Dinesh (27) werkte op een witte werkvloer: "Ik moest een masker dragen"

Geconfronteerd met racisme, seksisme en islamofobie

Zakia werkt op de universiteit, waar ze onderzoek doet naar diversiteit op de werkvloer. Zelf is ze Marokkaans-Nederlands, draagt ze een hoofddoek en heeft ze meegemaakt dat ze de enige niet-witte persoon op de werkvloer was. "Je valt op als enige persoon van kleur. Ik zat in een hele witte onderzoeksgroep en dat is best wel eenzaam, omdat je geconfronteerd wordt met racisme, seksisme en islamofobe opmerkingen: iets waar mijn collega's niet mee te maken krijgen zoals ik dat doe."

Omdat ze geen andere collega's van kleur had, besloot Zakia haar ervaringen te delen met haar witte collega's. "Toch wil je niet altijd degene zijn die aan het zeuren is. Uiteindelijk kunnen ze toch nooit helemaal begrijpen wat jij voelt, omdat ze het zelf niet meemaken."

"Wat ben jij anders"

Als enige niet-wit persoon werken op een witte werkvloer kan verschillende gevolgen hebben. "Niet alleen herken ik mezelf niet in de groep, het wordt ook tegen me gezegd. Ik hoor opmerkingen als: 'Oh, wat ben jij anders' of 'Wat ben jij open-minded voor een moslima'. Ik voel dat er een bepaald stereotiep beeld is, waar ik buiten val", aldus Zakia.

Fijn team

Hoewel Zakia geen andere mensen van kleur in haar onderzoeksgroep had, vond ze het team wel heel fijn. "We doen onderzoek naar diversiteit en inclusie en daardoor is er wel veel kennis in de groep. Dat maakt het makkelijker om open te zijn over mijn ervaringen. Dat lijkt me echter een stuk moeilijker als je met mensen werkt die niet veel kennis hebben over deze onderwerpen. In dat geval houd ik me eerder stil en laat ik het gaan, dan dat ik het aankaart", vertelt Zakia.

Met een 'masker' naar werk

Dinesh werkt in het onderwijs en kan met Zakia meepraten. Hij is Hindoestaans en ook hij heeft meegemaakt dat hij de enige persoon van kleur was op de werkvloer. Daardoor had hij het gevoel dat hij zich moest aanpassen aan de omgangsvormen van zijn collega's, om maar niet buiten de boot te vallen. "Ik had het gevoel dat ik een spreekwoordelijk masker moest dragen om mee te kunnen gaan met de groep."

"Ik moest voor Zwarte Piet spelen"

Dinesh heeft zelfs iets tegen zijn zin in gedaan omdat hij zich onder druk voelde. "Er werd aan mij gevraagd of ik voor Zwarte Piet wilde spelen tijdens de Sinterklaasoptocht. Ik was eerst in shock dat ik de vraag überhaupt kreeg, daarna zei ik dat ik dat eigenlijk niet fijn vond." Helaas kreeg Dinesh geen begripvolle reactie van zijn leidinggevende, die hem toch overhaalde. "Ik was in de minderheid en ik was pas begonnen met die baan en was eigenlijk wel blij met mijn nieuwe positie, dus ik dacht: ik moet maar door de zure appel heen bijten. Toen heb ik me als Zwarte Piet verkleed en achteraf heb ik daar heel veel spijt van."

"Ik ken ook iemand die Marokkaans is"

Dinesh heeft dus wel eens geprobeerd zijn collega's uit te leggen wat hij voelde, bijvoorbeeld toen hij werd gevraagd om Zwarte Piet te spelen. Helaas kon hij niet op veel begrip rekenen. "Dan zeiden mijn collega's: 'Ah joh, zo erg kan het toch niet zijn?' Of iemand zei: 'Mijn partner is ook Marokkaans', terwijl ik helemaal niet Marokkaans ben natuurlijk." Tannaz herkent het fenomeen en haakt erop in: "Zo'n vaak-gehoordje: 'Ik ken ook iemand die Marokkaans is'."

Burn-out

Volgens cultural lifecoach Chourouk is het niet zo zeer het feit dat je de enige niet-witte persoon bent wat invloed heeft op je mentale gezondheid. "Het gaat er vooral om hoe mensen met je omgaan." Zo kan je er volgens Chourouk voor kiezen om jezelf te zijn op de werkvloer, "maar als je niet geaccepteerd wordt of er wordt raar mee omgegaan, kan dat wat met je doen. In het uiterste geval kan het zelfs leiden tot een burn-out."

Mentale gevolgen

Dinesh besloot dus om zijn gevoelens over de werkvloer niet meer te delen met zijn collega's. Volgens Chourouk kan het opkroppen van gevoelens en emoties gevolgen voor je fysieke gezondheid hebben. "Als je het te lang opkropt, kun je vreemde spierpijn, hoofdpijn of darmklachten krijgen. Het gaat echt in je lichaam zitten.", vertelt ze aan Dinesh.

Dinesh lacht. "Dit is heel herkenbaar. Ik heb het meegemaakt in de vorm van darmklachten en een huidaandoening die uit het niets begon op te spelen. Daarnaast word ik veel sneller verkouden wanneer ik stress heb en dat merkte ik toen het hele jaar door."

"Ik werd ziek in een periode dat ik veel racisme ervaarde"

Ook voor Zakia is dit fenomeen herkenbaar. "Ik ben een tijdje ziek geweest. Dat was eigenlijk precies in de periode dat ik heel veel racisme ervaarde en dat het me allemaal te veel werd. Ik herken wat Dinesh vertelt: ik had hoofpijn, maar ook hartkloppingen. Ik was gewoon gestresst en dat ging in mijn lijf zitten." Uiteindelijk heeft Zakia zich hierdoor een half jaar ziek moeten melden. "Ik weet niet of het een burn-out was, maar ik weet wel dat ik me ook mentaal echt niet goed voelde."

Toekomstbeeld

Een gebrek aan diversiteit op de werkvloer kan dus veel gevolgen hebben voor zowel je mentale als fysieke gezondheid. "Maar het doet ook iets met je toekomstbeeld als je ziet dat alle hoge functies door witte mensen worden bekleed. Dan denk je: als ik hier de uitzondering ben, hoe ver kan ik het dan eigenlijk schoppen? Dat zorgt voor veel onzekerheid en stress", aldus Zakia.

Wil je meer weten over de verhalen van Zakia en Dinesh? En wil je meer tips van cultural lifecoach Chourouk? Beluister het in de extra lange Mental Health Club-podcastaflevering.

Deze aflevering werd live opgenomen tijdens het NPO Podcastevent in Tivoli Vredenburg.

Bij de FunX Mental Health Club snappen we dat het leven niet 24/7 fissa is. Of je nou dealt met een depressie, niet goed weet hoe je hulp moet vragen of te maken hebt een burn-out: je bent niet alleen. In deze wekelijkse podcast bespreekt Tannaz met verschillende gasten hoe zij dealen met hun mental health-struggles en krijg je handige tips van experts. Alle afleveringen terugluisteren kan hier.