Single in quarantaine: "Het lijkt alsof ik me niet eenzaam mag voelen"

Confronterend

Voor de duidelijkheid: die struggles zijn er wel. Uit onderzoek van 3Vraagt onder 900 singles van 16 tot 35 jaar bleek vorige maand dat 7 op de 10 singles fysiek contact mist en dat bijna de helft zich sinds de coronacrisis eenzaam voelt. Ik kan me aansluiten bij beide groepen. Natuurlijk, ik heb vrienden en familie in de buurt, dus ik weet dat ik in feite niet alleen ben. Maar nu feestjes, festivals en etentjes wegvallen - en daarmee zowel de afleiding als de mogelijkheid om nieuwe mensen te ontmoeten - is de boel wel heel erg stil. En als je niet net op tijd een quarantainebae hebt gefixt, kun je die knuffels voorlopig ook wel vergeten. Het is niet zo dat ik daarom hele dagen lig te huilen in bed. Er zijn veel momenten waarop ik me prima vermaak in m'n eentje, maar je wordt in deze periode wel meer dan ooit met je neus op de feiten gedrukt.

Het doet me denken aan andere momenten waarop ik m'n single status extra hard voel: op bruiloften, tijdens begrafenissen en met Kerstmis. "Dat zijn momenten die klassiek gezien worden als iets wat je deelt met je naasten", legt Gerine Lodder uit. Zij is onderzoeker aan de Universiteit van Tilburg en gespecialiseerd in eenzaamheid bij jongeren. "Het besef van de afwezigheid van een naaste of juist het besef dat die naaste niet degene is die je eigenlijk naast je wil hebben, kan dan extra sterk voelen."

Deel van je identiteit

Natuurlijk zijn er veel grotere problemen dan 'even' geen wijntje kunnen doen op het terras of geen festivals kunnen pakken. Maar ik kan niet ontkennen dat ik me toch een beetje geamputeerd voel. Podcastmaker Lisa kan goed uitleggen hoe dat komt. Zij woont, net als ik, alleen en is ook single. "Ik denk dat heel veel mensen van mijn leeftijd hun leven buiten de deur beleven: in cafés, bars, restaurants, bioscopen etc. Toen alles dicht ging, was mijn leven in één klap voorbij. Want als je mensen ziet, is het vooral daar. Dat is een deel van je identiteit, dus dat is best wel gek." Ik herken dat: er is geen gezin of partner waar ik bij hoor. Mijn sociale leven speelt zich vooral buitenshuis af.

Die shotjes sociale contacten haal ik nu op andere plekken. Zo is mijn social media-gebruik aanzienlijk toegenomen in een poging toch zichtbaar te blijven en me 'onder de mensen' te voelen. Maar waar ik eerst nog elke dag met vriendinnen een quarantaine call hield en virtuele feestjes op HouseParty bezocht, heb ik dat nu allemaal wel gezien. Ik wil vooral gewoon iemand om me heen hebben en echt fysiek contact hebben.

Uitzichtloos

Videobellen in plaats van hangen met je vrienden, Netflix uitspelen in plaats van uitgaan en thuiswerken in plaats van je collega's om je heen hebben: het is allemaal best een tijdje vol te houden, maar dat 'tijdje' duurt nu al meer dan twee maanden en er is voorlopig geen einddatum in zicht. Ik merk dat dat uitzichtloze juist is wat het zwaar maakt. Ga je überhaupt ooit nog wel iemand ouderwets tegen kunnen komen in de stad of in de club? Ik merk dat ik daardoor stukje bij beetje lakser word in het opvolgen van de coronaregels. "Je hebt perspectief nodig", geeft ook Lisa toe. "We kunnen niet doen alsof het geen issue is. Soms voel je je een beetje schuldig als je stapje voor stapje steeds meer gaat ondernemen, maar nu worden die behoeften erkend en is het oké. Als je het maar verstandig doet."

Ook eenzaamheidsonderzoeker Gerine vindt het niet gek dat het steeds moeilijker wordt: "Die top alertheid is heel lastig vol te houden. Heel veel mensen pakken het in het begin goed op, maar ik denk dat hetzelfde geldt als voor andere goede voornemens: als het je moeite kost, wordt het op een gegeven moment toch lastig om vol te houden." Ze vertelt ook dat er nog niet veel onderzoek is gedaan naar eenzaamheid in situaties als deze. Wetenschappers weten wat isolatie met een mens doet als de rest doorgaat, maar wat er gebeurt wanneer de hele maatschappij stil ligt, is nog maar weinig onderzocht.

"Het is logisch dat je nu eenzaam bent. Dat is niet per definitie een probleem, je hoeft je geen zorgen te maken als het af en toe zo is."

Niet de enige

Voor Lisa werd het allemaal nog een stukje intenser toen ze een week na ingang van de intelligente lockdown corona kreeg. Ze zag toen twee weken lang helemaal niemand. "Alleen één vriendin die af en toe boodschappen voor de deur kwam zetten." Zo'n lange periode echt helemaal geen mensen om je heen hebben is best heftig. "Die hele twee weken heb ik heel erg gedaan alsof alles oké was, ondanks dat ik ziek was en niemand zag. Daarna kwam ik weer buiten en merkte ik wat het met me had gedaan en ging ik erover praten."

In de podcast die ze samen met vrienden Lieke en Timo maakt, deelde ze haar gevoelens. "Door het in de podcast te bespreken, merkte ik hoeveel mensen ermee te maken hebben. Er kwamen heel veel reacties op en daardoor kreeg ik het gevoel dat ik niet de enige was. Ik dacht: ik moet er iets mee doen en het een stem geven."

Knuffelmaatje

Die stem wordt nu steeds beter gehoord en dat is terug te zien in het nieuws. Het lijkt een klein detail, maar toen er begin deze maand voor het eerst specifiek advies voor singles kwam op dit gebied, betekende dat wel het begin van erkenning. Soa Aids Nederland gaf aan: singles die seks willen hebben in coronatijd, kunnen het best aan webcamseks doen of op afstand masturberen. Oké eerlijk? Mijn gedachte toen ik dat las was: creatief bedacht, maar wie neemt dat in godsnaam serieus? Later kwam het RIVM met een iets realistischer advies gericht op de behoeften van singles. "Het is logisch dat u als single ook lichamelijk contact wil", begon de tekst. Ja, dat is inderdaad logisch. Fysiek contact is belangrijk - een behoefte - en helpt om stress te reguleren "We spreken van huidhonger", zegt Gerine. "De fysieke ervaring dat je behoefte hebt aan contact."

Het RIVM weet dit en stond daarom toe om een 'knuffelmaatje' of 'seksbuddy' te hebben waarmee je duidelijke afspraken maakt. Later werd die uitspraak bijgeschaafd, omdat het te aanmoedigend zou klinken. "In principe adviseren wij alleen seks te hebben met een vaste partner, en anders niet. Maar we weten dat mensen het toch doen. En als dat zo is, zeggen we: kijk dan vooral of je seks kunt hebben met één partner om het risico op verspreiding te verkleinen", aldus het RIVM tegen RTL Nieuws. Het geven van dit soort handvatten is volgens Lisa goed: "Het stomme aan het niet opstellen van regels is dat je het anders zelf gaat invullen. En dat is nog veel gevaarlijker."

Erkenning

Hoewel sommigen het 'belachelijk' vinden dat het RIVM en de overheid zich met dit soort zaken 'bemoeien', is het volgens Lisa juist heel cool dat er nu een speciaal kopje voor singles op de website van het RIVM staat. "Het heeft te maken met dat gevoel van iets wel of niet mogen voelen. Zolang het weggestopt wordt, is het moeilijk om er zelf mee te dealen. Mensen gaan er grapjes over maken of wuiven het weg. Als het benoemd wordt, wordt er erkend dat het ook erg is." De volgende stap is dat de minister president het ook benoemt in zijn persconferenties. "Hij is zelf single! Ik vind het bijzonder dat er nooit iets over gezegd wordt. Als iemand het moet begrijpen, is hij het."

Gezin is de norm

Dat er in eerste instantie vaak (alleen maar) wordt gesproken over eenzaamheid bij ouderen, is trouwens niet per se heel gek. Over het algemeen vormt eenzaamheid voor die groep sneller een probleem. "Voor de alleroudsten geldt dat die waarschijnlijk het meeste risico lopen, onder andere vanwege het gebrek aan mobiliteit", vertelt Gerine. Dat gezinnen of stellen vaak als de norm worden gezien, speelt ook een rol. "Het blijkt maar weer dat de single maatschappelijk gezien nog steeds onderbelicht is", merken ook Lisa en haar Datevermaak-partners op in de podcast. "Heel veel dingen in onze maatschappij zijn erop ingericht dat je met een partner bent", legt ze uit. "Als je bijvoorbeeld een huis wil kopen, kan dat in je eentje of met een partner, maar niet met een vriend. Heel veel dingen zijn gefocust op leven met een gezin, terwijl de groep singles alsmaar groter wordt."

Die focus is ook nu, tijdens de coronacrisis, terug te zien. Ondanks dat singles in Nederland goed vertegenwoordigd zijn, gaan de berichten vooral over maatregelen en gevolgen voor gezinnen of samenwonenden. Daardoor kan het soms voelen alsof het verdriet of de frustraties van singles onterecht zijn. Ik betrap mezelf op gedachtes als: 'het is blijkbaar niet belangrijk genoeg om te benoemen, dus dan zal het wel aan mij liggen.' Of: 'er zijn andere dingen die veel erger zijn, dus ik heb geen recht tot klagen.' Een beetje erkenning kan dat gevoel en die gedachtes al wegnemen. Daarom is goed dat de stem van die 'vergeten groep' steeds vaker te horen is.

Wat mis je precies?

Gerine wijst me ook nog even op het volgende: het is soms goed om te beseffen dat het gevoel van eenzaamheid ook goed voor je kan zijn. "Het is een teken van je lichaam dat je behoefte hebt aan contact met anderen. Probeer goed voor jezelf na te gaan wat je precies mist en hoe je jezelf daarbij kan helpen." Mis je bijvoorbeeld gewoon iemand om mee te praten? Of iemand om leuke dingen mee te doen? "Dat is misschien wel op te lossen, ook tijdens corona. Als er meer aan de hand is en het gevoel blijft aanhouden, kan je hulp zoeken, bijvoorbeeld via de huisarts."

Maar vooral met anderen praten is goed wanneer je worstelt met dat eenzame gevoel, aldus Gerine. "In deze situatie zul je merken dat meer mensen er last van hebben en het is voor veel mensen goed om zorgen en emoties met elkaar te delen." Waar ik eerst vooral de neiging had om er lacherig over te doen uit angst dat anderen me een aansteller vinden ("lol, voel me echt een kluizenaar"), begin ik steeds meer in te zien dat ik hier best serieus over mag zijn en dat daar niks gênants aan is.

- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -