaker aangifte tegen is gedaan door andere gedetineerden. Helaas wordt ze niet geloofd en is haar aangifte niet in behandeling genomen. Ook nu voelt zij nog de gevolgen van de misstanden die zij meemaakte in de gevangenis. "Ik ben voorzichtiger geworden naar mannen toe. Ik merk dat helaas zelfs als mijn eigen vader me een knuffel wil geven, dan zet ik vaak toch even een stap naar achter."

Oplossingen

Minister Weerwind van Rechtsbescherming heeft de Inspectie Justitie en veiligheid gevraagd om onderzoek te doen naar de vrouwengevangenis in Nieuwersluis en zei geschrokken te zijn door de dingen die zich afspelen in de vrouwengevangenissen. Uit het onderzoek bleek dat bewaarders seksueel grensoverschrijdend gedrag vertoonden. Dat ging vaak om seksueel getinte opmerkingen. Ook maakten bewaarders misbruik van hun positie door gedetineerden seksuele handelingen te laten verrichten, in ruil voor extra privileges. Door het onderzoek worden er meer vrouwelijke bewaarders ingezet en moeten medewerkers trainingen volgen die gaan over het werken met vrouwen.

Te laat

Advocaat Johan Oosterhagen uitte zijn kritiek op de minister omdat hij te laat in actie is gekomen volgens hem. Vorig jaar waren er al aanwijzingen dat er misstanden waren. "Toch wachtte hij op het inspectierapport, terwijl de vrouwen daar in een onveilige situatie zaten. Ze vinden dat hij eerder had moeten ingrijpen. Ook vinden ze dat de directie weg moet. Maar Weerwind wil nog niet zover gaan. Wel gaat hij er twee toezichthouders neerzetten. Over een paar maanden bekijkt hij de situatie opnieuw", aldus Floor Bremer, politiek verslaggever.

Vanaf maandag 26 juni is de documentaire Zitten en Zwijgen te zien op Videoland.