Designerdrugs makkelijk online te bestellen, maar goed onderzoek ontbreekt

Webshops

De webshops voor designerdrugs schieten als paddenstoelen uit de grond en de lijst met aangeboden producten lijkt bijna eindeloos. Producten worden uitgelicht als 100% zuiver en zouden daarnaast zijn getest in laboratoria. Lucas en Kevin hebben zo'n webshop. Ze richten zich specifiek op één designerdrug die al meer dan 8 jaar bestaat. ''We kiezen bewust voor één stof omdat we hier al goede contacten in hebben, waaronder een goede leverancier. De designerdrug die wij verkopen, is ook gewoonweg het meest populair. Met het verbod dat eraan komt, nemen we misschien teveel hooi op de vork als we voor meer middelen gaan.'' Waarom ze hiermee zijn begonnen? ''Het is niet dat we heel Nederland gelukkig willen maken ofzo. Het is puur handel.'' Ze zijn trouwens niet de enige die van de handel profiteren: ook de samenleving is er volgens de jongens beter van af. ''Het is veiliger en we betalen gewoon netjes onze belasting.'' Door de media-aandacht voor designerdrugs is de verkoop niet enorm gestegen, maar Lucas en Kevin merken wel dat mensen nieuwsgierig naar de designerdrug zijn geworden.

100% Zuiver

In de realiteit is er vrij weinig bekend over de gevaren en de productie van designerdrugs. Kevin laat weten dat het product dat ze verkopen door een hoop tests heen moet voor de verkoop: ''Je weet wat je krijgt en je hebt er controle op. Als je drugs op straat koopt, wil je niet weten wat er allemaal in zit.'' Maar zelfs als het product 100% zuiver en getest zou zijn, weet je bijna nooit zeker wat voor effect het op je lichaam zal hebben. Dat zien de jongens ook in: ''Er ontbreekt gewoon onderzoek.'' Volgens Kevin gebruikt de overheid dat argument onterecht om het zo snel mogelijk te verbieden. ''Van heel veel andere dingen zijn de langetermijneffecten ook niet duidelijk, zoals het coronavaccin. De drug die wij verkopen bestaat nu al 10 jaar, dus je zou in principe die mensen kunnen checken op langetermijneffecten.''

Niet voor menselijke consumptie

Op veel webshops staat ook nadrukkelijk dat de producten alleen geschikt zijn voor onderzoeksdoeleinden en niet voor menselijke consumptie. Ook op de site van Lucas en Kevin staat zo'n disclaimer. ''Het is niet de bedoeling dat je het consumeert, maar als je het dan toch doet, is het voor ons belangrijk dat mensen er verantwoordelijk mee omgaan,'' legt Lucas uit. ''Als mensen om info vragen, sturen we een filmpje door van 'Spuiten en Slikken' over die designerdrug. We hebben het zelf ook geprobeerd, dat vinden we ook belangrijk. Zo weet je wat je verkoopt. Het is wel leuk om een keer te gebruiken, maar ik zou er zelf niet verslaafd aan kunnen raken. De volgende dag heb ik er namelijk al helemaal geen zin meer in. Dan wil ik gewoon uitrusten.''

Leeftijdsgrens

Ondanks dat er vaak wordt vermeld om de designerdrugs buiten het bereik van kinderen te houden, kan zelfs een kind het eenvoudig bestellen. Stuiten Kevin en Lucas dan niet op een moreel dilemma als zij zulke negatieve berichten over designerdrugs lezen? ''Tuurlijk wel'', reageert Lucas zonder te aarzelen. ''Wij verkopen daarom ook niet aan kinderen. Als je ons een berichtje stuurt via WhatsApp en we zien dat je veel te jong bent, dan houdt het op.'' Moet je voor de verkoop dan altijd contact hebben via WhatsApp? ''Nee, dat hoeft niet per se'', vertelt Lucas. ''Maar in de algemene voorwaarden staat natuurlijk wel dat je ouder dan 18 moet zijn.''

De jongens laten weten het best moeilijk te vinden om andere drempels op te leggen voor de verkoop aan minderjarigen, maar vinden het wel belangrijk om te voorkomen. ''We kunnen niet iedereen controleren, maar we geven het wel duidelijk aan op de website,'' leggen de verkopers uit.

De eerste keer

Ilse is een van de personen die een designerdrug heeft geprobeerd. Waarom de keuze voor designerdrugs? ''Ik ben eigenlijk door mijn vrienden in aanraking gekomen met die designerdrug.'' De designerdrug die zij gebruikte, beviel haarzelf en haar vrienden goed. Een ander voordeel zag ze in het feit dat het legaal is. ''Ik zag ook dat het daarom makkelijk online te verkrijgen was en ook veel goedkoper is dan bij een straatdealer,'' legt Ilse uit.

Dat het zo makkelijk te verkrijgen en legaal is, is voor Ilse geen reden om de gevaren te onderschatten: ''Dat het legaal is, laat me niet denken dat het veiliger is. Ik denk juist dat het onveiliger is, omdat je een soort proefpersoon bent. De kortetermijneffecten weet je misschien wel, maar er is nog helemaal niets bekend over de effecten op je gezondheid.'' Ilse zag geen negatieve effecten of ervaringen in haar omgeving, dat stelde haar gerust om het ook een keer te proberen. ''Ík vermoed dat het op korte termijn niet zo schadelijk is, maar op de lange termijn weet ik het echt niet.''

4-FMP

Ook Mehmet, die liever niet onder zijn eigen naam zijn verhaal doet, ontdekte designerdrugs door vrienden: ''Het was in een periode dat ik veel naar festivals ging, daar gebruikte ik normaal gesproken altijd xtc. Ik vond xtc zelf een beetje heftig en ging daarom op zoek naar alternatieven, zo kwam ik op 4-FMP. Dat vond ik veel chiller en het was toen ook nog legaal.'' Het stijgende aantal webshops waar je designerdrugs kunt bestellen, vindt Mehmet best een gevaarlijke ontwikkeling. ''Er is helemaal geen onderzoek gedaan naar de effecten van die drugs op lange termijn. Sterker nog, je weet vaak niet eens wat designerdrugs met je lichaam doen.''

Gebrek aan informatie

Als er bijna geen wetenschappelijk onderzoek beschikbaar is, hoe weet je dan wat veilig is en wat de effecten zijn? Ilse en Mehmet vertellen dat ze zich eigenlijk niet echt hebben ingelezen over de drugs. ''Soms hoor ik via vrienden wat de gevaren zijn of kom ik iets tegen op de Facebookpagina van 'Changing Perspective', maar ik ga er verder niet bewust naar op zoek,'' vertelt Ilse.

Mehmet is uiteindelijk gestopt met het gebruiken van designerdrugs. Zijn reden was gebrek aan informatie: ''Drugs zijn sowieso niet goed, maar je kan wel verantwoordelijk met drugs omgaan. Ik had niet het gevoel dat ik verantwoordelijk bezig was. Ik wist niet precies wat het met mijn lichaam deed en wat de effecten op de lange termijn zouden kunnen zijn.''

Zelf proefkonijn

Je weet eigenlijk niet wat je gebruikt als je een nieuwe designerdrug tot je neemt en er zijn altijd wel risico’s aan verbonden. Hoe komt het dat mensen dan toch die keuze maken? Tom is werkzaam bij Jellinek, een organisatie die zich richt op de behandeling en preventie van risicovol middelengebruik. Hij legt uit dat de laagdrempeligheid een belangrijke factor voor sommige mensen. Het is legaal en gewoon op het internet verkrijgbaar. ''Veel mensen onderschatten de risico’s van designerdrugs. Dat soort middelen hebben vaak gelijke risico’s als klassieke middelen. Dat zien we ook terug in de kans op een verslaving, deze kan soms ook erger zijn.'' Dat gebruikers die risico’s onderschatten, is best logisch: ''Ze kunnen het ook niet weten, want het is een nieuw middel. Ze zijn hun eigen proefkonijn. We zien met designerdrugs dat ze vaak in populariteit stijgen, waarna dat weer zo snel wegzakt. Pas als mensen het gebruiken, zien ze de risico’s ervan in. Op een gegeven moment zullen mensen hun gebruik daaraan aanpassen.''

Meer middelen, meer gebruik?

