Vrees voor doodstraf 15.000 Iraanse demonstranten: "De situatie is onvoorspelbaar"

Weinig betrouwbare berichtgeving

Raha benadrukt dat er veel mis is met de berichtgeving rondom de situatie in Iran. Naast dat de internetverbinding in het land vaak wordt afgesloten, is er volgens haar op Instagram en TikTok ook een shadowban op berichtgeving over de protesten en arrestaties. Posts die daarover vertellen, zouden daardoor minder goed zichtbaar zijn voor gebruikers.

Verder vertelt Raha dat staatsmedia niet meer te vertrouwen zijn wanneer het op dit onderwerp aankomt. Ze vindt het dan ook "een schande" dat grote nieuwskanalen in Nederland wel overheidsbronnen gebruiken om verslag te doen. "Dat moeten we echt voorkomen. Er is hevig sprake van propaganda, censuur en het opzettelijk verspreiden van desinformatie. Je ziet dan bijvoorbeeld dat er niet wordt gesproken over 60 gerapporteerde doden, maar over slechts 4. Of dat er alleen maar 14-jarige meisjes meededen aan een protest, terwijl dat helemaal niet zo was." Op die manier wordt geprobeerd om de situatie naar de buitenwereld minder ernstig of groot te doen lijken dan het in werkelijkheid is.

Verboden

Raha blijft onder andere op de hoogte via Twitter, waar Iraanse burgers met gevaar voor eigen leven verslag doen van de situatie. Je (online) uitspreken tegen het regime of openlijk de protesten steunen, is namelijk verboden. Van vrijheid van meningsuiting is dus geen sprake. Meer dan 15.000 Iraniëres zijn afgelopen weken al gearresteerd en zitten momenteel vast, in sommige gevallen zonder toegang tot medische hulp of contact met dierbaren. Zij lopen risico op lange celstraffen of erger. "Ze kunnen worden veroordeeld voor spionage, samenzwering tegen God en op allerlei andere vage gronden die als excuus worden gebruikt", aldus Raha.

Ter dood veroordeeld

Op Instagram gaan momenteel veel berichten rond die beweren dat 15.000 opgepakte demonstranten ter dood veroordeeld zouden zijn. Dat zit iets genuanceerder: in totaal is deze week de doodstraf opgelegd aan vier opgepakt demonstranten. Wie deze mensen zijn en wat zij precies hebben gedaan, is niet bekend. Zij worden veroordeeld voor het "samenspannen om een misdaad tegen de nationale veiligheid te plegen." De eerste persoon, die zondag ter dood werd veroordeeld, zou een overheidsgebouw in brand hebben gestoken en "een vijand zijn van God". Volgens Iran Human Rights zijn er momenteel nog zeker twintig andere protestanten die dezelfde straf te wachten staat.

Afschrikmiddel

Dat er voor zover bekend 'slechts' vier demontranten daadwerkelijk ter dood zijn veroordeeld, maakt de situatie zeker niet minder ernstig. Volgens Raha is het "helaas heel erg realistisch" dat alle andere Iraniërs die zijn gearresteerd in verband met de protesten hetzelfde lot wacht. Eerder deze maand werd er door 272 van de 290 Iraanse wetgevers gestemd voor het invoeren van strengere straffen voor demonstranten, waaronder de doodstraf. "Om het volk een soort van af te schrikken." Ook Iran Human Rights waarschuwde al voor het risico op "overhaaste doodvonnissen en executies van demonstranten" in een poging van het regime om een einde te maken aan de protesten.

Raha maakt zich ook zorgen om het feit dat de huidige Iraanse president Raisi in de zogeheten doodscommissie zat van de massaexecutie die in 1988 in Iran plaatsvond. Toen werden duizenden politieke gevangen zonder geldig rechtsproces geëxecuteerd. "De huidige president zat destijds in de commissie, dus hij ging over het lot van al die mensen. Daar is hij nooit voor veroordeeld. Het is dus heel realistisch dat het weer gebeurt, we zien de geschiedenis zichzelf herhalen."

Weinig berichtgeving

Op social media ontstaat nu veel kritiek op de relatief beperkte media-aandacht die hier in Nederland en andere westerse landen voor de opgepakte demonstranten is. "Ik begrijp dat niet", aldus Raha. "Ik vind het ook ontzettend beledigend. Ik denk dat het met name komt doordat onze overheid niks wil ondernemen. Alsof er daardoor een boodschap wordt uitgezonden van: dit is niet belangrijk genoeg."

Veel mensen in Nederland zijn mede daardoor simpelweg niet goed (genoeg) op de hoogte van wat er speelt in Iran. "Ik heb ook vrienden die zeggen: 'Dit wist ik niet'. Wanneer ze dan de werkelijkheid horen, zijn ze stomverbaasd dat het zo weinig aandacht krijgt."

Sancties

Raha vertelt dat andere landen Iran zouden kunnen oproepen om hiermee te stoppen. Verder moeten er volgens haar (meer) gerichte, persoonsgebonden sancties tegen leden van het regime worden opgelegd. "Ook moeten Iraanse ambassades en consulaten gesloten worden en moet het Westen haar ambassadeurs uit Iran terughalen. En zo is er nog veel meer dat gedaan kan worden, maar wat helaas niet gebeurt. Er zijn ook maar weinig statemens naar buiten gekomen, bijvoorbeeld vanuit het Nederlandse parlement, terwijl we best een grote invloed hebben in de Europese Unie. Duitsland en IJsland hebben bijvoorbeeld binnen de Verenigde Naties opgeroepen tot een spoedmeeting en onderzoek."

De Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk hebben begin deze week als reactie op het gewelddadig onderdrukken van de protesten nieuwe sancties aangekondigd tegen Iraanse organisaties en personen. Hierbij zitten bijvoorbeeld het hoofd van de Iraanse cyberpolitie en de agenten die Mahsa Jina Amini gewelddadig arresteerden in september. "We staan achter het Iraanse volk en steunen hun recht om vreedzaam te protesteren en hun eisen en standpunten te kunnen uiten", aldus EU-buitenlandchef Josep Borrell.

Niet laten stoppen door angst

Of en wanneer de executies van protestanten uitgevoerd worden, is moeilijk te zeggen. "Het is heel onvoorspelbaar, maar dat maakt het niet minder erg", aldus Raha. In Iran zullen de demonstraties de komende tijd in ieder geval doorgaan. "Mensen gaan juist harder vechten. Ze zijn zo klaar met het regime, niks schrikt het Iraanse volk nog af." Ook in Nederland wordt nog altijd actiegevoerd, al is dat ook voor Iraniërs hier niet zonder gevaar. "Maar we moeten niet toelaten dat deze angsten ons stoppen in ons werk. Dan geven we juist toe aan het regime. En dat is wat ze willen, dat we bang worden."

Wat kan je vanuit Nederland doen?

Vanuit Nederland kun je verschillende dingen doen om in actie te komen tegen mensenrechtenschendingen van het Iraanse regime. "Zoals meedoen aan protesten en talks bijwonen, dus jezelf onderwijzen", aldus Raha. Ook kun je de overheid volgens haar wijzen op het gebrek aan actie, bijvoorbeeld door e-mails te sturen. Een van de belangrijkste en makkelijkste dingen om te doen, is misschien wel in je omgeving bewustzijn creëren over de situatie en ervoor zorgen dat het een onderwerp van gesprek blijft. Denk aan: informatie verspreiden via social media of simpelweg in gesprek gaan met je vrienden en familie.

Deze Twitter-accounts tipt Raha wanneer het gaat om betrouwbare informatie uit Iran:

• @1500tasvir_en
• @IranIntl_En
• @ReutersIran
• @IranWireEnglish
• @HengawO
• @WomenNCRI
• @ICHRI