Het mbo heeft nog steeds een negatief imago: "Mensen hebben geen hoge verwachtingen van je"

Waar komt dat negatieve imago vandaan?

Het is lastig om exact boven water te krijgen waarom het negatieve beeld over het middelbaar beroepsonderwijs zo hardnekkig is. Volgens de MBO Raad stoomt het mbo jaarlijks maar liefst 500.000 studenten klaar voor de arbeidsmarkt of een vervolgstudie. Ondanks dat het aantal hoogopgeleiden de afgelopen tien jaar gestaag is toegenomen, blijft het mbo nog altijd het hoogst behaalde onderwijsniveau voor het gros van de beroepsbevolking. Ook internationaal wordt het mbo in ons land hoog aangeschreven, maar in eigen land lijkt het mbo het negatieve imago maar niet van zich af te kunnen schudden. Veel mbo'ers denken dat dit komt door de druk die ouders hun kinderen opleggen om door te studeren. Daarnaast zou het praktijkgerichte onderwijs voor velen een bevestiging zijn dat mbo'ers minder goed zouden kunnen leren dan hoogopgeleiden.

Hbo is dé standaard

Als praktisch opgeleide student word je dus sneller in een hokje geplaatst, wat volgens Linde allesbehalve terecht is. De 24-jarige studente rondde vier jaar geleden de mbo-niveau 4-opleiding Media en Vormgeving met succes af en zit momenteel midden in het afstudeertraject van de hbo-studie Creative Business aan de Hogeschool Saxion. Ze publiceerde onlangs een artikel op SaxNow, het nieuws- en opinieplatform van Hogeschool Saxion, over de lange weg die ze heeft moeten bewandelen van het mbo naar het hbo en de ongemakken die daarbij komen kijken. Het artikel kon op lovende reacties rekenen van medestudenten. "Het is jammer dat het vooroordeel over mbo-studenten er nog steeds is. Ik denk toch dat het komt door het feit dat hbo als dé standaard wordt gezien en dat het mbo daar net onder ligt. De uitvalcijfers zijn weliswaar lager onder studenten die niet van het mbo komen, zoals havisten of vwo’ers, maar als mbo'er heb je net zo'n goede basis voor een vervolgstudie en word je opgeleid voor zoveel mooie beroepen. Het mbo kent genoeg voordelen, maar blijkbaar is dat niet genoeg om het slechte imago te verbeteren."

Geen hoge verwachtingen

Dat de vooroordelen hardnekkig zijn, merkt Linde ook in haar directe omgeving. Ze vertelt dat ze niet altijd heel geïnteresseerd was in school en uiteindelijk van vmbo-tl zakte naar vmbo-kader. Velen hadden om die reden geen hoge verwachtingen van de 24-jarige studente. Het feit dat ze het tot het laatste jaar van haar hbo-studie heeft weten te schoppen, was dan ook niet alleen een verrassing voor zichzelf, maar ook voor de mensen in haar omgeving.

"Ik was niet altijd heel geïnteresseerd in school. Je moet op zo’n jonge leeftijd keuzes maken over wat je wilt doen voor de rest van je leven en ik wist toen nog niet zo goed wat ik wilde. Toen ik eenmaal naar het mbo ging, haalde ik wel hele goede cijfers en mijn mentor, die mij overigens had aangenomen en me specifiek in zijn klas had gestopt, heeft zich zelfs verontschuldigd, omdat hij me niet in één keer had aangenomen. Toch leek het alsof mensen in haar omgeving, familie of vrienden die bijvoorbeeld op de havo zaten, vonden dat ze naar het mbo moest omdat ze niet anders kon. "Na het vmbo moet je namelijk nog verplicht een opleiding volgen en daarom ga je maar naar het mbo, werd er gedacht. Maar zelfs na het behalen van mijn diploma werd er nog altijd niet veel van me verwacht."

Persoonlijke groei

Desondanks ziet Linde haar mbo-opleiding als een groot voordeel waar ze veel aan heeft gehad. Niet alleen omdat ze een voorliefde had voor grafische vormgeving, maar ook omdat ze tijdens haar mbo-studie op persoonlijk vlak kon groeien. "Ik vond het niet alleen leuk om te volgen, maar ik leerde ook veel meer dan alleen de praktijk op het mbo. Het is natuurlijk ook gewoon school en dat is goed voor je algemene en persoonlijke ontwikkeling. Ook al doe ik vandaag de dag niet veel met hetgeen wat ik heb geleerd op het mbo, het heeft me op persoonlijk vlak toch veel gebracht."

Goede basis

Ook Batuhan ziet zijn mbo-opleiding, Vestigingsmanager Groothandel, als iets waardevols in zijn persoonlijke ontwikkeling. Hij studeerde afgelopen februari af van de opleiding Commerciële Economie aan de Hogeschool Rotterdam en heeft zijn studiesucces naar eigen zeggen deels te danken aan zijn vooropleiding. "Ik ben toch wel blij dat ik het mbo heb afgerond. Dat heeft me ontzettend geholpen bij mijn hbo-opleiding. Daardoor had ik een goede basis toen ik aan mijn opleiding begon. Als je daarna een vervolgopleiding volgt, zul je zien dat je veel hebt aan de kennis die je al hebt opgedaan op het mbo."

Discriminatie

Dat het mbo dus een goede basis vormt voor zowel starters op de arbeidsmarkt en studenten die willen doorstuderen, kunnen zowel Linde als Batuhan beamen. Dat neemt echter niet weg dat ze tijdens hun hbo-studies te maken kregen met discriminatie op basis van hun opleidingsniveau. Zo vertellen ze beiden dat de vooroordelen over mbo'ers al beginnen bij het inschrijvingsproces op zowel de Hogeschool Rotterdam als Saxion. "Wanneer je doorstroomt van het mbo naar het hbo merk je helaas wel dat er sprake is van discriminatie.", vertelt Batuhan. "Toen ik naar Hogeschool Rotterdam ging was het zo van: 'Jij komt van het mbo, dus dan zal je wel wat meer aandacht nodig hebben of wat meer je best moeten doen dan een havist'."

In de praktijk is dat volgens Batuhan toch net even anders. Aangezien hij op het mbo al les kreeg in marketing, logistiek en financieel management, had hij al een voorsprong op andere studenten. "Ik had al veel geleerd over marketing, terwijl een havist daar nog niet zoveel kennis van heeft. Er wordt dus wel met een vooroordeel naar je gekeken. Zelfs de klassen zijn verdeeld naar opleidingsniveau. Zo zitten havisten voornamelijk samen met elkaar in de klas, terwijl mbo'ers en mensen die van opleiding zijn geswitcht in één klas worden gestopt.

Tweederangs-student

Linde moest voor haar intake bij de Hogeschool Saxion een toelatingstoets maken waarbij ze een A, B of C-advies kreeg. Omdat ze helaas net onder het gemiddelde scoorde kreeg ze een B-advies. Gevoelsmatig vond ze dan ook dat ze haar studie begon als tweederangs-student. "Ik merkte tijdens het intakeproces al dat ze heel erg probeerden te filteren waar studenten vandaan komen. Zo denken ze van: 'Oh, jij bent mbo'er en de meeste uitvallers komen juist van het mbo dus laten we jou nu al eruit filteren, zodat we ons later niet druk over je hoeven te maken.' Bij mijn intake kreeg ik al een B-advies, maar als mbo'er scoor je bijna automatisch onder het gemiddelde, omdat je in vergelijking met havisten niet zoveel les krijgt in rekenen en taal. Dus dat maakt het inschrijvingsproces al een beetje oneerlijk."

Linde was weliswaar ingeschreven bij Hogeschool Saxion, maar kreeg aan het begin van het eerste schooljaar meteen van haar studieloopbaanbegeleider te horen dat ze in het eerste jaar extra hard haar best moest doen. "Ze bedoelen het positief, maar eigenlijk werkte het voor mij vooral heel demotiverend. Ze zeggen eigenlijk meteen dat ze je extra goed in de gaten gaan houden, zodat je het studiejaar wel haalt. Dat lijkt me niet de juiste manier om het beste uit een student te halen."

"Anders ga je maar terug naar het mbo"

Volgens Linde ging het zelfs nog verder dan 'extra goed letten' op mbo'ers. "Ik kreeg les van een docent die constant zei: ‘We zitten op de hogeschool nu, dus we doen het nu op deze manier en al je vragen hoef ik niet te horen. Anders ga je maar terug naar het mbo.’ Dat soort opmerkingen namen we erg serieus als studenten en hebben we doorgegeven aan een teamleider. Uiteindelijk is ze ontslagen." Het zijn dit soort ervaringen op de hogeschool die haar altijd zijn bijgebleven en ervoor zorgden dat ze zich uitsprak over discriminerende opmerkingen over het mbo. "In het eerste studiejaar moesten we ook een essay schrijven en dat deed ik over discriminatie van mbo'ers. Tot de dag van vandaag heb ik het daar nog steeds over met klasgenoten, omdat het nog steeds een veelbesproken onderwerp is."

Inmiddels is dat vier jaar geleden en werkt Saxion eraan om het inschrijvingsproces te verbeteren. "Tegenwoordig werken ze veel meer met studentcoaches. Het blijkt dat de doorstroom naar het hbo voor mbo'ers nog wel een probleem vormt vanwege de aansluiting van de vooropleiding. Saxion probeert ervoor te zorgen dat die overstap makkelijker wordt. Dat is een mooie eerste stap denk ik. Daarnaast hoor ik van veel mensen dat mijn artikel heel herkenbaar is, dus waarschijnlijk zal de discriminatie niet snel verdwijnen."

Geen diplomakapitalisme meer

Linde ziet discriminatie van mbo'ers in het hoger onderwijs dus niet zo snel verdwijnen, maar als we kijken naar de arbeidsmarkt lijkt het erop dat het vergaren van zoveel mogelijk diploma’s om je baankansen te vergroten niet per se meer nodig is. Zoals eerder gesteld is de vraag naar mensen met praktische kennis sterk gegroeid.

Volgens Batuhan heeft dat voornamelijk te maken met het gegeven dat je je als mbo-student specialiseert in een bepaald vak, terwijl dat in het hoger onderwijs veel minder het geval is. "Als je na je studie direct zou willen beginnen met werken, dan heb je aan een mbo-diploma meer dan genoeg. Ik heb vrienden die alleen een mbo-opleiding hebben gevolgd, maar daarbij wel kozen voor een specifieke studierichting. Daardoor hebben ze veel meer kans op een goede baan. Een maat van mij heeft een mbo-opleiding Procesoperator op niveau 2 gevolgd en verdient al bijna 3000 euro per maand, terwijl een hbo-starterssalaris gemiddeld 2500 euro bruto is. Afhankelijk van je studiekeuze zijn de baankansen dus erg groot. Ik heb zelf Commerciële Economie gevolgd aan de hogeschool, wat een ontzettend brede opleiding is. Dat is leuk en je leert er ontzettend veel van, maar eigenlijk excelleer je op geen enkel vlak."

Geen schaamte voor opleidingsniveau

Als er wordt gekeken naar de noodzaak van praktisch opgeleide mensen en het toegenomen aantal mbo-vacatures, kan er dus gesteld worden dat mbo'ers geen reden hebben om zich te schamen voor hun opleidingsniveau. Zo vertelt Batuhan dat het mbo studenten de nodige tools geeft om zich op professioneel en persoonlijk vlak te ontwikkelen. "Het niveau lijkt misschien laag in vergelijking met het hoger onderwijs, maar wanneer je je diploma hebt behaald, zal je zien dat je heel ver kunt komen. Het mbo heeft uiteraard zijn voordelen, zoals het creëren van een goede basis voor een vervolgstudie, je studeert minder lang en als je zou willen, kun je gelijk aan het werk, terwijl je dat niet kan met een vmbo- of havodiploma."

"Hbo niet per se nodig"

Het mbo vormt dus niet slechts een goede basis voor een vervolgstudie, maar biedt ook zeker in een tijd waarin praktisch opgeleide mensen schaars zijn veel meer zekerheid dan voorheen op de arbeidsmarkt. Volgens Linde is een mbo-achtergrond dan ook absoluut iets waar je trots op mag zijn.

"Als je niet door wil naar het hbo, heb je met het mbo al zo’n goede basis voor de start van je carrière en je kunt soms zelfs meer verdienen dan een hbo’er. Ik denk oprecht dat je op het mbo alles uit jezelf kan halen en daar heb je niet per se het hbo voor nodig."

- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -