Is videosolliciteren de oplossing voor stagediscriminatie?

"Dit kan anders"

Talloze onderzoeken hebben aangetoond dat het voor studenten met een migratieachtergrond moeilijker is om aan een stageplek te komen. Zo onderzocht het Verwey Jonker Instituut twee jaar geleden in opdracht van de gemeente Utrecht hoe vaak mbo'ers met een migratieachtergrond werden uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Wat bleek is dat studenten met een naam die verwijst naar een migratieachtergrond minder kans maken op een stage dan studenten met een naam die daar niet naar verwijst.

Germaine zag dit verschijnsel terug in zijn eigen omgeving en dacht: dit kan anders. "Toen ik zelf op het mbo zat, zag ik hoe lastig het voor veel studenten was om aan een stage of baan te komen. Maar ook in de wijk waarin ik ben opgegroeid zag ik dat. Niet iedereen is goed in het schrijven van een brief, maar vaak word je daar wel op beoordeeld. Dit bracht vanzelfsprekend veel problemen met zich mee."

Videosolliciteren werkt

In 2019 lanceerde Germaine de videosollicitatie-app Hiretime om studenten aan een stageplek te helpen. In plaats van een motivatiebrief en cv sturen studenten een videosollicitatie naar werkgevers waarin ze zichzelf kunnen presenteren en onder meer kunnen laten zien waar ze goed in zijn. Deze nieuwe manier van solliciteren viel goed in de smaak bij studenten en inmiddels gebruikt één op de vier mbo-instellingen in de Randstad de videosollicitatie-app.

Dat videosolliciteren steeds breder omarmd wordt, heeft mede te maken met het feit dat het een effectief middel lijkt te zijn in de strijd tegen stagediscriminatie, zo blijkt uit een nieuw onderzoek van Impactpunt. In het onderzoek worden de ervaringen van studenten, docenten, werknemers en werkgevers met videosollicitaties in beeld gebracht en de resultaten schetsen een rooskleurig beeld. "Via de app kan je laten zien waar je goed in bent of met enthousiasme vertellen waarom een werkgever jou zou moeten aannemen. We zien dat werkgevers hier heel enthousiast op reageren en tegelijkertijd ook meer openstaan voor verschillende mensen, omdat ze een beter beeld krijgen van die persoon", vertelt Germaine.

Onbewuste vooroordelen

Eén van die problemen is dat werkgevers een slecht geschreven sollicitatiebrief ten onrechte toeschrijven aan de migratieachtergrond van een student. Hoewel dit een kwalijke zaak is heeft Germaine hier een simpele verklaring voor. "Er is een grote groep werkgevers die onbewuste vooroordelen heeft. Dit wil zeggen dat zij dit niet met opzet doen of per se slechte intenties hebben. Bij het zien of horen van een naam krijgen ze een bepaald beeld bij die persoon. Op dat vlak kunnen wij dus impact maken."

Onderzoekers Denis Wiering en Rina Stoorvogel van Impactpunt vullen aan: "Het belangrijkste is hoe videosolliciteren volgens studenten, docenten en werkgevers werkt: het laat de persoon achter de etniciteit zien. Onbewuste vooroordelen die het vaakst voor discriminatie zorgen worden zo weggenomen. Dat gaat niet alleen over etniciteit of religie, maar ook over aandoeningen of handicaps. Studenten laten zien wie ze zijn en wat ze kunnen. Daarmee komen ze uit het hokje waar ze vaak onbewust in gezet zijn. Wat dat betreft heeft deze vorm van solliciteren impact: het bevordert inclusie en diversiteit."

"Echter en moderner"

Een ander belangrijk punt uit het onderzoek van Impactpunt is dat videosolliciteren als "echter en moderner" wordt ervaren dan een sollicitatiebrief. Studenten, docenten en werkgevers geven namelijk aan dat ze vrezen dat steeds meer mensen hun sollicitatiebrief laten 'schrijven' door kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT. Volgens Wiering en Stoorvogel kan de sollicitatiebrief daardoor juist zijn waarde verliezen. "Het nadeel van het gebruik van AI is dat elke brief hetzelfde is: perfect en in foutloos Nederlands. Daarmee wordt de brief ook minder van waarde. Zo zeggen studenten dat ze veel brieven hebben geschreven en nooit antwoord te hebben gekregen, terwijl ze met een video direct werden uitgenodigd voor een gesprek. Als je gelijke kansen wilt als student, zou je dus beter de moeite kunnen nemen om een video op te nemen."

Desondanks kan deze nieuwe manier van solliciteren ook een averechtse werking hebben. Zo vertelde lector Iris Andriessen onlangs aan de Volkskrant dat videosolliciteren er ook voor kan zorgen dat de achtergrond van een student op beeld juist wordt uitvergroot. Germaine ziet echter een verschil tussen werkgevers die écht openstaan voor alle studenten en zij die dat niet zijn. "Natuurlijk zijn er ook altijd werkgevers die met opzet discrimineren, maar dat is niet de groep waar we ons op focussen", vertelt hij. "Alhoewel ik wel hoop dat wij hen ook kunnen inspireren om verder te kijken dan een buitenlandse achternaam. De focus ligt echt op de groep werkgevers die onbewust vooroordelen heeft. Vooral op deze groep kunnen we veel impact maken."

Wat als je introvert bent?

Daarnaast is de vraag of videosolliciteren voor alle studenten uitkomst biedt. Voor introverte studenten kan de stap om een video op te nemen toch net iets te groot zijn. Ook voor die groep hoopt Germaine uitkomst te bieden, want werkgevers zijn volgens hem niet alleen op zoek naar extraverte studenten. "We willen er voor iedereen zijn. De ene neemt gemakkelijk een video op en de ander vindt het wat spannend. Wij geven onze gebruikers uitgebreide tips en voorbeelden van andere videosollicitaties, maar ook de ruimte om fouten te maken en het opnieuw te proberen totdat zij tevreden zijn met het resultaat. Bovendien zijn werkgevers ook op zoek naar introverte mensen, die mogen er dus zeker ook zijn."

Rollen omdraaien

Momenteel zijn vooral het ministerie van OCW in samenwerking met het mbo bezig met het aanpakken van het stagediscriminatie. Germaine denkt echter dat ook werkgevers een belangrijke bijdrage kunnen leveren om dit hardnekkige probleem op te lossen. De eerste stappen daarvoor heeft hij inmiddels al gezet. "We hebben sinds kort een versie van de app voor bedrijven waarbij we dus de rollen omdraaien. Een werkgever maakt dan een korte video over hoe het is om bij hen te werken. Op deze manier krijgt de student/werkzoekende een beter beeld bij wat voor bedrijf zij solliciteren. Uiteindelijk is het de bedoeling, dat ze door een groot aantal videovacatures kunnen scrollen en direct kunnen solliciteren."