Zorgen om privacy bij corona-apps: hoe ver mag de overheid gaan?

Apps

Het gaat om twee verschillende apps die mogelijk gebruikt gaan worden. De ene app moet in kaart brengen wie met een coronapatiënt in aanraking is geweest. Als dat het geval is, kun je een andere app downloaden waarmee je digitaal in contact blijft met een huisarts.

Techjournalist Joost Schellevis legt aan FunX uit waarom de overheid met dit plan komt: "Wat goed kan helpen tegen een virusuitbraak is kijken wie met wie in contact is geweest", zegt hij. "In het begin heeft Nederland dat ook gedaan. Bij de GGD, de Gemeentelijke Gezondheidsdienst, hebben ze gekeken wie met wie in contact was geweest als iemand corona bleek te hebben. Maar al heel snel was dat niet meer vol te houden, omdat dat veel werk was. Zo'n app zou dat kunnen automatiseren."

Hoe het werkt

Volgens Joost Schellevis zouden deze apps wel privacy-vriendelijk kunnen zijn: "Je denkt natuurlijk: dan weet de overheid precies waar ik ben geweest en bij wie ik in de buurt ben geweest", zegt hij. "Maar dat hoeft niet per se." Volgens hem kan de app ook op een terughoudende manier worden ingezet, zodat er geen gevoelige gegevens worden verstuurd.

"Hoe het werkt: de meeste telefoons hebben wel bluetooth en op die manier kun je dus kijken bij wie je in de buurt bent geweest. Dan moet die app dus gaan verzamelen bij welke telefoons je al in de buurt bent geweest. Dat kan allemaal , het is gewoon bestaande technologie. Achteraf kun je als overheid of ziekenhuis dan zien: oké, deze telefoon is van iemand die het coronavirus blijkt te hebben en iedereen die in contact is geweest met het nummer van deze telefoon wordt dan aangemerkt als 'in de buurt geweest van een coronapatiënt'. En dan kun je weten - zonder dat je weet waar het was - wie in contact is geweest."

Data

De Nederlandse providers KPN, Vodafone, T-Mobile en Ziggo hebben aan Nieuwsuur laten weten dat ze geanonimiseerde locatiedata willen verstrekken aan de overheid als hen dat wordt gevraagd. De vraag is wat er precies met de locatiedata gedaan zou worden en is de data wel bruikbaar? Er wordt in Nederland maar weinig getest en van veel mensen weten we niet eens zeker of ze geïnfecteerd zijn.

Bart van der Sloot van Institute for Law & Technology, die uit principe zelf geen smartphone bezit, is kritisch over de plannen voor de apps. 'Wat je met geanonimiseerde data zou kunnen", vertelt hij in Nieuwsuur, "is dat je kan zien of er een aantal personen, bijvoorbeeld meer dan vijf, in een ruimte zijn en dan zou je daar de politie op af kunnen sturen. Als het daarvoor gebruikt zou worden, dan vind ik dat erg ver gaan."

Ook Vincent Böhre van Privacy First zet zijn vraagtekens bij de plannen: "Hoe anoniem is het nog als je op huisniveau kan zien hoeveel mensen er aanwezig zijn? Dat roept wel weer nieuwe privacyvragen op, want dan gaat het erg ver. Dan ga je eigenlijk bij mensen achter de voordeur kijken."

Zuid-Korea

Sommige landen maken al gebruik van locatiedata of gaan nog veel verder. Zo worden in Zuid-Korea de telefoons van positief geteste mensen gevolgd om te zien of zij zich wel aan hun quarantaine houden. En anderen die bij hen in de buurt komen worden gewaarschuwd.

Het is volgens Bart van der Sloot denkbaar dat Nederlanders binnenkort ook gevolgd gaan worden via hun smartphone. "Dat kan nog niet wettelijk, maar er zijn bepalingen in de telecommunicatie wet, daar is een apart hoofdstuk toegewijd aan noodtoestanden en dat kan de regering zo inroepen als dat noodzakelijk wordt geacht." In dat geval kan iedereen gevolgd worden, ook degenen die het er niet mee eens zijn.

Geld

Van der Sloot denkt zelf dat het geld dat gebruik zou worden om dit soort dure data gedreven programma's op te zetten, beter op een andere manier geïnvesteerd kan worden. Het zou volgens hem meer opleveren om het geld te investeren in verplegers of politieagenten.

Richtlijnen

De Europese Commissie heeft vandaag bekendgemaakt dat het met richtlijnen komt voor apps die moeten helpen in de strijd tegen het coronavirus. Op deze manier wil de Europese Commissie de privacy van inwoners waarborgen. De regels worden uiterlijk 15 april bekendgemaakt.