Kabinet erkent institutioneel racisme bij belastingdienst: "Heeft veel mensen pijn gedaan"

"Het gaat om patronen"

Vorige week kwam het nieuws al naar buiten dat het kabinet het institutioneel racisme bij de fiscus zou gaan erkennen. Uit onderzoek van advieskantoor PwC blijkt namelijk dat onder meer mensen met een niet-westers uiterlijk strenger werden geïnspecteerd door de fiscus. Ook belandden mensen die een gift deden aan een moskee op de fraudelijst. Staatssecretaris Van Rij noemde dit 'verwerpelijk' en 'discriminatoir', maar het kabinet weigerde dit tot vandaag als 'institutioneel racisme' te bestempelen.

Tegenover de NOS noemt Van Rij het handelen van de Belastingdienst "heel ernstig, omdat het om patronen gaat". Ook schrijft hij dat discriminatie op basis van godsdienst, geslacht, ras of leeftijd niet alleen een gevoelig onderwerp is, maar ook juridisch gevolgen met zich meebrengt. Desondanks geeft hij aan dat risicoselectie soms nodig kan zijn. "Overheidsorganisaties die gebruikmaken van risicoprofielen moeten zich ervan bewust zijn dat dit onderscheid het risico van discriminatie met zich meebrengt."

Gevolgen voor de Belastingdienst?

Het is nog niet bekend wat voor gevolgen het erkennen van institutioneel racisme heeft voor de Belastingdienst. In vergelijking met discriminatie kan het bij institutioneel racisme lastiger zijn om personen strafrechtelijk te vervolgen. Het College voor de Rechten van de mens definieert institutioneel racisme als "typisch ingebakken, structurele mechanismen, procedures, gewoontes of gedragsvormen, die in veel verschillende verschijningsvormen kunnen voorkomen en vaak op indirecte, soms lastig herkenbare wijze een nadeel opleveren voor bepaalde groepen mensen op grond van hun afkomst". Die definitie heeft het kabinet overgenomen. Ook stelt Van Rij dat het probleem niet overal binnen de Belastingdienst speelde, maar bij "een aantal medewerkers".

Compensatieregeling

Om te voorkomen dat burgers in de toekomst weer slachtoffer worden van institutioneel racisme gaat het kabinet samenwerken met het College voor de Rechten van de Mens en de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme. Daarnaast wordt er gewerkt aan een compensatieregeling voor gedupeerden van de fraudelijst. Naar schatting gaat het om zo'n 5000 tot 15000 mensen die gecompenseerd worden. Het is nog niet bekend hoe die compensatie eruit komt te zien.