Lange wachttijden in de transzorg: jongeren grijpen naar zelfmedicatie

Mentale gezondheid

Het duurt nu in Nederland soms meer dan drie jaar voordat je kan starten met het medische traject waarmee je in fysieke transitie kunt gaan. Denk aan hormoonbehandeling of een operatie waarbij bijvoorbeeld borsten worden verwijderd.

Die lange wachttijden hebben een groot negatief effect op de mentale gezondheid van wachtende trans jongeren. Van de honderden mensen die NOS Stories bevroeg, gaf ruim 90 procent aan suïcidale gedachten te hebben gehad. Eén op de drie deed een of meerdere pogingen om uit het leven te stappen.

'Mentaal aan onderdoor'

"Je gaat er mentaal aan onderdoor", vertelt Kai (20) in de video van NOS Stories. Hij heeft heel veel moeite met het zien van zijn eigen lichaam, dat nog vrouwelijke kenmerken heeft, waardoor bijvoorbeeld douchen een hele opgave is. "Je weet wie je bent en als je dan niet kan zijn wie je wil zijn, omdat je nog een soort van moet bewijzen dat je transgender bent, is dat verschrikkelijk."

Gevolgen

Omdat wachten in veel gevallen niet langer dragelijk is, besluiten veel trans jongeren om zelf medicijnen te regelen. Dat doen ze online, soms illegaal. De juiste medische begeleiding ontbreekt dan en het gebruik van zelfmedicatie is dan ook niet zonder gevaren.

"Je ziet wel dingen gebeuren", vertelt Christa van Bunderen, arts van het genderteam van het Radboudumc. "Bij bloedcontroles zien we dat bepaalde waardes extreem verhoogd zijn, wat tot gevaarlijke situaties kan leiden. Bloed dat te dik wordt bij testosteronbehandeling bijvoorbeeld, dat kan op de lange termijn tot bloedpropjes, stolsels en grote medische schade leiden."

Vertellen

Hoeveel trans jongeren precies zelfmedicatie gebruiken, is lastig te zeggen, omdat niet iedereen er eerlijk over is. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat ze daardoor geen medische zorg meer kunnen krijgen. Maar erover vertellen, vooral tegen je arts, is volgens Christa juist belangrijk. "We zullen nooit een behandeling weigeren omdat iemand zelfmedicatie heeft gebruikt. We kunnen juist beter begeleiden als iemand zegt welke medicatie is gebruikt."

Demonstraties

Er wordt al langer aandacht gevraagd voor de lange wachttijden in de transzorg. Zo organiseerde de organisatie Trans Zorg Nu al verschillende demonstraties. "We organiseren het protest om de boodschap duidelijk te maken dat trans mensen de controle moeten krijgen over hun eigen lichamen", aldus hun website.