Geteisterd door nachtmerries: "Ik durfde niet meer te slapen"

"Achteraf weet ik niet hoe ik het heb volgehouden" - Melissa (27)

zwarte vlek

"Het begon met af en toe een heftige nachtmerrie," zegt Melissa, "maar op een gegeven moment werd het dagelijks. Dan realiseer je je dat het niet goed is." De dromen die Melissa had, waren heel duister. Ze verliepen verschillend, maar hadden wel allemaal hetzelfde thema: de dood. "Soms droomde ik over een zwarte vlek die iedereen in de omgeving overnam."

vicieuze cirkel

Melissa kwam in een vicieuze cirkel terecht. Ze had nachtmerries, werd op een ellendige manier wakker, voelde zich doodmoe, werd 's avonds heel bang om weer te gaan slapen, ging daarom helemaal gestrest naar bed en werd (mede) daardoor opnieuw geteisterd door de meest verschrikkelijke dromen. "Je wordt dan helemaal zwetend, huilend en in paniek wakker. Als je zo opstaat, dan is je hele dag kut. Je weet wel dat het maar een droom was, maar het heeft wel invloed op hoe je je die dag voelt."

Op een gegeven moment kwam ze zelfs op een punt dat ze nog maar kort durfde te slapen. Ze liet zich dan na een uur wakker maken, zodat ze niet in een droom zou belanden.

"Doordat ik zo weinig sliep, was ik constant gestrest. Ik was verdrietig. Je wil gewoon zo graag slapen. Je wil niets liever dan een normale nachtrust. En dat is een machteloos gevoel, want je hebt er geen invloed op."

NACHTMERRIEs
"Als mensen echt bang worden om te gaan slapen, dan kom je in een vicieuze cirkel terecht en moet je er echt mee aan de slag gaan", aldus klinisch psycholoog Annette van Schagen. Zij deed onderzoek naar de behandeling van nachtmerries. "Een nachtmerrie is een subjectieve klacht, dus je gaat er niet zo snel mee naar de dokter", vertelt van Schagen.

"Griep kun je meten, maar een nachtmerrie niet. Sommigen zien een nachtmerrie slechts als een nare droom, maar anderen kunnen er niet meer van slapen. Of jij een nare droom vervelend vindt, kun je alleen maar zelf bepalen."

Volgens Van Schagen is het volkomen normaal om af en toe een nachtmerrie te hebben. "Als je er na een heftige gebeurtenis of stressvolle periode een tijdje last van hebt, is dat ook normaal. Meestal ebt het weer weg." Het wordt pas echt een probleem als je herhaaldelijk last hebt van hele intense nachtmerries en je dagelijks functioneren hierdoor verstoord wordt. Bijvoorbeeld doordat je je minder kunt concentreren. In zo'n geval kun je zelfs spreken van een nachtmerriestoornis. Ongeveer 2 tot 8 procent van de Nederlandse bevolking heeft hiermee te maken.

Wat is een droom

Over dromen en nachtmerries is nog niet veel bekend. "Dat komt doordat het überhaupt ingewikkeld is om het brein te onderzoeken." Om te begrijpen wat er 's nachts in de hersenen gebeurt, zouden mensen eigenlijk moeten slapen in een MRI-scanner. En dat is geen ideale slaapplek.

Waar wetenschappers het wel over eens zijn, is dat iedereen droomt - of je het nu onthoudt of niet. Ook weten ze dat dromen een belangrijke rol spelen in het verwerken van de dag, je emoties en je geheugen.

Daarnaast is er bekend dat er bepaalde gebieden van je brein actiever zijn dan andere in de verschillende fases van je slaap. Dromen doe je in je REM-slaap. REM staat voor Rapid Eye Movement, tijdens deze fase van je slaap beweeg je namelijk snel met je ogen. Hoe langer je aan het slapen bent, hoe langer je in een REM-slaap terechtkomt. Je droomt in deze fase veel en levendig en je lichaam is dan - uit zelfbescherming - tijdelijk verlamd.

Hoe kom je ervan af?
Helaas is er geen medicatie die je van je nachtmerries af kan helpen. Je zult er zelf mee aan de slag moeten gaan. Er zijn volgens Van Schagen twee methodes om nachtmerries aan te pakken. Je kunt je angst voor je nachtmerries overwinnen door jezelf via therapie eraan bloot te stellen. In dat geval beeld je je de nachtmerrie in en ontdek je dat je er niet bang voor hoeft te zijn, omdat het slechts een droom is.

De andere techniek heet Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries. Hierbij herschrijf je het einde van je terugkerende nachtmerrie. Je verandert het script in een beter einde."In je droom kan alles, dus je kunt alles verzinnen. Je bedenkt een afloop die goed voelt." Vervolgens beeld je je het verhaal in. "Het begin is dan hetzelfde, maar het einde anders."

Achteraf

Melissa is inmiddels van haar terugkerende nachtmerries af. "Achteraf weet ik niet hoe ik het heb volgehouden." Ze begrijpt nu ook beter waar de dromen vandaan kwamen. Ze zat in die tijd slecht in haar vel en had veel aan haar hoofd. "In die periode was een vriendin van mij vermist. Ik maakte me heel veel zorgen en voelde me machteloos, omdat ik niets kon doen. Ik kon me ook niet neerleggen bij het idee dat ik niet wist waar ze was."

Toen Melissa hoorde dat haar vriendin toch overleden was, betekende dat voor haar - hoe verschrikkelijk ze het ook vond - een soort afsluiting. Daarna begonnen haar nachtmerries langzamerhand af te nemen.

"Ik weet niet meer precies welk moment het minder werd, maar ik denk toen het wat beter ging in mijn leven. Toen mijn angsten verminderden, ging het 's nachts ook beter. Het was een lang proces."

betekenis

Het internet staat vol met mogelijke betekenissen van dromen. Word je in je droom continu achtervolgd door iemand, dan kan het bijvoorbeeld zin hebben om erachter te komen voor wie of wat die persoon symbool staat. "Een droom kan je echt wel iets leren over jezelf", vertelt Van Schagen. "Dromen gaan over je eigen gedachtes."

In sommige gevallen doet de betekenis er niet aan toe."Ik werk zelf met mensen die erge klachten door nachtmerries hebben en dan is het zoeken naar een betekenis niet belangrijk. Het gaat dan vooral om dat ze geen last meer van de nachtmerries hebben. Bij sommigen van hen is het ook wel heel duidelijk waar de droom over gaat. In andere gevallen kan het misschien juist wel interessant zijn om op zoek te gaan naar de betekenis"

Lucide droom

Een manier om meer inzicht in je dromen te krijgen, is door middel van lucide dromen. In een lucide droom ben je echt bewust van feit dat je aan het dromen bent. Je hebt dan de regie over je droom en kunt dus in principe alles doen wat je wil. "Ik zou willen dat iedereen lucide kon dromen", vertelt Johanna van Lucidedroom.nl. "Het heeft mij zoveel gebracht."

Twaalf jaar geleden beleefde Johanna haar eerste lucide droom. "Mijn droom bestond voor de helft uit realiteit en voor de helft uit striptekeningen. Toen ik in mijn droom op mijn telefoon keek, zag ik dat het ook getekend was. Toen wist ik dat er iets niet klopte." Johanna werd er in haar droom bewust van dat ze droomde en sindsdien heeft ze bijna elke droom de mogelijkheid om de dingen te dromen die ze zelf wil.

Sinds 2011 heeft Johanna last van een chronische oorontsteking en in 2016 kwam daar ook nog de diagnose CADASIL bij, een erfelijke aandoening die leidt tot schade aan de hersenvaten. Voor Johanna waren de lucide dromen een manier om aan de pijn te ontkomen: "Ik sliep heel veel om maar geen pijn te voelen. De lucide dromen hielpen me om door de wakkere realiteit komen. Ik kon in mijn dromen alles doen wat ik wilde. Dat gaf me de motivatie om door te kunnen gaan in het leven."

Voordelen

Inmiddels weet Johanna heel veel van lucide dromen en geeft ze er ook workshops en trainingen over. Volgens haar zijn er veel voordelen aan lucide dromen. Het is om te beginnen een goede en goedkope manier om tot ontspanning te komen. Ook kun je van je fobieën of angsten afkomen."Heb je bijvoorbeeld de angst om voor een groep te spreken, dan kun je dat oefenen in je dromen. Als het in je droom goed gaat, dan neem je dat positieve gevoel ook mee in je wakkere realiteit." En ook op het gebied van creativiteit of sport kunnen lucide dromen helpen. "Je kan bijvoorbeeld beter worden in voetballen, want je kunt in je droom gewoon verder trainen."

Ten slotte maakt een lucide droom je ook een stukje bewuster van jezelf. "Je hebt toegang tot heel je onderbewustzijn en al je herinneringen." Op die manier kan het je dus ook helpen met nachtmerries. Als je namelijk wordt achtervolgd, kun je je gewoon omdraaien en vragen: 'wie ben jij en waarom loop je mij achterna?'. Het antwoord kan verhelderend zijn en je inzicht geven in de dingen waarvan je misschien niet eens wist dat ze je dwars zaten.

*I.v.m. privacy is deze naam gefingeerd.

- In 'FunX Beseft' bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -