Verstopt achter coronanieuws: komst 5G, corruptie in Hongarije en de klimaatcrisis

5G-netwerk

Je zou misschien denken dat 5G eigenlijk het enige andere onderwerp is dat veel in het nieuws komt naast corona. En dat is ook zo. Deze week berichtten veel media over de anti-5G-activisten die zendmasten in de fik staken om te protesteren tegen het uitrollen van het nieuwe, draadloze netwerk. Ook in het Verenigd Koninkrijk werden tientallen zendmasten in de brand gestoken nadat er geruchten rondgingen dat de 5G-straling het coronavirus kan verspreiden (spoiler alert: dat is niet waar). Vooral activisten krijgen dus aandacht in de media, maar wat gebeurt er ondertussen eigenlijk achter de schermen om Nederland en de rest van Europa voor te bereiden op de komst van het 5G-netwerk?

Vertraging door coronavirus

Het is niet zo gek dat de geluiden van activisten steeds luider beginnen te worden. 2020 zou het jaar moeten zijn waarin het 5G-netwerk binnen alle lidstaten van de Europese Unie uitgerold zou moeten worden. De bedoeling was dat er al op grote schaal zou worden getest met het 5G-netwerk in bijvoorbeeld de Johan Cruijff Arena tijdens het Europees Kampioenschap. Er waren ook plannen om tijdens de Olympische Spelen al te beginnen met het gebruik van 5G. Maar nu deze evenementen door het coronavirus niet meer doorgaan, lopen deze tests vertraging op.

Ook op andere plekken in Europa zorgt het virus ervoor dat de plannen voor 5G worden uitgesteld. De EU wil dat de lidstaten vóór 30 juni 2020 de eerste frequenties aan commerciële telecombedrijven veilen. De 5G-stralingen hebben frequenties nodig om zich op voort te kunnen bewegen, en die frequenties worden gekocht door bedrijven zodat zij 5G kunnen aanbieden aan consumenten. In Nederland gaan deze veilingen vooralsnog door, lijkt het. Van 6 maart tot en met 6 april hadden telecombedrijven de kans om zich aan te melden voor de veiling. De Rijksoverheid laat weten nog steeds te willen voldoen aan de eis van de EU om dat voor eind juni geregeld te hebben.

Hongarije heeft ondertussen alles geveild, maar het coronavirus zorgt in landen als Frankrijk, Spanje, Oostenrijk en Portugal voor vertraging, volgens de European 5G Observatory. Daar worden de veilingen uitgesteld. Dit kan vertraging opleveren voor het daadwerkelijk kunnen uitrollen van het 5G-netwerk.

Voorlopig geen 5G

In sommige Europese steden is 5G voorlopig helemaal stopgezet. In Brussel kwamen ze er al heel lang niet uit wat ze met de opbrengsten van de veilingen zouden doen, wat voor vertraging zorgde. Maar begin deze maand heeft de stad ook voorlopig ‘nee’ gezegd tegen het uitrollen van het netwerk. De Brusselse minister van Leefmilieu Céline Fremault liet weten dat ze zulke technologie niet wil toelaten als ze niet zeker weet dat ze de burgers kan beschermen.

Maar ook dichter bij huis, namelijk in Amsterdam Zuidoost, hebben mensen geprotesteerd tegen het testen van 5G in hun buurt. De woongemeenschap Heesterveld zou deze lente de eerste groep Amsterdammers zijn die het 5G netwerk met 100 telefoons in gebruik kon nemen. Maar nadat er veel ongerustheid was rondom de gezondheidsrisico’s, is dat plan toch afgeblazen, meldt het Parool.

Dat betekent niet dat er in Nederland nu helemaal geen plekken zijn waar er wordt getest met 5G. Volgens het Antennebureau van de Rijksoverheid, zijn er sinds 1 maart 2020, 22 locaties in Nederland waar 5G-tests kunnen worden uitgevoerd. Deze plekken liggen vooral in en rondom Den Haag en Rotterdam, maar ook in Eindhoven en Amsterdam kunnen er tests uitgevoerd worden. Op deze website kun je precies zien om welke postcodes het gaat.

Gevaren gezondheid

De gevaren voor de gezondheid is de reden waarom ook in Nederland activisten tegen het 5G-netwerk zijn. Maar wat is er nu bewezen over de schadelijkheid van 5G?

Allereerst zijn mensen bang dat de 5G-stralingen kankerverwekkend zouden zijn. Hoewel het International Agency for Research on Cancer van de Wereldgezondheidsorganisatie elektromagnetische stralingen als ‘mogelijk kankerverwekkend’ heeft bestempeld, betekent het nog niet dat er een direct verband is tussen straling en kanker. Ter vergelijking noemt het Vlaams wetenschappelijk tijdschrift EOS dat de bladeren van de Aloë Vera-plant ook als mogelijk kankerverwekkend zijn gelabeld. Neurotoxicoloog Remco Westerink vertelt aan het tijdschrift ook dat we al heel lang straling van mobiele communicatie ervaren en dat het aantal hersentumoren ongeveer gelijk is gebleven.

Dat betekent natuurlijk niet dat het onderzoek naar 5G-stralingen gestopt is. En dat is meteen het probleem van 5G op dit moment. Er is eigenlijk nog te weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de stralingsniveaus van het netwerk om iets te kunnen zeggen over de gezondheidsrisico’s. Dat komt niet omdat 5G heel andere stralingen uitzendt - het zijn in principe dezelfde ‘niet-ioniserende’ stralingen als zijn voorgangers 2G, 3G en 4G. Maar wat 5G zo anders maakt is de manier waarop het netwerk wordt opgebouwd.

Wat 5G -stralingen anders maakt

TU/Eindhoven heeft daar een helder filmpje over geplaatst. De stralingen van het 5G-netwerk worden op hogere frequenties uitgezonden. Dat zijn op dit moment frequenties die nog niet heel veel verschillen van 4G, maar binnen drie tot vijf jaar zullen die frequenties heel veel hoger zijn. De golven van die frequenties zijn ontzettend kort en dat maakt het netwerk zo snel. Het probleem daarvan is dat het bereik een stuk slechter is dan bij langere golven. Daarom moeten er heel veel kleine antennes worden geplaatst door heel Nederland, zodat die golfjes als het ware door kunnen blijven gaan.

Wat we op dit moment nog niet weten is welke effecten die golfjes op ons lichaam hebben. Aan de ene kant betekent het namelijk dat we niet de hele tijd blootgesteld worden aan stralingen, zoals nu het geval is. Op dit moment zenden zendmasten stralingen als een soort paraplu over hele gebieden heen. Daardoor gaan er stralingen door ons lichaam ook op momenten dat we die niet gebruiken. Als 5G wordt uitgerold, krijgen we alleen stralingen binnen op het moment dat we onze telefoons en laptops en andere apparaten daadwerkelijk gebruiken. Maar daardoor kan het stralingsniveau soms juist ook toenemen. Bovendien zorgt de introductie van 5G sowieso voor extra straling, omdat er hiermee een stralingsbron bij komt.

Groot experiment

Wat de wetenschap weet over stralingsbronnen is dat het ons lichaam opwarmt. Op dit moment gaat men er vanuit dat zolang de opwarming van ons lichaam door die straling onder de 1 graad blijft, er geen gezondheidsrisico’s zijn. Maar Hans Kromhout, hoogleraar Elektromagnetische Velden en Gezondheid, vindt het “best gek” dat we een hele populatie gaan blootstellen aan 5G terwijl we niet zeker weten of het gevaarlijk is of niet.

Referendum

Omdat steeds meer mensen zich zorgen maken over 5G, zijn mensen nu een referendum gestart om in kaart te brengen hoe Nederlanders over het netwerk denken. Volgens de initiatiefnemers is het namelijk niet duidelijk of wij dit allemaal wel willen. Zij hopen dat hoe meer mensen zich uitspreken tegen 5G, hoe groter de druk wordt op overheden om voorzichtiger te zijn met 5G.

klimaatcrisis

Het lijkt het enige positieve effect van de coronacrisis: het klimaat heeft nu eindelijk de kans om zich te herstellen van onze vervuilende industrieën. De luchtvaart ligt op zijn gat, fabrieken zijn tijdelijk gesloten, we reizen veel minder met de auto en we consumeren minder door de gesloten winkels. Hoewel de lucht op verschillende plekken inderdaad minder vervuild is – in Nairobi verbazen mensen zich er bijvoorbeeld over dat ze de toppen van Mount Kenya kunnen zien, de één na hoogste berg in Afrika – belangrijke politieke beslissingen over het klimaat zijn nu geen prioriteit. Bovendien maken grote, vervuilende bedrijven juist gebruik van de coronacrisis om te lobbyen voor een versoepeling van de eerder genomen maatregelen om voor minder CO2-uitstoot te zorgen.

Uit onderzoek van de Britse think-tank InfluenceMap blijkt dat de olie- en gassector op dit moment het meest actief is met lobbyen om twee dingen voor elkaar te krijgen. Enerzijds proberen ze financiële steun te krijgen van overheden. Dat betekent dat ze willen dat de overheid helpt de super vervuilende industrie van fossiele brandstoffen te helpen voortbestaan. Aan de andere kant wordt er gelobbyd om regelgeving te versoepelen of te vertragen voor de bedrijven die er juist voor moeten zorgen dat er minder CO2-vervuiling komt. Zo hebben oliebedrijven in Canada al aan minister-president Trudeau gevraagd om een al geplande CO2-belasting uit te stellen. In Europa probeert een grote lobbygroep van de autofabrikanten onder de klimaateisen te komen die bedoeld zijn om klimaatverandering in te dammen.

Uitstel beslissingen

En dat is nog niet alles. De klimaattop die eind dit jaar zou plaatsvinden in Glasgow is uitgesteld. De Nederlandse overheid heeft nog steeds niet gereageerd op het vonnis van de Klimaatzaak. Dit is een rechtszaak, aangespannen door Urgenda, waarin de Hoge Raad heeft bepaald dat de overheid verplicht is om meer te doen rondom de klimaatcrisis. Dat betekent dat de overheid in 2020 25% minder broeikasgassen moet uitstoten dan in 1990. Tot nu toe is daar nog niet op gereageerd met een concreet plan, en dat zou door deze pandemie waarschijnlijk nog lang duren.

Corruptie in Hongarije

Ondertussen waarschuwen mensenrechtenorganisaties als Amnesty International voor Hongarije, waar premier Viktor Orbán de coronacrisis aan het gebruiken is om zichzelf meer macht te geven. Amnesty International is bang dat het land een dictatuur wordt, nu er een zogenaamde ‘coronawet’ is aangenomen. Onder die wet heeft de overheid de absolute macht gekregen om de noodtoestand af te kondigen in Hongarije, zonder dat er een tijdslimiet is. Volgens Juliá Iván van Amnesty International, is dit een probleem omdat een noodtoestand in een land altijd een tijdslimiet moet hebben.

De nieuwe coronawet betekent ook een beperking van vrijheid van meningsuiting. Hongaren kunnen nu namelijk een celstraf krijgen als ze volgens de overheid misinformatie verspreiden over het virus. Het probleem daarvan, legt Juliá uit in een Instagramvideo, is dat de Hongaarse regering alleen mag bepalen wat als misinformatie wordt bestempeld. Met andere woorden: mensen zijn bang dat de regering deze maatregel gebruikt om Hongaarse burgers de mond te snoeren. Bovendien kan premier Orbán met zijn nieuwe macht allerlei andere wetten tegenhouden. Zo probeert hij op dit moment wettelijke gendererkenning voor transgenders te stoppen. Zoals directeur van Amnesty International Hongarije, Davíd Wig, zegt: “terwijl andere Europese leiders het coronavirus proberen te stoppen, probeert Orbán het leven van transgenders moeilijk te maken.”

Amnesty International is een petitie gestart om de Nederlandse regering op te roepen om de onwettige inperking van mensenrechten te veroordelen en de Europese Unie aan te sporen stappen te ondernemen.