Sagar schaamde zich jarenlang voor seksueel misbruik: "Je mannelijkheid wordt aangetast"

Besef, 1 op de 5 vrouwen en 1 op de 16 mannen in Nederland hebben seks tegen hun wil meegemaakt. Veel slachtoffers houden dit vaak voor zichzelf, omdat ze zich schamen of zichzelf de schuld geven van wat er is gebeurd. Dat kan tot grote lichamelijke en psychische gevolgen leiden. Lindsay (28) en Sagar (31) kregen allebei te maken met seksueel geweld en weten hoe het is om daarna te kampen met schaamte- en schuldgevoelens.

Masker

Sagar was dertien toen hij te maken kreeg met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hij vertelde aan niemand wat er toen was gebeurd. "Ik voelde me vooral... vies. Ik weet niet hoe ik het moet verwoorden", vertelt hij over hoe hij zich toen voelde. "Ik vroeg me vooral af: waarom ik? Wat had ik er zelf tegen kunnen doen?"

In plaats van zijn gevoelens te uiten, stortte hij zich op het helpen van andere mensen om hem heen. "Ik probeerde anderen blij te maken en dacht dat ik daarmee ook mezelf zou helpen. Maar ik was eigenlijk aan het weglopen voor mijn problemen." Zijn omgeving had niks door. "Ik hing echt de clown uit. Ze zagen een vrolijk iemand, maar het stukje daarachter zagen ze niet. Ik verbloemde mijn pijn voor de buitenwereld. Het was als een masker dat ik opdeed."

Mental breakdown

Jarenlang gaf Sagar zichzelf de schuld van wat er was gebeurd. Was hij te naïef geweest? Had hij iets kunnen doen om de situatie te voorkomen? "Ik ben heel netjes en respectvol opgevoed, daar ben ik mijn ouders dankbaar voor, maar ik snap nu ook wel waarom mensen hun kinderen 'stoer' opvoeden. Dan stoot je mensen misschien makkelijker af."

Na een lange tijd weg te hebben gelopen voor zijn problemen en gevoelens, kreeg Sagar op zijn 21e een mental breakdown. "Je komt jezelf een keer tegen. Ook al ga je door en loop je voor je problemen weg, de gebeurtenis blijft door je hoofd spoken. Het heeft zo'n grote impact op je leven. Het tast je mannelijkheid aan. Het tast jou als persoon aan.”

Sagar nam na al die jaren een vriend in vertrouwen en zocht hulp. Dat heeft hem veel geholpen. "Ik heb het mezelf altijd kwalijk genomen, terwijl ik er niks aan kon doen. Het is zo gebeurd. Iemand heeft misbruik gemaakt van de situatie. Ik had het allemaal niet zien aankomen." Ook de rust die de coronaperiode met zich mee heeft gebracht, heeft Sagar geholpen in zijn verwerkingsproces. "Als alles in één keer op je afkomt, omdat je thuiszit, dan ga je jezelf pas echt leren begrijpen. Iedereen kan van alles tegen je zeggen, maar je moet het zelf inzien. Toen pas besefte ik: het was niet mijn fout, het was niet mijn schuld."

Mannelijkheid

Als man is het volgens Sagar misschien nóg moeilijker om om te gaan met schuld- en schaamtegevoelens na seksueel misbruik. "De maatschappij heeft de verwachting van jou als man dat je er wel mee dealt." In de tijd dat Sagar nog in zijn eentje met al zijn problemen rondliep, kon hij helemaal geen informatie of verhalen vinden waarin hij zich herkende. "Dat maakte mij nog onzekerder, ik dacht: waarom overkomt mij dit alleen?"

Sagar vindt het daarom extra belangrijk om dit onderwerp bespreekbaar te maken, ook onder mannen. "Seksueel misbruik onder mannen is zo'n slecht belicht onderwerp, daardoor wordt het probleem alleen nog maar groter. Ik wil de bewustwording creëren dat seksueel misbruik niet alleen vrouwen, maar ook mannen kan overkomen."

Er zijn helaas maar weinig mannen die hun ervaring met seksueel overschrijdend gedrag durven te delen. "Ik heb mijn hele trots opzij gezet, want als ik het niet doe, wordt het nooit beter." Sagar begrijpt wel dat niet iedereen zo open wil zijn: "Mannen vinden dat lastig. Je hele mannelijkheid wordt aangetast en mensen oordelen al heel snel of stoppen je in een hokje."

De belangrijkste boodschap die Sagar aan lotgenoten wil meegeven is dat je er nooit alleen voor staat. "Je bent juist een held als je hulp zoekt."

Schuld- en schaamtegevoelens

Schuld- en schaamtegevoelens zijn er eigenlijk altijd na een nare seksuele ervaring, vertelt dr. Iva Bicanic, klinisch psycholoog en landelijk coördinator van het Centrum Seksueel Geweld. "Mensen zijn geneigd om de schuld bij zichzelf te leggen en schamen zich daarvoor. Waarom ben ik niet weggerend? Waarom heb ik niet geschreeuwd? Waarom droeg ik die avond een kort rokje? Waarom heb ik mijn date thuis uitgenodigd?"

Die waarom-vragen kunnen steeds terugkomen wanneer iemand aan het moment terugdenkt. "Met die waarom-vragen beschuldigen slachtoffers zichzelf continu. Ze zeggen steeds tegen zichzelf: 'Wat ben ik een zwakkeling dat ik dit heb laten gebeuren'. Die verwijten aan zichzelf maken het lastig om de nare seksuele ervaring te verwerken en zorgen voor psychische problemen."

Gevolgen

Als je niet de juiste hulp krijgt die je nodig hebt, kan het rondlopen met een nare seksuele ervaring leiden tot psychische en lichamelijke klachten. "Bijna iedereen heeft in de eerste weken PTSS-symptomen, zoals angstgevoelens, somberheid en prikkelbaarheid. Ook gaan veel mensen vaak dingen vermijden die hen aan het seksueel geweld doen denken. Dat soort stressreacties zijn heel logisch", vertelt dr. Bicanic. "Meestal verdwijnen die stressreacties na een tijdje weer. Als dat niet gebeurt, betekent het dat het niet lukt om de nare seksuele ervaring te verwerken. En is de kans groot dat iemand PTSS ontwikkelt."

Tinderdate

Lindsay werd in december 2016 seksueel misbruikt tijdens een Tinderdate. "Ik voelde niet echt een romantische klik, maar dacht dat we misschien vrienden konden worden, dus ik heb hem toen bij mij uitgenodigd." Daar ging het mis. Haar Tinderdate begon haar te zoenen en wilde al snel verder gaan. "Ik voelde die vibe niet en wilde niet dat hij verder ging." Lindsay gaf aan dat ze dit niet wilde en vroeg hem te stoppen. "Zijn reactie daarop was dat ik twee handen op mijn keel kreeg en toen ben ik verkracht."

De momenten daarna zijn een beetje een blur: "Ik kan me nog losse flitsen herinneren van die avond." Wat Lindsay wel weet is dat ze een vriendin belde over hoe het was. Omdat ze zich zo erg schaamde, durfde ze niet te vertellen wat er was gebeurd.

Schuld

De twee maanden na het seksueel geweld vertelde ze ook niemand over de verkrachting. "Ik probeerde het weg te drukken alsof het niet was gebeurd. Ik dacht toen dat het sowieso mijn eigen schuld was en ik er beter niet over kon praten." Uiteindelijk stortte Lindsay in en vertelde ze het toch aan een vriendin. "Die zei meteen: 'Je gaat nu de huisarts bellen'. En dan kom je in een rollercoaster terecht."

Mensen raadden Lindsay aan om aangifte te doen, maar zij wist niet of ze dat wel wilde. "Ik gaf mezelf heel erg de schuld van wat er was gebeurd. Ik dacht: hoezo kan ik aangifte doen? Het was toch mijn eigen schuld?"

Kledingkeuze

De schuld- en schaamtegevoelens zaten diep bij Lindsay. Ze schaamde zich onder andere omdat ze de man zelf had uitgenodigd in haar huis. Ook haar kledingkeuze die avond zorgde ervoor dat ze zichzelf de schuld gaf van wat er was gebeurd. "Je zit in een soort strijd met jezelf - los van wat anderen denken - of je inderdaad schuld hebt of niet."

Sowieso heeft het heel lang geduurd voordat Lindsay kon uitspreken dat ze was verkracht: "Ik vond het heftig om het zo te benoemen. Heel eerlijk gezegd was mijn beeld van verkrachting dat je van je fiets wordt afgetrokken in een park door een wildvreemde man."

Omgeving

Haar omgeving reageerde wisselend wanneer Lindsay vertelde wat haar was overkomen. Aan de ene kant kreeg ze veel steun, aan de andere kant ook goedbedoelde, maar vervelende adviezen en moeilijke vragen en opmerkingen. "Wie neemt er nou een jongen mee naar huis? Dat is toch onverstandig?"

Een andere vraag is: "Kon je jezelf niet verdedigen?" Zo makkelijk is dat niet, vertelt Lindsay, die zelf jarenlang aan vechtsport heeft gedaan. "Mensen denken dat je een bewuste keuze maakt op zo'n moment om te vluchten of te vechten, maar dat is geen keuze. Het is iets dat je lichaam doet." Lindsay bevroor en ze is daar ook lang boos over geweest op zichzelf. "Maar van therapie leerde ik dat ik het niet anders had kunnen doen. Mijn lijf besloot op dat moment wat de juiste keuze was."

Geen invloed

Inmiddels gaat het een stuk beter met Lindsay en leert ze omgaan met de schuld- en schaamte gevoelens. "In therapie leerde ik ook dat je snel jezelf de schuld geeft, omdat het dan lijkt alsof je invloed op de situatie had. Het is een moeilijke conclusie om te trekken dat je geen invloed hebt gehad en er dus niks aan kon doen."

De schaamte is nog niet helemaal weg, maar het voelt nu wel anders. "Ik kan het nog steeds spannend vinden om een trui met een v-hals te dragen, omdat ik er niet te aantrekkelijk of vrouwelijk uit wil zien. Maar ik heb ook wel geleerd dat dit een gedachte is die niet klopt, dat ik gewoon mag dragen wat ik wil."

Nooit jouw schuld

Door haar verhaal te delen, wil Lindsay een stem zijn voor anderen die dit meemaken. De boodschap die ze aan anderen wil meegeven: "Het is nooit jouw schuld, wat anderen ook zeggen." Haar ervaring deelt ze ook op het Sam-platform. "Dat is wat ik destijds ook nodig had: de boodschap dat het niet mijn schuld is, dat ik gewoon een rokje en een trui met een v-hals mag dragen."

Podcast

Liever luisteren? Check hieronder de Beseft-podcast.

- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -