Van schaamte tot acceptatie: waarom het oké is om te stotteren

Besef, maar liefst 1 op de 100 mensen stottert. Vaak komt daar veel schaamte en onzekerheid bij kijken. Vandaag is het Wereldstotterdag en die staat dit jaar in het teken van jezelf durven te zijn. Want hoewel het sommigen lukt om met stottertherapieën ervan af te komen, is er ook een groep die het stotteren gewoon heeft geaccepteerd. Zo ook Willemijn: "Waarom is het alleen een succesverhaal als iemand van het stotteren af is gekomen? Ik vind het juist een succes als iemand het stotteren er gewoon laat zijn."

Eigen schuld

De 21-jarige Willemijn kreeg pas last van het stotteren toen ze op de middelbare school zat. "Ik had eerst altijd een grote mond en veel zelfvertrouwen, maar toen er een paar keer een presentatie misging, viel me pas op dat ik moeite had met iets waar anderen geen moeite mee hadden", vertelt ze. Het stotteren zorgde ervoor dat ze soms werd uitgelachen in de klas. "Dan word je je heel bewust van het stotteren en ga je er heel erg mee bezig zijn."

Willemijn gaf zichzelf de schuld van het stotteren: "Omdat andere mensen zo makkelijk kunnen praten en ik in sommige situaties niet. Ik had toen nog niet door dat ik er niet zoveel aan kon doen". Ze probeerde het stotteren zo goed mogelijk te verbergen en te onderdrukken. "Als ik uit eten ging, bestelde ik niet wat ik lekker vond. Ik keek alleen naar de gerechten op de kaart die ik makkelijk kon uitspreken."

Eerlijk

Het onderdrukken van het stotteren zorgde bij Willemijn voor veel negatieve gedachtes. "Ik vond eigenlijk dat ik helemaal niet mocht stotteren. Alsof ik het niet verdiende om te spreken."

Een reis naar Italië bracht daar verandering in. Een week lang trok ze op met andere mensen die stotteren. "Ik heb toen andere mensen die stotteren ontmoet en zij waren zo eerlijk." De anderen lieten haar inzien dat het stotteren haar niet hoeft te belemmeren. "Ik dacht eerst dat ik bepaalde beroepen niet kon doen, maar die mensen lieten me inzien dat dat wel kan."

Het belangrijkste wat Willemijn leerde, is dat ze zich niet hoeft te schamen voor het stotteren. "Het is soms misschien lastiger om bepaalde dingen te doen, maar als je er eerlijk over bent, dan is het niet zo erg. Eigenlijk is het stotteren zelf niet belemmerend, maar de negatieve gedachtes eromheen wel."

Geen therapie

Ariana vindt ook dat je je niet hoeft te schamen voor het stotteren. De 33-jarige stylist stottert al haar hele leven: "Op sommige momenten meer dan op andere." Ze heeft het inmiddels helemaal geaccepteerd. "Het is iets dat bij me hoort." Het heeft haar dan ook nooit belemmerd in haar leven. "Alleen één keer, tijdens mijn studie communicatie. Toen vroeg een docent of het wel handig was dat ik die studie deed."

Onlangs richtte ze samen met een stottertherapeut het Stottercafé Utrecht op, een plek waar (jonge) lotgenoten samen kunnen komen. "We hebben het over van alles. Soms hebben we gewoon lol met elkaar, andere keren ontstaan er mooie gesprekken."

Instelling

Ariana heeft nooit echt stottertherapie gevolgd. "Ik ben maar iets van vier keer geweest. De behandelingen voelden niet fijn. Het was erg confronterend. Ik was er misschien nog niet helemaal klaar voor."

Volgens Ariana is het belangrijk om het stotteren eerst zelf te accepteren voor je hulp zoekt. "Als je de instelling hebt van 'ik accepteer het stotteren niet, ik móet hiervan afkomen en via stottertherapie lukt dat vast wel', dan gaat het je niet lukken." Ariana heeft dat zelf gezien bij verschillende stotteraars die ze kent. "Veel mensen die therapie hebben gehad, stotteren nog steeds." Volgens haar moeten mensen zich realiseren dat stotteren iets is waar je niet zo makkelijk vanaf kunt komen.

Van stotteraar tot stottercoach

De 27-jarige Sjoerd en zijn broer Hille van 31, die vroeger ook allebei stotterden, merkten ook dat het niet makkelijk is om ervan af te komen. Hille kan zich nog goed herinneren hoe hij als kind struggelde met het stotteren: "Ik stond als 5-jarige bij de bakker om een boodschap te halen en toen ik aan de beurt was, kwam er niets uit mijn mond", vertelt hij. "Het lukte me niet mijn bestelling te zeggen en iedereen in de winkel hield zijn adem in. Tot een man opeens zei: 'Wie komt er nou weer op het idee om hun stotterende kind naar de bakkerij te sturen?'. Dat kwam nogal hard aan"

Omdat verschillende therapieën niet de oplossing boden, besloten ze uiteindelijk zelf op onderzoek uit te gaan. Ze kwamen erachter dat stotteren veel dieper zit dan alleen het spraakprobleem. Hun kennis delen ze nu in hun werk als stottercoaches onder de naam Broca Brothers.

Therapie

Inmiddels helpen de broers anderen om van het stotteren af te komen. "Het begint bij verder kijken dan het spreken", vertelt Sjoerd. "Wat opvalt is dat mensen die stotteren, met name volwassenen, in bepaalde situaties meer last hebben van stotteren. Dat betekent dat het met meer te maken heeft dan enkel het spraakprobleem." Spanning, schaamte en onzekerheid spelen volgens de broers een belangrijke rol bij het stotteren. "Je wil niet stotteren, je wil niet falen, je wil het goed doen."

In hun therapie gaan ze met stotteraars op zoek naar wat hun triggers zijn. "Als je veel bezig bent met de mening van anderen, moet daar wat op gevonden worden. Zelfvertrouwen is belangrijk: hoe steviger jij in je schoenen staat, hoe minder je wat van anderen aantrekt." Het klinkt simpel: je moet gewoon zelfverzekerder worden of meer ontspannen. In de werkelijkheid is dat makkelijker gezegd dan gedaan. "Het is een heel proces."

Acceptatie

Willemijn volgde geen stottertherapie, maar wel therapie voor haar sociale angststoornis. "Daar leerde ik om positiever te denken." Voor haar werkt dat beter. "Ik wil niet leren om vloeiend te spreken. Ik wil me richten op het over mijn angst heen komen en leren om gewoon mezelf te zijn."

Een van de dingen die haar daarbij geholpen heeft, is haar Instagramaccount Just Stutter. Hierop post ze herkenbare en positieve animaties over haar stotterstruggles en ongemakkelijke situaties. "Door de interactie met anderen gaat het nu veel beter met me. Ik kan het stotteren steeds beter accepteren."

Fuck It

Ook Ariana denkt dat acceptatie de beste manier is om met stotteren om te gaan. Volgens haar moet je soms een 'fuck it-instelling' hebben. "Als je op school een spreekbeurt wil geven en je bent zo zenuwachtig, dan vergeet je toch alle technieken die je op stottertherapie geleerd hebt. Maar je hebt er wel iets aan als je denkt: ja, ik stotter, nou en. Dan loopt mijn spreekbeurt maar een beetje uit. Dan sta je er met een zelfverzekerdheid en dan maakt het voor jou niets meer uit. Dat is de goede mindset."

Daar is Willemijn het mee eens. "Ik zou heus wel iets meer controle willen, maar ik ga niet alles doen om ervan af te komen. Voor mij werkt het het beste als ik me focus op de inhoud van wat ik wil zeggen en dat ik gewoon mezelf ben, in plaats van vloeiend spreken."

Willemijn zou graag zien dat stotteren meer genormaliseerd wordt. "Het valt me op dat iets alleen een succesverhaal is, als iemand van het stotteren af is gekomen", zegt Willemijn. "Terwijl ik het juist een succes vind als iemand het stotteren er gewoon laat zijn." Op haar eigen Instagramaccount deelt ze dan ook illustraties over succesverhalen van stotteraars.

Open zijn

Stotteren is niet fijn voor degene die stottert, maar voor degene die luistert kan het soms ook lastig zijn. Het is volgens Ariana, Willemijn, Sjoerd en Hille daarom goed om er open over te zijn. "Als je er beide niks over zegt, dan is er rare spanning", zegt Ariana. "Als je zegt dat je stottert, dan kan zowel degene die stottert als degene die niet stottert daar rekening mee houden. Ook kun je bespreken of je het juist wel of niet fijn vindt als diegene je woorden of zinnen aanvult."

Volgens Sjoerd valt het vaak wel mee hoe vaak een stotteraar negatieve reacties ontvangt: "Maar wat je vaak ziet, is dat mensen gewoon verrast zijn dat je stottert. En dat kan ongemakkelijk zijn." Hij vindt het daarom belangrijk dat er meer bewustwording komt. "Ik denk dat dat vooral uit de persoon die stottert moet komen. Als je gewoon op een rustige manier vertelt dat je stottert, dan zal je zien dat de luisteraar zich ook ontspant."

- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -