FunX

Zo voorkom je dat het niet (h)erkennen van je stress je ondergang wordt

News
Zo voorkom je dat het niet (h)erkennen van je stress je ondergang wordt

Besef, niet (h)erkennen dat je stress hebt, kan ernstige gevolgen hebben voor je gezondheid. Dat je een vechtersmentaliteit hebt, niet van klagen houdt en een echte doorzetter bent, is goed. Maar je kan er - zonder dat je het doorhebt - in doorslaan. Je loopt bijvoorbeeld het risico lichamelijke klachten te krijgen, zoals plotselinge spanningshoofdpijn of hyperventilatie. Hoe herken je deze weggestopte stress? En hoe ga je er het beste mee om? Lidewy Hendriks, psycholoog bij MIND, geeft antwoord.

“De eerste keer hoofdpijn is al een signaal. Als dat regelmatig gebeurt, dan moet je echt gaan stilstaan bij je leefwijze en bij jezelf nagaan wat je verkeerd doet. Doe je rustig aan en heb je dan nog steeds last van bijvoorbeeld veel hoofdpijn, dan is er misschien een lichamelijke oorzaak en is het goed om naar de huisarts te gaan.”

Wat kan er - behalve hoofdpijn en hyperventilatie - gebeuren als je signalen van stress negeert?
“Een burn-out is bijvoorbeeld een bekend fenomeen en een gevolg van stresssignalen negeren. Je kunt dan bijvoorbeeld huilerig worden, een heel kort lontje krijgen of snel in paniek raken over kleine dingen. Doe je daar niets aan, kan dit een burn-out tot gevolg hebben. Ook stoppen je lijf en hersenen soms gewoon, je hartslag kan stijgen, je kan last krijgen van spierspanning en dat kan weer zorgen voor blessures. Daarnaast is je weerstand minder en ben je dus vatbaarder voor ziektes. Het kan echt alle kanten op gaan. Eigenlijk kan het niet herkennen van je stress dus heftige gevolgen hebben en je leven flink overhoop halen.”

Maar stress is niet altijd per definitie ongezond, toch?
“Nee. In sommige situaties heb je stress nodig om goed te kunnen functioneren. Onder gezonde stress valt bijvoorbeeld de spanning die voelt voor een examen, optreden of sollicitatiegesprek. Dit helpt je om goed te kunnen concentreren.”

Hoe weet je eigenlijk zeker dat je dan niet 'overdrijft'?
“Nou, spanning is oké, maar het moet niet te lang duren. Je zou eerst kunnen proberen om rustiger aan te doen en dan te kijken of je klachten verdwijnen."

Heeft (weggestopte) stress nog iets te maken met je karakter?
“Je hebt drie manieren waarop mensen reageren op stress: vechten, bevriezen of vluchten. Ook de manier waarop je opgevoed bent, kan heel erg bepalen hoe je met stresssignalen omgaat. Hetzelfde geldt voor je karakter. Zo kan het meer of minder stress met zich meebrengen. De mensen die kicken op controle en daar heel blij van worden, denken vaak dat het goed gaat, terwijl het misschien niet zo is. Die hebben meestal last van weggestopte stress. Ook je ervaringen in het leven kunnen een rol spelen. Het kan zijn dat je moeilijke dingen hebt meegemaakt, waardoor je gevoel van eigenwaarde laag is. Dan ga je misschien harder werken om een beter gevoel over jezelf te krijgen. Als dan een keer iets niet lukt, geeft dit extra veel stress, omdat het met je gevoel van eigenwaarde in verband staat."

Welke specifieke karaktereigenschappen maken je vatbaarder voor stress?
“Onder andere perfectionisme, veel van jezelf eisen, een groot verantwoordelijkheidsgevoel en bevestiging van anderen willen. Maar ook hele andere dingen zoals je gevoel niet goed kunnen uiten en moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen.”

Wat is de beste manier om met weggestopte stress te dealen als je er - vanwege je karakter - niet aan wil toegeven?
“Een vechter kan tegenslagen over het algemeen wel relativeren, maar het is belangrijk om naast dat vechten ook pauzes te nemen. Je moet je balans tussen werk en vrije tijd goed in de gaten houden en naar je lichaam luisteren. Ook is het goed om bijvoorbeeld leuke gesprekken aan te gaan met anderen of je even te uiten bij bijvoorbeeld je vriendengroep.”

Stress en werk zijn nauw met elkaar verbonden. Werkstress is zelfs beroepsziekte nummer één. Jaarlijks lopen meer dan een miljoen mensen het risico op een burn-out of een andere werkgerelateerde aandoening. Maar als je een simpele baan hebt met weinig verantwoordelijkheid, kun je dan ook veel stress ervaren?
“Dat ligt eraan waar je de lat voor jezelf legt.”

Eigenlijk hoeft er dus niet direct iets ernstigs aan de hand te zijn waarvan je stress krijgt?
“Dat is voor iedereen verschillend. Stel dat het jouw doel is om een bepaald aantal schoenen te verkopen en dat is heel belangrijk voor jou, dan kan dat stress opleveren. Je kan het zo gek niet bedenken. Zodra er een bepaald ‘streven’ en ‘moeten’ aan te pas komt en je gevoel van eigenwaarde ervan af hangt, dan kan je te maken krijgen met stress.”

Veel jongeren hebben veel last van stress, maar sommigen lijken er veel langer in te blijven hangen. Hoe komt dat?
“Het is heel persoonlijk en ligt dus zowel aan je karakter als wat je thuis hebt meegekregen over omgaan met moeilijke situaties. Stel dat een kind van een fiets valt, dan zijn er ouders die het kind meteen oppakken, maar er zijn ook ouders die zoiets hebben van: kom op, niks aan de hand, ga maar weer door. In beide gevallen word je dan al geleerd hoe je zou kunnen omgaan met iets wat minder leuk is, alleen dan op een andere manier. De een leert zichzelf zielig te vinden en te wachten tot er hulp komt, en de ander leert de pijn te negeren. Allebei is prima, als het maar niet te extreem wordt. Dus, niet hulpeloos worden, maar ook niet alle pijn negeren.”

Als je eenmaal erkent dat je stress hebt, wat kan je er dan aan doen?
“Je kan eerst zorgen voor ontspanning door bijvoorbeeld een simpel wandelingetje te maken of - als je portemonnee het toelaat - op vakantie te gaan. Maar mindfullness is ook heel goed. Daarbij gaat het om het aanwezig zijn in het hier en nu en ga je juist even van die automatische piloot af. Maar er zijn ook andere manieren, zoals stress- en timemanagement, adem- en ontspanningstherapie, praten met een psycholoog of een coach die je bijvoorbeeld helpt met begeleiding bij je persoonlijke ontwikkeling.”

En zoiets als een lekker potje janken, helpt dat ook?
“Ja zeker, heel belangrijk, maar het is niet voor iedereen even makkelijk om het toe te laten. Als je bijvoorbeeld de behoefte hebt om alles onder controle te houden, dan kunnen de muren die je om jezelf hebt opgetrokken zo dik zijn, dat je niet meer bij je gevoel kunt. Pas als je beseft dat de stress er is, dan ga je openstaan voor het feit dat er ook gevoelens zijn. Het is belangrijk om wat zachter voor jezelf te worden. Het is oké om fouten te maken, daar leer je van.”

Heb jij veel stress en heb je advies nodig van een hulpverlener? Dan kun je anoniem chatten, appen, bellen of mailen met MIND Korrelatie.

#OPENUP

Meer dan 4 op de 10 jongeren kampt met psychische klachten. NPO 3FM (HUMAN), MIND en verschillende andere jongerenmerken, waaronder FunX, staan van 9 tot en met 13 maart in het teken van #openup om het taboe onder jongeren te doorbreken. Praten over over je burn-out, depressie, angst, persoonlijkheids- of eetstoornis is namelijk hartstikke belangrijk! Deel jouw eigen #openup op social en help mee om psychische problemen onder jongeren bespreekbaar te maken.

- In 'FunX Beseft' bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -

Ster advertentie