Designerdrugs blijven ontwikkeld worden en er komen steeds [meer] nieuwere middelen bij. Betekent die toename in soorten designerdrugs ook een toename in gebruik in vergelijking met 'standaarddrugs'?

Ilse vertelt dat ze in haar omgeving geen stijgende lijn in het gebruik van designerdrugs opmerkt: ''Sommige mensen in mijn omgeving zijn door de jaren heen misschien wel nieuwsgieriger geworden naar een bepaald middel, maar niet naar designerdrugs in het algemeen. Ook in de hoeveelheid is er niet echt een duidelijke lijn te vinden. Ik ken namelijk ook mensen die gewoon minder zijn gaan gebruiken.'' Ook Ilse is sinds de coronatijd minder gaan gebruiken. ''Dat komt omdat ik echt kon genieten van de rust. Ik heb ook geen zin om thuis drugs te gebruiken, dat doe ik liever op een feestje,'' legt ze uit.

Lijst La

Handhavers en de politiek zien designerdrugs als een doorn in het oog. Als er maar een net iets andere samenstelling is, valt een stof meteen buiten de drugswetgeving en kan er niet worden ingegrepen. Om dit in de toekomst te voorkomen, is er in maart een wetsvoorstel ingediend om een extra lijst aan de Opiumwet toe te voegen: 'Lijst La'. Deze lijst moet ervoor zorgen dat bepaalde designerdrugs, die dezelfde basisstructuur hebben, verboden worden. Er hoeft dan niet meer voor elke kleine wijziging in de samenstelling een nieuw middel worden toegevoegd aan de lijst. Alles wat in het laatje past, is dan verboden.

Verslaafd

Wat zijn de directe gevolgen van het gat in de Opiumwet? Tom van Jellinek vertelt dat de groep die in de problemen komt door designerdrugs eigenlijk best klein is vergeleken met andere middelen. ''Als je kijkt naar de verslavingszorg komt de helft van de mensen naar binnen door alcohol. Daarnaast moet je denken aan cannabis, cocaïne en heroïne. Over het algemeen is de groep die in de problemen komt door designerdrugs heel klein. Maar dat betekent niet dat deze groep niet in de problemen kan komen. In sommige regio’s zien we namelijk wel een stijging.''

De verkopers vinden het natuurlijk jammer dat alleen de probleemgevallen rond designerdrugs onder de aandacht worden gebracht. ''De zaken worden nu belicht van mensen die verslaafd raken,'' zeggen verkopers Lucas en Kevin. ''Dat is inderdaad heel vervelend, maar aan de andere kant zijn er ook veel mensen die er plezier aan hebben. Daar hoor je niks van terug.'' Volgens Lucas en Kevin ligt het niet aan hun product, maar aan de gebruiker: ''Als mensen niet verslaafd raken aan designerdrugs, worden ze dat wel van iets anders. Lijm snuiven of aan de fles gaan, er zijn altijd manieren om verslaafd te raken. Als iemand bij de slijterij 10 flessen wijn haalt, zegt ook niemand er wat van. Dat is ook niet goed voor je en dat is het kromme aan de situatie.''

Problematisch gebruik

Eén van de regio’s waar een stijging in het gebruik vooral onder jongeren plaatsvindt, is de Achterhoek. De zeven ministers van de regio stuurden eerder dit jaar nog een brandbrief naar minister Ferd Grapperhaus en staatssecretaris Paul Blokhuis om een bepaalde designerdrug zo snel mogelijk te verbieden. De politie daar maakt zich ook grote zorgen. Zo vertelde politieman Maikel Boomkamp aan NOS dat ze dit jaar een enorme toename hebben gezien: ''We vinden kinderen van 15 jaar laveloos op straat. Ik heb twee kinderen in het ziekenhuis terecht zien komen.''

Dat designerdrugs een hype worden onder jongeren komt niet vaak voor. ''Over het algemeen zijn de mensen die experimenteren met designerdrugs, mensen die al wat meer ervaring hebben met andere middelen.''

Voorlichting

Hoe pak je die probleemsituaties met jonge gebruikers dan aan? Veel designerdrugs zijn legaal en in de strafrechtelijke aanpak is hier nu weinig aan te doen. Het is volgens Tom dan ook het beste om voorzichtig te zijn met berichtgeving naar buiten toe om verspreiding van dit soort problemen te voorkomen: ''Het merendeel van Nederland kent bepaalde middelen niet. Als je daarover gaat berichten, wek je interesse en maak je indirect reclame. We richten onze voorlichtingscampagnes daarom specifiek op de mensen die het nodig hebben. Een voorbeeld hiervan was 4-FA: met trend- en drugsonderzoeken wisten we de risico’s, wie het gebruikten en hoe we ze moesten bereiken.''

Andere problemen

Het lijkt een logische stap om een wettelijke oplossing te zoeken, vooral voor de regio’s waar het inmiddels een groot probleem is geworden. Alleen zou een verbod volgens Tom ook weer voor andere problemen kunnen zorgen. ''Met die wetgeving worden hele stofgroepen verboden, daarmee loop je ook het risico dat hier geen ander onderzoek meer naar kan worden gedaan. Die stoffen zouden namelijk ook eventueel [een] andere nuttige werking kunnen hebben.''

Ilse denkt dat de Lijst La kan helpen om een aantal problemen goed aan te pakken: ''Dat kinderen designerdrugs kunnen bestellen vind ik wel heftig. Dat is bijna hetzelfde als een kind wodka laten halen. Dat er enige grip op komt, vind ik dus wel goed.'' Toch zou de wet voor haarzelf weinig veranderen: ‘’Als je het echt wil, krijg je het toch wel. Het enige verschil voor mij zal waarschijnlijk de verandering in prijs zijn. Ik denk dat je met het verbieden van drugs niet veel oplost. Je stimuleert misschien zelfs de criminele drugswereld met zo'n verbod. Je kan je beter richten op het geven van voorlichtingen en cursussen over het gebruik en wat te doen als het fout gaat. Ik denk niet dat mensen door een verbod minder gaan gebruiken.’’

Eindeloos

Mehmet herinnert zich dat bijna gelijktijdig met het verbod op 4-FMP er alweer een nieuwe variant op de markt was gekomen. ''Ik denk dat die nieuwe lijst daarom wel handig is. Als ze het niet zouden doen komt er geen eind aan.'' Maar ook Mehmet ziet het niet als een algehele oplossing voor drugsmisbruik. ''Het is wel een handig middel om bepaalde problematiek aan te kunnen pakken, zoals het gebruik onder minderjarigen.''

'Gewoon business'

Als het illegaal wordt, dan stoppen Lucas en Kevin met de verkoop. Maar het lijkt Lucas geen goed idee om designerdrugs te verbieden: ''Je werkt de illegale handel dan in de hand. Je kan het beter op een goede manier reguleren. Desnoods regelt de overheid de verkoop zelf. Er is ook een petitie gestart om het verbod te voorkomen, deze delen wij ook op onze website. Die stofgroepen kunnen ook voor medicatie worden gebruikt, maar dat is niet voor ons de reden om de petitie te delen. Het is voor ons gewoon business.''

Tips voor het gebruik

Ilse en Mehmet vinden dat het oké is om een keer iets nieuws te proberen, maar dat het zeker belangrijk is om je bewust te zijn van de risico’s van welke drug dan ook. ''Net zoals met alcohol: als je het gebruikt, doe het met mate,'' sluit Ilse af. Ook Lucas en Kevin delen diezelfde boodschap: ''Als je gebruikt, maak er dan een gezellige tijd van en hou het ook daarbij. Net zoals met alcohol: gebruik niet teveel en blijf niet aan de gang.''

Waar iedereen het over eens is, is dat er een tekort aan onderzoek naar designerdrugs is. Hierdoor kunnen de risico’s niet in kaart worden gebracht en weten gebruikers niet altijd even goed waar ze aan toe zijn. Als laatste wil Tom nog benadrukken dat de risico’s van designerdrugs in ieder geval niet minder zijn dan die van klassieke middelen als cocaïne en MDMA. ''Ze zijn in sommige gevallen zelfs een stuk groter. Maak je eigen keuze en doe je eigen research. En mocht je nog vragen hebben over (designer)drugs, dan kan je altijd bij Jellinek terecht.''

*In verband met privacy zijn deze namen gefingeerd. De echte namen zijn bekend bij de redactie.

- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -